تهران با خروج باقر نمازي
و مرخصي سيامك نمازي موافقت كرد
تحول جديد در پرونده مذاكرات غيرمستقيم ايران-امريكا
گروه ديپلماسي
پرونده گفت‌وگوهاي غيرمستقيم ايران و ايالات‌متحده شامگاه يكشنبه با بيانيه‌اي كه از سوي استفان دوجاريك، سخنگوي آنتونيو گوترش، دبيركل سازمان ملل منتشر شد ورق ديگري خورد. براساس اين بيانيه، باقر نمازي شهروند ايراني-امريكايي اجازه خروج از ايران را پيدا كرد و سيامك نمازي پسر او هم به يك هفته مرخصي از زندان اعزام شده است. در بيانيه‌اي كه از سوي سخنگوي آنتونيو گوترش منتشر شده، آمده است: «دبيركل بسيار از اينكه ايران بعد از درخواست او از ابراهيم رييسي (رييس‌جمهور)، اجازه خروج همكار سابق ما باقر نمازي را صادر كرد، سپاسگزار است. آنتونيو گوترش از آزادي سيامك نمازي نيز بسيار خرسند است.» سخنگوي دبيركل سازمان ملل در ادامه بيانيه‌اش نوشته كه اين سازمان به ارتباطاتش با جمهوري اسلامي ايران براي حل «مسائل مهمي مانند وضعيت منطقه، توسعه پايدار و تشويق و حفاظت از حقوق بشر» ادامه خواهد داد.
پس از انتشار اين بيانيه، سايت خبري نورنيوز نزديك به شوراي عالي امنيت ملي با تاييد تحول رخ داده در پرونده‌هاي نمازي‌ها نوشت كه يك كشور منطقه براي «آزادي همزمان زندانيان» ميان ايران و امريكا ميانجيگري كرده و ادعا كرد كه «به زودي ميلياردها دلار دارايي‌هاي ايران كه به دليل تحريم‌ها مسدود شده، آزاد خواهد شد.»
ند پرايس، سخنگوي وزارت خارجه امريكا نيز با انتشار يك بيانيه اين خبر را تاييد كرد. در اين بيانيه آمده كه او از طريق دفتر دبيركل سازمان ملل از اجازه خروج باقر نمازي باخبر شده و همچنين از مرخصي سيامك نمازي ابراز خرسندي كرد. در بخشي از بيانيه پرايس آمده است: «ما مراتب قدرداني خود را نسبت به تلاش خستگي‌ناپذير متحدان و شركاي امريكا براي كمك به نمازي‌ها، از جمله دبيركل سازمان ملل، سوييس، قطر، امارات متحده عربي، عمان و بريتانيا ابراز مي‌كنيم. تلاش‌هاي ما راه درازي تا رسيدن به نتيجه دارد. ما براي جلب آزادي همه امريكايي‌هايي كه به طور غيرعادلانه در ايران و ساير كشورها بازداشت شده‌اند متعهد و مصمم هستيم. آنها بايد در اسرع وقت نزد خانواده‌هاي‌شان برگردند.»
ساعتي پس از انتشار اين خبر خبرگزاري تسنيم نيز روايت ديگري درباره چند و چون تحول در پرونده زندانيان دوتابعيتي ايراني-امريكايي و آزادسازي اموال ايران در كره‌جنوبي منتشر كرد. در بخشي از اين گزارش آمده است: ايران مستقل از روند مذاكرات هسته‌اي، در حال پيگيري موضوع آزادي زندانيان خود در ايران و همزمان آزادسازي منابع مسدود شده ارزي در كره‌جنوبي است. طي هفته‌هاي اخير مذاكرات فشرده‌اي با وساطت يكي از كشورهاي منطقه درباره آزادسازي همزمان زندانيان ايران و امريكا انجام و ميلياردها دلار از منابع ارزي مسدود شده كشور نيز در اين چارچوب در شرف آزادسازي است. بر اين اساس؛ ايران هنوز حساب‌هاي اعلامي براي انتقال منابع مذكور را بنا بر ملاحظات بانكي نپذيرفته و حساب‌هاي جديدي را به اين منظور معرفي كرده است. كاظم غريب‌آبادي، معاون امور بين‌الملل قوه قضاييه و دبير ستاد حقوق بشر نيز صبح روز يكشنبه در پاسخ به سوال يكي از خبرنگاران درخصوص باقر و سيامك نمازي گفت: «باقر نمازي به خاطر مسائل پزشكي و درماني نزديك به چهار سال است كه خارج از زندان و در منزل خود در تهران به سر مي‌برد. با توجه به درخواست‌هاي مطرح براي ادامه معالجه در خارج از كشور، بنابر ملاحظات انسان‌دوستانه روز چهارشنبه گذشته از باقر نمازي رفع ممنوع‌الخروجي به عمل آمد و هر زماني كه بخواهد، مي‌تواند از كشور خارج شود. در همين چارچوب، يك هفته مرخصي نيز به سيامك، فرزند وي داده شده تا بتواند با والدينش ديدار كند.» دبير ستاد حقوق بشر ابراز اميدواري كرد كه زندانيان ايراني در بند امريكا هرچه سريع‌تر آزاد شوند.
