افزايش تنش ميان ايران و اتحاديه اروپا
ريسمان رابطه باريك‌تر شد
گروه ديپلماسي
رابطه ايران و اتحاديه اروپا در سايه ادامه موضع‌گيري‌ها درباره ناآرامي‌ها در ايران و وضع زنجيره‌اي از تحريم‌ها هر روز تيره‌تر از ديروز مي‌شود. درحالي‌كه فاصله تماس‌هاي تلفني حسين اميرعبداللهيان، وزير خارجه با جوزپ بورل، مسوول سياست خارجي اتحاديه اروپا كاهش يافته و در بسياري از اين تماس‌ها لحن دوستانه پيشين جاي خود را به تذكر و هشدار داده اما به نظر نمي‌رسد كه اين رابطه فعلا به مسير عادي بازگردد. از زمان شروع اعتراض‌ها در ايران قريب به پنج هفته مي‌گذرد و در اين بازه زماني اتحاديه اروپا در كنار ايالات متحده و كانادا كارزار فشار بر ايران را به اسم حمايت از معترضان ايراني آغاز كرده و تاكنون زنجيره‌اي از تحريم‌ها را بر افراد و نهادهاي متفاوت وضع كرده‌اند. در حالي كه مقام‌هاي متفاوت در وزارت خارجه ايران از وزير تا سخنگو در تماس‌هاي تلفني و موضع‌گيري‌هاي رسمي خواهان عدم دخالت خارجي در اين پرونده شده‌اند و همزمان ليستي از نقض حقوق بشر توسط كشورهاي غربي را در واكنش به اين اقدام‌ها منتشر كردند، همزمان رسانه امريكايي پوليتيكو در گزارشي اختصاصي ادعا كرد كه ايران با ارسال نامه‌هايي به جوزپ بورل و سفراي برخي كشورهاي اروپايي آنها را تهديد كرده‌اند كه اگر به سمت وضع تحريم عليه ايران حركت كنند رابطه دوجانبه ميان ايران و اتحاديه اروپا آسيب جدي خواهد ديد. همزمان وزير خارجه ايران هم در چند نوبت تهديد كرد كه ايران وضع تحريم‌ها را بي‌پاسخ نخواهد گذاشت. ناصر كنعاني، سخنگوي وزارت خارجه ايران روز دوشنبه در نشست خبري در تهران اقدام رسانه امريكايي پوليتيكو را شيطنت و رفتار غيررسانه‌اي و غيرسازنده خواند. به گزارش خبرگزاري فارس او در بخشي از پرسش به اين پاسخ گفت: «اين كار غيرقابل قبول است. مكاتبات ديپلماتيك داراي منطق و روال مشخص است و به صورت طبيعي همواره در مناسبت‌هاي مختلف جاري است و انجام مي‌شود. اگر مكاتبات ديپلماتيك كه يك عرف رايج است، از روال خودش خارج شود و به يك اقدام سياسي غيرسازنده تبديل شود، اعتماد لازم را در تحركات ديپلماتيك و تحركات حرفه‌اي ديپلماتيك زير سوال مي‌برد و باعث مخدوش شدن روندهاي انجام وظايف ديپلماتيك مي‌شود. در اين ارتباط بحث تهديد را تاييد نمي‌كنيم.»
همزمان جوزپ بورل، مسوول سياست خارجي اتحاديه اروپا به آتش‌سوزي در زندان اوين هم واكنش نشان داده و در حساب توييتري خود نوشته بود: «مقامات ايران مسوول جان همه زندانيان از جمله مدافعان حقوق بشر و اتباع زنداني اتحاديه اروپا هستند. نگراني عميق خود را در اين مورد با اميرعبداللهيان، وزير خارجه ايران در ميان گذاشتم. ما خواهان حداكثر شفافيت درباره وضعيت اوين بعد از آتش‌سوزي و تيراندازي شنبه شب هستيم.
