سومين «جوابيه» به يك گزارش درباره تورم:
بانك مركزي: افزايش موقت شكاف تورمي دهك‌ها قابل انتظار بود
گروه اقتصادي: با گذشت دو هفته از انتشار يك گزارش درباره تورم در روزنامه «اعتماد» اين‌بار روابط عمومي بانك مركزي پاسخي به دفتر روزنامه ارسال كرده است.
اين سومين‌باري است كه يك سازمان دولتي درصدد پاسخگويي به يك گزارش برمي‌آيد. پيش از اين وزارت امور اقتصادي و دارايي و سازمان برنامه و بودجه نيز پاسخ‌هايي را براي اين گزارش خاص ارسال كرده بودند كه در روزنامه به چاپ رسيده است.
مديرمسوول محترم روزنامه اعتماد
باسلام؛
احتراما، به اطلاع مي‌رساند، روزنامه اعتماد با انتشار مطلبي مورخ 06/07/1401 تحت عنوان «اثر گراني‌ها بر دهك‌هاي كمدرآمد باز هم بيشتر شد/ تورم پولدارها 40 و تورم فقرا 60 درصد» به طرح مطالبي با موضوع تورم پرداخته، در ادامه پيرامون مطالب مطرح شده توضيحاتي به شرح زير ارايه مي‌شود كه طبق قانون مطبوعات مي‌بايست در روزنامه اعتماد در همان صفحه و اندازه قلم منتشر شود. بررسي تورم دهك‌هاي مختلف درآمدي و مقايسه آن با تورم كل به عنوان نماينده‌اي از كل دهك‌ها نشان‌دهنده اين موضوع است كه عموما روند نرخ تورم دهك‌هاي درآمدي و نرخ تورم كل طي سال‌هاي اخير و تا ارديبهشت ماه سال جاري (زمان اجراي طرح مردمي‌سازي يارانه‌ها) با اختلاف اندك هم‌حركت بسيار بالايي با يكديگر داشته‌اند. نمودار‌هاي زير روند تورم ماهانه، نقطه به نقطه و دوازده ماهه نرخ تورم كل به همراه تورم دهك اول (اقشار كمدرآمد) و دهك دهم (اقشار داراي بيشترين ميزان درآمد) طي سال‌هاي 1400 تا 1401 را نشان مي‌دهد.
مطابق نمودار مشخص است كه در شرايط طبيعي اقتصادي شكاف قابل توجهي ميان نرخ تورم كل و دهك‌هاي درآمدي وجود ندارد و در برخي از مقاطع بالاتر بودن تورم دهك دهم و در برخي مقاطع نيز بالاتر بودن تورم دهك اول رخ داده است و تا پيش از ارديبهشت ماه سال 1401 چندين بار اين رويه قابل مشاهده است.