مساله آزادي زندانيان دوتابعيتي ميان ايران و امريكا كه به آزادسازي اموال ايران در كره‌جنوبي گره خورده در مدت زمان حضور حسين اميرعبداللهيان، وزير خارجه در نيويورك مورد سوال بسياري از خبرنگاران قرار گرفت.
به گزارش خبرگزاري فارس، خبرنگار المانيتور در مصاحبه اخيري كه با «حسين اميرعبداللهيان» وزير امور خارجه ايران داشته درباره امكان مبادله زندانيان شامل دوتابعيت‌هايي مثل عماد شرقي، مراد طاهباز و باقر و سيامك نمازي سوال كرد و پرسيد الان مذاكرات در اين رابطه در چه وضعيتي قرار دارد؟ آيا شما پيش‌بيني مي‌كنيد بدون توافق هسته‌اي هم بتوانيم در مورد زندانيان توافق كنيم؟ كه وي پاسخ داده بود: ما هيچ ارتباطي بين موضوع انساني زندانيان و بازداشت‌شدگان با برجام قائل نيستيم. لذا براي تبادل زندانيان به عنوان اقدام انساني آمادگي داريم و به طرف امريكايي هم گفته‌ايم.
خبرنگار سوال كرد پس براي چه چيزي منتظر هستيد و چه چيزي باعث عدم پيشرفت موضوع شده است؟ كه وزير خارجه عنوان كرد: طرف امريكايي در اين موضوع پاسخ ما را خيلي كند مي‌دهد و نمي‌دانيم چه مشكلاتي طرف امريكايي دارد، ولي ما هر زمان اعلام آمادگي را از طرف امريكايي در اين زمينه دريافت كرديم، بلافاصله آمادگي خود را اعلام كرديم. خوشبين هستم در پرونده تبادل زندانيان و بازداشتي‌ها گام‌هاي خوبي را برداريم. البته بايد ديد طرف امريكايي هم در اين موضوع همراهي لازم را خواهد داشت؟ ما آماده‌ايم بدون ارتباط با برجام. اين يك موضوع كاملا انساني است.
خبرنگار المانيتور خطاب به اميرعبداللهيان گفت: اگر اين موضوع انساني است، اجازه دهيد باقر نمازي از ايران خارج شده و معالجه شود كه وي پاسخ داد: آقاي نمازي از همه تسهيلات برخوردار است، بهترين امكانات پزشكي به شكل وي.آي.پي دراختيارش هست، حتي بارها امكان دسترسي خانواده‌اش و ملاقات‌هاي متعدد خانواده و پسرش فراهم شده است. لذا در چارچوب تبادل زندانيان و بازداشت‌شدگان ايشان هم مي‌تواند مورد تبادل قرار گيرد. اين موضوع در دست مقامات قضايي ماست. من خوشبين هستم. وزير خارجه همچنين در تازه‌ترين مصاحبه با نيويورك تايمز نيز در پاسخ به اين سوال كه آيا به نشانه حسن‌نيت، مذاكراتي در زمينه تبادل زندانيان وجود دارد؟ گفته بود: تبادل زندانيان براي ما اساسا موضوعي انساني است. ما همواره براي تبادل زندانيان آمادگي داريم. در مقطعي طرف امريكايي آن را منوط به نتايح گفت‌وگوهاي وين و برجام كرد. معتقديم ارتباطي نبايد بين برجام و موضوع انساني زندانيان وجود داشته باشد. ما در اين موضوع آمادگي داريم.