وزارت خارجه فرانسه نيز نسبت به اتفاقات در زندان اوين واكنش نشان داده است. يك سخنگوي وزارت خارجه فرانسه در بيانيه‌اي با تكرار درخواست آزادي فوري شهروندان اين كشور گفت: «فرانسه بار ديگر به مقامات ايراني يادآوري مي‌كند كه مسوول ايمني و سلامت هموطنان زنداني ما در ايران هستند.»
آگنس كالامارد، دبيركل عفو بينالملل نيز از جامعه بين‌المللي خواسته است تا جلسه ويژه شوراي حقوق بشر براي بررسي آنچه در اوين اتفاق افتاده است، برگزار شود. آنالنا بربوك، وزيرخارجه آلمان در توييتي دولت ايران را مسوول حفظ جان زندانيان خواند. او در توييتي نوشت: «دولت ايران در قبال جان تمام كساني كه در آنجا زنداني هستند از جمله بسياري از زندانيان سياسي و تظاهرات‌كنندگان مسوول است.»
تحريم‌هاي جديد اتحاديه اروپا از راه رسيد
با وجود هشدارهاي تهران روز گذشته دستگاه سياست خارجي اتحاديه اروپا، نام افراد حقيقي و حقوقي را كه قرار است در فهرست تحريم‌ها قرار بگيرند در روزنامه رسمي اتحاديه منتشر كرده است. به گزارش يورونيوز، مساله تحريم‌هاي جديد عليه تهران يكي از محورهاي اصلي گفت‌وگوهاي وزراي خارجه كشورهاي عضو اتحاديه اروپا بود. در نشستي كه از صبح دوشنبه در لوكزامبورگ آغاز شده، برخي از وزراي خارجه ۲۷ كشور عضو، خواستار اعمال تحريم‌هاي جديد عليه ايران هم به دليل آنچه نقض حقوق بشر مي‌خوانند و هم به دليل كمك تسليحاتي به روسيه شده‌اند. در اين ليست نام يازده نفر از جمله محمد گچي چشمه رستمي، فرمانده پليس امنيت اخلاقي نيروي انتظامي و حاج احمد ميرزايي، رييس پليس امنيت اخلاقي تهران بزرگ ديده مي‌شوند. همچنين حسين رحيمي، فرمانده انتظامي تهران بزرگ نيز در جايگاه سوم اين ليست قرار دارد. عباس عبدي، رييس نيروي انتظامي در ديواندره در استان كردستان، عيسي زارع‌پور وزير ارتباطات، محمد حسين سپهر، فرمانده قرارگاه مركزي مهارت‌آموزي ستاد كل نيروهاي مسلح، سيدعلي صفري رييس نيروي انتظامي در سقز، سيد عليرضا ادياني رييس سازمان عقيدتي سياسي نيروي انتظامي، علي آزادي، رييس نيروي انتظامي استان كردستان، محمد زمان شاليكار، رييس نيروي انتظامي شهر بابل، سلمان حيدري رييس نيروي انتظامي شهر بوكان در استان كردستان نيز در ليست تحريم‌ها قرار دارند. نهادهايي چون گشت امنيت اخلاقي و ارشاد، سازمان بسيج مستضعفين، قرارگاه دفاع سايبري و فرماندهي انتظامي جمهوري اسلامي پس از جلسه ديروز وزراي خارجه اتحاديه اروپا مورد تحريم قرار مي‌گيرند.
ايران به خاطر روسيه تحريم مي‌شود؟
ناآرامي‌ها در ايران و واكنش اتحاديه اروپا تنها مساله مورد اختلاف ميان تهران و بروكسل نيست و ادعاي اوكراين و ايالات متحده مبني بر استفاده روسيه از پهپادهاي ايراني در جنگ اوكراين به چالش‌ها افزوده است. در اين ميان فرجام برجام و مذاكرات متوقف‌شده وين از هر دو اين اختلاف‌ها تاثيرپذيرفته است.
