اوين در آتش

فخرالسادات محتشمي‌پور: تاجزاده در زندان انفرادي است و هنوز نتوانسته‌ام از سلامت او خبر بگيرم

گروه سياسي

«در آتش‌سوزي شنبه‌شب زندان اوين 4 زنداني بر اثر استنشاق دود درگذشتند؛ 61 نفر مجروح و 10 نفر آنها بستري شده‌اند كه حال 4 نفر آنها وخيم است.» اين خبري است كه روز گذشته توسط مركز رسانه‌اي قوه قضاييه دراختيار رسانه‌ها قرار گرفته است، بدون اينكه اسامي كشته‌شدگان و زخمي‌ها اعلام شود و به گونه‌اي اعلام شد، «فوتي‌ها جزو محكومين ناشي از سرقت بوده‌اند!» كه انگار جان كشته‌شدگان جرايم عادي، اهميت كمتري دارد.  ماجرايي كه شنبه‌شب آغاز و در غفلت صدا و سيما و رسانه‌هاي اصولگرا بلافاصله در شبكه‌هاي اجتماعي و برخي شبكه‌هاي ماهواره‌اي ترند شد. حول و حوش ساعت 21 و 15 دقيقه شب بود كه شبكه‌هاي اجتماعي اخباري درخصوص وقوع آتش‌سوزي گسترده در زندان اوين روي خروجي خود قرار دادند. زنداني كه از تاريخ بلندبالايي برخوردار است و همراه با تاريخ معاصر كشور فراز و فرود فراواني را تجربه كرده و طي سال‌هاي اخير به دليل حضور بسياري از چهره‌هاي سياسي و اساتيد دانشگاه در آن، شهرت فراواني نه فقط در ايران بلكه در فضاي بين‌المللي پيدا كرده است. ميزباني از چهره‌هايي چون سيدمصطفي تاجزاده، محمدرضا جلايي‌پور، سعيد مدني، علي يونسي و... اين زندان را به محل ويژه‌اي براي نخبگان ايراني بدل ساخته است. مطابق معمول در غياب صداوسيما كه اصولا دليلي براي اطلاع‌رساني «برخط» و «لحظه به لحظه» در بزنگاه‌ها احساس نمي‌كند، اين اكانت‌هاي فضاي مجازي و شبكه‌هاي ماهواره بودند كه اخبار لحظه به لحظه از اوين را منتشر مي‌كردند. برخي از اين رسانه‌ها تلاش مي‌كردند ارتباطي ميان رخداد آتش‌سوزي در زندان اوين و حادثه آتش‌سوزي سينما ركس آبادان پيدا كنند و آن را سياسي و امنيتي ارزيابي كنند. برخي كاربران نيز معتقد بودند اين حادثه طراحي شده تا حواس افكار عمومي از اعتراضات اخير منحرف شود. اغلب كاربران وقوع اين حادثه را در بحبوحه اعتراضات اخير، عجيب ارزيابي كرده و معتقد بودند دلايل ديگر در پشت پرده اين حادثه وجود دارد. بلافاصله پس از انتشار خبرهاي اوليه، خانواده‌هاي زندانيان سياسي و ساير زندانيان، خواستار اطلاع‌رساني شفاف و سلامت عزيزان زنداني خود شدند. فخرالسادات محتشمي‌پور دقايقي پس از انتشار خبر آتش‌سوزي در اوين در گفت‌وگو با خبرنگار اعتماد، نگراني خود را نسبت به سلامتي سيدمصطفي تاجزاده و ساير زندانيان در بند اعلام كرد و خواستار شفاف‌سازي موضوع شد. از سوي ديگر همسر نيلوفر حامدي نيز با انتشار توييت‌هايي در فضاي مجازي نگراني خود را از سلامت همسرش اعلام كرد. مصطفي نيلي، وكيل برخي زندانيان سياسي نيز اعلام كرد: «از بند 8 اوين كه محل نگهداري زندانيان سياسي داراي حكم قطعي و زنداني مالي است و در آنجا درگيري‌هايي رخ داده است، تعدادي از زندانيان را خارج كرده‌اند كه هنوز با خانواده‌هاي‌شان تماس نگرفته‌اند. زندانيان سياسي بند ۴ تماس گرفته‌اند و اعلام كرده‌اند ديشب فقط گاز اشك‌آور خورده‌اند.» كيلومترها دور‌تر از ايران در اروپا، جوزف بورل نيز با انتشار توييتي از مقامات ايران خواست كه نسبت به جان زندانيان سياسي، دوتابعيتي‌ها و مجموعه زندانيان حاضر در اوين متعهد باشد. جداي از بورل ساير مقامات سياسي بين‌المللي نيز نسبت به ابعاد گوناگون اين ماجرا واكنش نشان دادند.

