ريل افزايشي تورم ماهانه

گروه اقتصادي

مركز آمار ايران اعلام كرد كه نرخ تورم در مهرماه، براي دومين ماه پياپي افزايش پيدا كرده است. تورم ماهانه در شهريور ماه، 2.2 درصد بود. اما در مهرماه تورم ماهانه، 3 درصد شده است. به عبارت ديگر، تورم ماهانه نسبت به شهريورماه، 0.8 درصد رشد كرده است.  اواخر ارديبهشت ماه امسال، دولت برنامه «جراحي اقتصادي» خود را با حذف ارز 4200 توماني از اقلام اساسي كليد زد و شيوه فروش برخي كالاها مانند نان و آرد را نيز تغيير داد. در خرداد ماه امسال، شوك تورم بيش از 12 درصدي نتيجه اقدام ليبرالي دولت بود. 4 ماه مي‌گذرد و در اين مدت زمان، تورم ماهانه فقط در مرداد ماه اندكي كاهش پيدا كرد. در ماه‌هاي ديگر، تورم ماهانه رو به رشد بوده است.

هرچند، سازمان برنامه و بودجه، وزارت امور اقتصادي و دارايي و حتي بانك مركزي كه در صف مقدم «جوابيه‌نويسي» براي انتقادها به «شوك درماني» اخير دولت بوده‌اند؛ مدعي‌اند كه اثر تورمي حذف ارز 4200 توماني در ماه‌هاي بعد از خرداد ماه «تخليه» شده و اين «حباب» تركيده است. اما آمارهاي ارايه شده (در صورت مبنا قرار گرفتن) حداقل اين ادعاها چندان درست نبوده است. 
اين در حالي است كه شخص رييس‌جمهور در وعده‌هاي انتخاباتي خود از كنترل گراني‌ها صحبت كرده و پس از شروع به كار دولت سيزدهم هم دستوراتي صادر كرده بود. با اين حال، تورم سالانه در مهر ماه در عدد بيش از 42 درصد ايستاده است. ضمن اينكه، اگر ارزش حقيقي تراكنش‌هاي شاپرك را معياري براي سنجيدن قدرت خريد دست‌كم در سطح خرد در يك‌سال اخير در نظر بگيريم، كارنامه رشد منفي ۲۵.۶ درصد در تا پايان تابستان امسال اخبار خوبي از وضعيت مردم نشان نمي‌دهد.
بسياري از كسبه بازار و خرده‌فروشان، افزايش نرخ دلار را موجب افزايش روند گراني‌ها و حتي تورم موجود مي‌دانند. نرخ دلار روز رييس‌جمهور شدن رييسي حدود ۲۴ هزار تومان بود، امروز در كانال ۳۲ هزار توماني قرار گرفته و ۳۳ درصدي در عرض يك‌سال رشد داشته است.  برخي كارشناسان و حتي مسوولان دولتي نيز تورم بالا در اقتصاد ايران را ناشي از خلق پول و نقدينگي مي‌دانند. در اين باره هم دستورات زيادي صادر شده است. پايان مرداد ماه سال گذشته، نقدينگي در مرز 4000هزار ميليارد تومان بود اما الان، بيش از ۵ هزار و ۴۰۰ هزار ميليارد تومان رسيده، نقدينگي كه نه از نهضت ملي مسكن سردرآورد نه از توليد و اشتغال. 
علي صالح‌آبادي، رييس كل بانك مركزي به تازگي، كنترل نقدينگي و تورم و جلوگيري قاطع از خلق پول را برنامه جدي بانك مركزي در دوره جديد دانسته و مي‌گويد: «ديگر نبايد تجربه تلخ تورم ناشي از خلق پول تكرار شود. به همين دليل، برنامه و سياست اصلي ما هدايت نقدينگي به سمت توليد و فعاليت‌هاي مولد اقتصادي در كشور است.» او همچنين اضافه كرده كه «كارگروه‌هايي در بانك مركزي تشكيل شده تا مانع اضافه برداشت بانك‌ها از بانك مركزي شود. اين موضوع قطعا در كنترل نقدينگي و تورم مهم و اثرگذار است.»