مع‌الوصف، متعاقب اجراي طرح مردمي‌سازي يارانه‌ها در اواخر ارديبهشت ماه سال 1401 و افزايش
قابل توجه نرخ تورم در خرداد ماه متاثر از اصلاح قيمت كالاهاي اساسي، فاصله و شكاف ميان نرخ تورم دهك‌هاي پايين و بالاي درآمدي با روند افزايشي مواجه گرديد، به طوري‌كه در شهريور ماه سال جاري تورم نقطه به نقطه (تورم نسبت به ماه مشابه سال قبل) براي دهك اول و دهك دهم به ترتيب معادل 60.1 و 43.8درصد و نرخ تورم (دوازده ماهه منتهي به پايان شهريور ماه سال جاري) براي دهك اول و دهك دهم به ترتيب معادل 47.6 و 39.8درصد از سوي مركز آمار ايران گزارش شده است. درخصوص افزايش اختلاف نرخ تورم دهك‌هاي پايين و بالاي درآمدي مي‌بايست خاطرنشان شود، با اصلاح و افزايش قيمت برخي اقلام كالاهاي اساسي خوراكي (نظير روغن خوراكي، گوشت مرغ و تخم‌مرغ و محصولات لبني) متاثر از اجراي طرح مردمي‌سازي يارانه‌ها و حذف تخصيص ارز ترجيحي كه عمدتا براي واردات كالاها و نهاده‌هاي كشاورزي مرتبط با زنجيره توليد اين اقلام اختصاص مي‌يافت، مطابق انتظار نرخ تورم در گروه خوراكيها و آشاميدني‌ها در مقايسه با ساير اقلام هزينه‌اي سبد مصرفي خانوار با شدت بيشتري افزايش يافت و با توجه به اينكه ضريب اهميت گروه خوراكيها و آّشاميدني‌ها در محاسبه شاخص كل بهاي كالاها و خدمات مصرفي (نرخ تورم) دهك‌هاي پايين درآمدي (43.3درصد براي دهك اول) نسبت به دهك‌هاي بالاي درآمدي (17.2درصد براي دهك دهم) به مراتب بيشتر است، افزايش موقت شكاف تورمي دهك‌هاي درآمدي متعاقب اجراي طرح مردمي‌سازي يارانه قابل انتظار بوده و برهمين اساس نيز مبلغ يارانه لحاظ شده از سوي دولت براي جبران افزايش هزينه هر فرد خانوار در مصرف اقلام مذكور در هر ماه براي سه دهك اول معادل 4 ميليون ريال و بيشتر از مبلغ يارانه 6 دهك بعدي (معادل 3 ميليون ريال) تعيين شده است.
بر اين اساس خاطرنشان مي‌نمايد، اختلاف ايجاد شده در نرخ تورم دهك‌هاي پايين و بالاي درآمدي در ماه‌هاي اوليه اجراي طرح مردمي‌سازي يارانه‌هاي موقتي و قابل انتظار بوده است، ليكن با فروكش نمودن آثار تورمي اجراي طرح روند كاهشي شكاف تورم ماهانه ميان دهك‌هاي مذكور از تير ماه سال جاري آغاز شده به طوري كه اختلاف شاخص نرخ تورم ماهانه دهك اول (19.5 درصد) و دهك دهم (8.4درصد) كه در خرداد ماه به 11.1 واحد درصد رسيده بود، در شهريور ماه سال جاري اختلاف نرخ تورم ماهانه براي دهك اول (2.1درصد) و دهك دهم (1.8درصد) تنها رقم 0.3 واحد درصد بوده است. با توجه به اينكه محاسبه شاخص‌هاي نرخ تورم «نقطه به نقطه» و «دوازده‌ماهه» دوره بلندمدت‌تري از زمان را
در بر مي‌گيرد، در صورت ثبات ساير شرايط انتظار مي‌رود اختلاف ميان نرخ تورم دهك‌هاي درآمدي نيز به مروز زمان در اين شاخص‌هاي تورمي نيز كاهش يافته و به تدريج همگرا شوند.
بنابراين خاطرنشان مي‌شود، مطلب منتشر شده با تمركز بر شكاف تورم نقطه به نقطه دهك‌هاي اول و دهم درآمدي در شهريور ماه سال جاري و بدون اشاره به روند كاهشي شكاف تورم ماهانه ميان دهك‌هاي مذكور در ماه‌هاي اخير صرفا گوياي بخشي از واقعيت تحولات تورمي دهك‌هاي درآمدي در ماه‌هاي اخير پس از اجراي طرح مردمي‌سازي يارانه‌ها بوده است. علي‌الاصول در ارايه تحليل‌هاي آماري و اقتصادي شايسته است جرايد مذكور ضمن پايبندي بر اصول حرفه‌اي ناظر بر ارايه نقد علمي و منصفانه، تمامي جوانب موضوع را در تحليل‌هاي خود مورد توجه قرار دهند و صرفا به تحليل حدي و برداشت‌هاي منقطع از گزارش‌هاي مراجع آماري كشور اكتفا ننمايند.