فضاي غبارآلود كنار مي‌رود
 نخستين خبرهاي منتشر شده حاكي از خروج دود از زندان اوين، صداي آژير، صداي تيراندازي و حركت بخشي از نيروهاي امنيتي به سمت اوين بود. دقايقي بعد نيز اعلام شد كه اين دود ناشي از وقوع آتش‌سوزي گسترده در بخش كارگاه خياطي اوين بوده است. در اين ميان و حدودا يك الي 2 ساعت پس از بازتاب گسترده خبر و زماني كه روايت مورد نظر رسانه‌هاي خارجي وايرال شده و در فضاي مجازي دست به دست مي‌چرخيد، تازه خبرگزاري‌هاي اصولگرا مانند تسنيم، فارس، ايرنا و... متوجه شدند در همين حوالي حادثه‌اي مهم رخ داده و بايد درخصوص آن اطلاع‌رساني كنند. تعجب‌آور اينكه نحوه اطلاع‌رساني اين خبرگزاري‌ها به اندازه‌اي ضد و نقيض، غيرمستند و همراه با اشكالات اساسي بود كه مركز رسانه‌اي قوه قضاييه تمام طول روز گذشته را به تكذيب اخباري گذراند كه توسط ايرنا، فارس و... منتشر شده بود. به عنوان نمونه خبرگزاري فارس نوشته بود: «در ميانه آتش‌سوزي و درگيري گسترده زندانيان با نيروهاي حفاظت، تعدادي زنداني اقدام به فرار مي‌كنند. آنها در ضلع شمالي زندان كه كوه وجود دارد، وارد ميدان مين شدند و...» اين خبرگزاري در ادامه مي‌نويسد: «افراد محلي مي‌گويند در ۲۰ دقيقه گذشته حداقل ۴ مرتبه صداي انفجار از محل آتش‌سوزي شنيده شده است.» خبرگزاري فارس همچنين تلاش مي‌كرد تا حلقه ارتباطي ميان حادثه زندان اوين با اعتراضات اخير در سراسر كشور پيدا كند. رويكردي كه بلافاصله از سوي مركز رسانه‌اي قوه قضاييه و البته دادستان تهران تكذيب شد. اما خبرگزاري فارس نه اين خبر را اصلاح كرد و نه اقدام به برداشتن لينك خبر در خروجي‌هاي خود كرد. از سوي ديگر مركز رسانه‌اي قوه قضاييه در خبر تكميلي كه براي رسانه‌ها ارسال كرده بود، نوشت: «اگر خبري كه خبرگزاري ايرنا درخصوص درگيري در بند اراذل و اوباش كار كرده را منتشر كرديد، لطفا حذف كنيد چون اساسا در زندان اوين چنين ‌بندي وجود ندارد و اين خبر از اساس اشتباه است.»
در اوين چه گذشت؟
مطابق معمول چنين حوادثي با گذشت ساعاتي پس از رخداد تلخ آتش‌سوزي در اوين پاي منابع آگاه به ميان آمد؛ يكي از همين منبع آگاه درباره جزييات اتفاقات زندان اوين به تسنيم گفت: ساعاتي پيش زندانيان بند 6 و بند 7 كه بند مخصوص سارقان و بند محكومان مالي است با يكديگر درگير مي‌شوند اما به ‌دليل درگير شدن تعداد قابل‌توجهي از اين زندانيان با يكديگر، وكيل بندها با كمك نيروهاي حراست سعي در متفرق كردن زندانيان مي‌كنند. در اين حين، برخي زندانيان با سوءاستفاده از فضاي پيش‌آمده، انبار لباس را آتش مي‌زنند. مديريت زندان از آتش‌نشاني براي اطفاي حريق كمك مي‌گيرد و بعد از مدتي آتش خاموش مي‌شود و اوضاع تحت كنترل قرار مي‌گيرد. اين مقام امنيتي با بيان اينكه بسياري از اعضاي بند 6 و 7 زندان در اين درگيري مشاركت نداشتند، گفت كه به رفتار افراد موثر در اين درگيري رسيدگي خواهد شد. اين مقام مسوول همچنين تاكيد كرد: «در درگيري زندانيان، هيچ زنداني امنيتي دخالت نداشت و اساسا بند مرتبط با زندانيان امنيتي از بندهاي سارقان و محكومان مالي جداست و با آن فاصله دارد.» اما براساس روايتي كه توسط مركز رسانه‌اي قوه قضاييه به دست «اعتماد» رسيده است، آمده است: پيگيري‌ها از سازمان زندان‌ها نشان مي‌دهد در پي درگيري بين تعدادي از زنداني‌هاي محكوميت مالي و سرقت يك كارگاه كارآفريني زندان دچار حريق مي‌شود. بلافاصله پس از بروز درگيري و آتش گرفتن كارگاه خياطي بند زندانيان محكوميت مالي و سرقت انتظامات زندان براي كنترل درگيري وارد عمل شده و ايستگاه آتش‌نشاني مستقر در زندان نيز بلافاصله عمليات اطفاي حريق را آغاز كرده و هم‌اكنون آتش‌سوزي مهار و خاموش شده است. اين گزارش حاكي است نيروي انتظامي هم جهت كمك به برقراري هر چه زودتر آرامش در اوين به انتظامات زندان كمك كرده است. براساس اين گزارش درگيري بين زندانيان نيز با ورود انتظامات زندان تحت كنترل درآمده است. 