انتقال تورم به اقلام غيرخوراكي
البته از يك منظر بايد گفت كه بخشي از اثر حذف ارز 4200 توماني در بازار خوراكي‌ها، تخليه شده است، اما با افزايش تورم عمومي، اين حباب تورمي به سمت كالاهاي غيرخوراكي حركت كرده است. تورم ماهانه اقلام غيرخوراكي در مهر ماه 3.5 درصد و تورم خوراكي‌ها 2.2 درصد بوده است، در واقع بخش بزرگي از تورم رقم خورده در مهر از سمت اقلام غير خوراكي و خدمات رخ داده است. اين در حالي است كه در شهريور ماه تورم خوراكي و غيرخوراكي‌ها بسيار به هم نزديك و تقرييا يك عدد بوده. در عين حال، تورم بخش خدمات در يك ماه نزديك به 5 درصد بالا رفته و نسبت به مهر ماه سال گذشته 39 درصد رشد داشته است. به‌طور مثال نگاه كنيد به تورم در بخش «آموزش» كه در مهر ماه 17.1 درصد نسبت به شهريورماه رشد كرده است. اين رقم بي‌سابقه در حالي رخ داده كه تورم در بخش مسكن در اين يك ماه، بيش از 6 درصد افزايش پيدا كرده است. يا تورم در بخش اجاره 6 درصد در مهرماه رشد داشته است. 

افزايش تورم سالانه
تورم سالانه، درصد تغيير ميانگين اعداد شاخص قيمت در يك‌سال منتهي به ماه جاري، نسبت به دوره قبل از آن است. آن‌گونه كه مركز آمار ايران اعلام كرده، تورم سالانه يا دوازده ماه نيز در ماه اول پاييز امسال 42.3 درصد به ثبت رسيده، به عبارت ديگر ميانگين قيمت كالا و خدمات در دوازده ماه منتهي به مهر ماه امسال نسبت ميانگين قيمت در دوازده ماه منتهي به مهر سال گذشته، نزديك به 43 درصد افزايش داشته است. تورم نقطه به نقطه تغيير عدد شاخص مصرف‌كننده در يك ماه نسبت به ماه مشابه سال قبل است. 
اين شاخص نيز در مهر 48.6 درصد برآورد شده، به بيان ساده‌تر خانوار ايراني در مهر ماه امسال براي تهيه يك سبد مشخص از كالا و خدمات نزديك به يك و نيم برابر مهر ماه سال گذشته هزينه كرده‌اند. با توجه به اينكه تورم در 3 ماه گذشته در قياس با خرداد ماه كمتر شده، تورم نقطه‌اي در مهر نسبت به شهريور كمي كاهش يافته، اما چنانچه بنا باشد در ماه‌هاي آتي نيز شاهد تكرار روند صعودي تورم ماهانه باشيم، شاخص تورم نقطه به نقطه نيز افزايش خواهد يافت.

بيشترين رشدها
مركز آمار ايران اعلام كرده در گروه «خوراكي‌ها، آشاميدني‌ها و دخانيات» بيشترين افزايش قيمت نسبت به ماه قبل، مربوط به گروه «ميوه و خشكبار» و گروه «گوشت قرمز و گوشت ماكيان» (مرغ ماشيني) بوده. در گروه عمده «كالاهاي غيرخوراكي و خدمات» نيز «گروه آموزش» (شهريه مدارس و دانشگاه‌ها) و «اجاره‌بها» بيشترين افزايش قيمت را نسبت به ماه قبل داشته‌اند. 
در مهرماه، گروه «روغن و چربي‌ها» (روغن نباتي جامد و روغن مايع) نسبت به ماه قبل كاهش قيمت داشته است.
همچنين دامنه تغييرات نرخ تورم سالانه در مهر ماه امسال براي دهك‌هاي مختلف هزينه‌اي از 40.8 درصد براي دهك دهم تا 48.7 درصد براي دهك اول در تغيير بوده است.