آيا احياي برجام نزديك است؟
به گزارش «اعتماد»، انتشار خبر تحول جديد در پرونده نمازي‌ها به بحث‌ها درباره وضعيت مذاكرات احياي برجام جاني دوباره بخشيد. هر چند كه ايران و ايالات متحده مي‌گويند مذاكرات درباره تبادل زندانيان دوتابعيتي به علاوه زندانيان ايراني حاضر در امريكا و مساله آزادسازي اموال ايران در كره‌جنوبي به شكل مستقل از هم پيگيري مي‌شود اما نمي‌توان ارتباط ميان اين دو را ناديده گرفت و بهترين گواه نيز چندبار به تاخير افتادن اين تبادل به دليل مسدود شدن مسير رسيدن به توافق بوده است. در چند روز اخير وزير خارجه ايران در رايزني‌ها با مقام‌هاي كشورهاي منطقه‌اي و فرامنطقه‌اي در نيويورك و همچنين گفت‌وگوهاي رسانه‌اي توپ توافق را به زمين امريكا انداخته و تاكيد كرد كه اگر طرف امريكايي اراده سياسي اعلامي براي توافق را در ميدان عمل اجرا كند، حصول توافق در نزديك‌ترين فاصله ممكن مقدور است. با اين همه روايت طرف امريكايي متفاوت است و مطالبه ايران براي مختومه شدن همزمان پرونده اختلاف پادماني با آژانس بين‌المللي انرژي اتمي را مانعي بزرگ در مسير احياي توافق مي‌داند. موافقت ايران با سفر باقر نمازي به خارج از كشور و اعطاي مرخصي به سيامك نمازي در فضايي انجام شد كه كشورهاي اروپايي و ايالات‌متحده با دستاويز قرار دادن ناآرامي‌ها در ايران به واسطه اعتراض بخشي از مردم به برخورد گشت ارشاد با دختران و زنان كه منجر به فوت مهسا امنيني 22 ساله شد، دست به تهديد و تحريم ايران زده‌اند. همزمان رسانه‌هاي امريكايي در چند روز اخير به نقل از برخي نمايندگان كنگره گزارش‌هايي درباره روايت كاخ سفيد از متوقف شدن مذاكرات احياي برجام و شكست آن در اين مقطع منتشر كرده‌اند. روايت‌هايي كه مي‌توان از مجموع آنها به اين نتيجه رسيد كه دولت بايدن با توجه به شرايط داخلي دموكرات‌ها در آستانه انتخابات ميان‌دوره‌اي كنگره ترجيح مي‌دهد مذاكرات را به پس از برگزاري اين انتخابات موكول كند. با وجود اين فضا خبر موافقت تهران با تحول جديد در پرونده نمازي‌ها برخي را به سمت اين نتيجه‌گيري پيش برد كه اين اتفاق نشانه گشايش در پرونده مذاكرات احياي برجام هم باشد. پيش‌بيني كه شايد پس از آزادسازي اموال ايران در كره‌جنوبي كه قريب به 7 ميليارد دلار تخمين زده مي‌شود سخن گفتن از آن آسان‌تر باشد.
چرا نمازي‌ها بازداشت شدند؟
پرونده خانواده نمازي از دستگيري سيامك نمازي در سال ۱۳۹۴ آغاز شد. براساس گزارش بي‌بي‌سي، سيامك نمازي يك بازرگان ساكن امريكا بود كه در زمينه‌هاي مختلف فعاليت داشت. او از جمله كساني بود كه بعد از روي كارآمدن حسن روحاني از سوي «بنياد نخبگان» به عنوان يكي از چهره‌هاي جوان مجمع جهاني اقتصاد به ايران دعوت شد. نمازي پس از اين سفر در سال ۱۳۹۴ بعد از مدتي بازجويي دستگير شد. باقر نمازي در سال ۱۳۹۵ بعد از سفر به ايران براي ديدن پسرش بازداشت و زنداني شد. باقر و سيامك نمازي هر دو به اتهام «همكاري با دولت متخاصم» در ايران محاكمه و به ده سال حبس محكوم شدند. او دو سال بعد در سال ۱۳۹۶ به مرخصي پزشكي اعزام شد و حكم او متعاقبا به دوره سپري شده در زندان كاهش يافت، اما امكان خروج او از ايران وجود نداشت. باقر نمازي در دوران حكومت محمدرضا شاه پهلوي در ايران، مدتي استاندار خوزستان و معاون وزير كشور بود و بعدها به عنوان نماينده يونيسف در كشورهايي چون سومالي، كنيا و مصر خدمت كرد و در سال ۱۹۹۶ از اين سازمان بازنشسته شد.