از رييس‌جمهور اوكراين تا ديگر مقامات نظامي اين كشور در روزهاي گذشته بارها از «استفاده ارتش روسيه از تسليحات ايراني از جمله پهپادهاي شاهد» خبر داده‌اند اما مقام‌هاي ايراني مدام اين ادعا را تكذيب مي‌كنند. «ديميترو كولبا» وزير خارجه اوكراين روز گذشته با ادعاي استفاده ارتش روسيه از پهپادهاي ساخت ايران در نبرد عليه كي‌يف، خواستار تحريم ايران شد. همزمان به گزارش برخي رسانه‌ها، «مركز مقاومت اوكراين» روز دوشنبه به احتمال حضور پرسنل وابسته به سپاه پاسداران در مناطق اشغالي اوكراين براي آموزش دادن نحوه كار با پهپادهاي شاهد-۱۳۶ ساخت ايران به نيروهاي روسي اشاره كرده بود.
ناصر كنعاني در نشست خبري روز دوشنبه با تكذيب دوباره اين ادعا گفت: «جمهوري اسلامي ايران همان‌طوركه مخالف جنگ در سوريه، عراق، افغانستان بود و سياست آن مبتني بر مخالفت با جنگ و راهكارهاي نظامي براي اختلافات سياسي است، در خصوص جنگ در اوكراين نيز مخالف جنگ است اين طنز تلخ سياسي است كه كشورهايي كه خودشان صادر‌كننده ميلياردها دلار اسلحه و تجهيزات به يك طرف جنگ هستند، كشور ديگري را به ارسال اسلحه به يك طرف جنگ متهم مي‌كنند و جنگ تبليغي و رواني عليه ايران راه مي‌اندازند. اگر طرفدار صلح و ايجاد راهكار سياسي در جنگ اوكراين هستند، اين ميزان ارسال اسلحه براي يك طرف جنگ چه معنايي دارد؟ اين يك رفتار كاملا متناقض است.»
به گزارش يورونيوز، پيش از آغاز جلسه دوشنبه، جوزپ بورل، رييس دستگاه سياست خارجي اتحاديه اروپا در اين باره به خبرنگاران گفت: «به دنبال شواهد ملموس در مورد مشاركت ايران در جنگ اوكراين هستيم. وزير خارجه دانمارك هم با تكرار اين ادعا كه استفاده از پهپادهاي ايراني براي حمله به كي‌يف يك جنايت است تاكيد كرد كه اتحاديه اروپا «به‌شدت به حملات اخير روسيه به اوكراين و استفاده از تسليحات ايراني واكنش نشان خواهد داد.»
رسانه امريكايي پوليتيكو نيز عصر روز گذشته اعلام كرد كه دولت جو بايدن قصد دارد تحريم‌هاي جديدي را عليه ايران، به بهانه ارسال سلاح به روسيه وضع كند. پوليتيكو در اين باره نوشت: با استناد به گزارش واشنگتن‌پست كه در آن به برنامه تهران براي ارسال موشك به مشكو اشاره شده، واشنگتن قصد دارد دامنه فشارها بر ايران را افزايش بدهد. پيش‌بيني مي‌شود كه اين تحريم‌ها شامل تحريم‌هاي اقتصادي و ممنوعيت صادرات برخي كالاها به ايران شود.
به گزارش «اعتماد» روزنامه انگليسي گاردين نيز با استناد به اسنادي كه ايران آنها را تكذيب مي‌كند «اقدام ايران در ارسال پهپادهاي جنگي به روسيه» را نقض قطعنامه شوراي امنيت سازمان ملل متحد خواند. اين روزنامه نوشته كه به‌رغم ديدگاه فرانسه و انگليس مبني بر اينكه ايران در حال نقض قطعنامه شوراي امنيت سازمان ملل است اما اين دو كشور فعلا برنامه‌اي براي ارجاع اين پرونده به شوراي امنيت سازمان ملل متحد ندارند. وزارت خارجه فرانسه هفته گذشته مدعي شد اقدام تهران نقض قطعنامه ۲۲۳۱ شوراي امنيت است.