فخرالسادت محتشمي‌پور: تاجزاده بيماري قلبي دارد

همسر مصطفي تاجزاده درخصوص نگراني‌هاي خانواده تاجزاده در لحظاتي كه اخبار آتش‌سوزي در زندان اوين منتشر شده بود، گفت: «لحظات پرالتهاب و نگران‌كننده‌اي را ديشب گذراندم، نه فقط به خاطر مصطفي تاجزاده، بلكه براي همه زندانيان و خانواده‌هاي‌شان مانند همه مردم ايران نگران بودم. دخترم مي‌گفت كه تمام شب تا صبح را كابوس ديده و نتوانسته بخوابد.» او در ادامه گفت: «مصطفي هنوز با من تماسي نگرفته است. اين در حالي است كه قوه قضاييه با انتشار خبري اعلام كرده است كه امكان تماس تلفني همه زندانيان با خانواده‌هاي‌شان فراهم شده است، اما تاجزاده تماسي با من نداشته است. امروز (يكشنبه) هم به اوين مراجعه كردم اما كسي پاسخگوي من نبود. دو بار هم با دفتر آقاي اژه‌اي تماس گرفتم كه نتيجه‌اي نداشت. وقتي چنين اتفاقي مي‌افتد، خانواده زندانيان وارد نگراني مضاعف مي‌شوند.» همسر تاجزاده تاكيد كرد: «مصطفي به‌رغم ابلاغ حكم قطعي خود در زندان انفرادي است. اين در حالي است كه او بيمار است و مشكلات جدي قبلي، ريوي و... دارد. بي‌توجهي به بيماري او باعث افزايش دامنه بيماري و بروز خطرات جدي براي او مي‌شود، اما توجهي به اين خواسته‌هاي ما نمي‌شود و صداي ما به گوش كسي نمي‌رسد. اميدوارم زمينه آزادي همه زندانيان سياسي فراهم شود، چراكه اينها نخبگان ما هستند.»

همسر نيلوفر حامدي: به تلفن دسترسي ندارند

محمدحسين آجرلو، همسر نيلوفر حامدي نيز رايت خاص خود را از لحظات ملتهب پس از آتش‌سوزي، اين‌گونه ارايه مي‌كند: «بسياري از زندانيان زندان اوين به خانواده‌هاي خود زنگ زدند اما هنوز خبري از نيلوفر حامدي ندارم. نيلوفر آخرين بار پنجشنبه با مادرش حرف زد و گفت اجازه ندارد به من زنگ بزند. حتي در چنين شرايطي هم به تلفن دسترسي ندارد.» آجرلو ساعاتي پس از اين اظهارنظر نوشت: «نيلوفر حامدي چند دقيقه پيش با من تماس گرفت. حال او خوب است. او گفت نمي‌داند ديشب چه اتفاقي در اوين افتاده اما صداها و شرايط بسيار ترسناك بوده است. نيلوفر در بند ۲۰۹ زندان اوين است و هيچ خبري از ديگر بندها و سلول‌ها نداشت. وقتي كه زنگ زد، گفت ديشب نگران تو بودم. انگار من تمام شب در محاصره آتش و صداي شليك گرفتار بودم نه خودش.»
حميدرضا جلايي‌پور، پدر محمدرضا نيز در اظهاراتي كه شنبه ‌شب در كلاب هاوس داشته، اعلام مي‌كند كه پسرش با او تماس گرفته و خبر سلامتي خود را به او داده است. جز اين نفرات هنوز درخصوص ساير زندانيان سياسي و جرايم عادي زندان اوين، اسامي كشته‌شدگان و زخمي‌هاي حادثه ديروز اطلاعاتي در دست نيست. تلاش‌هاي خبرنگار «اعتماد» از طريق مقامات قضايي براي آگاهي از اسامي كشته‌شدگان نيز نتيجه‌اي در بر نداشت.