«اعتماد» به بهانه انتخاب حجت عبدالملكي به عنوان دبير شوراي عالي مناطق آزاد بررسي مي‌كند
چگونه ورق به نفع حجت عبدالملكي برگشت؟
گروه سياسي
در شرايطي كه پس از عملكرد نامناسب حجت عبدالملكي در وزارت تعاون، كار و رفاه اجتماعي و سوءمديريت‌هاي فراوان وي در حوزه‌هاي مديريتي‌اش، بسياري از تحليلگران تصور مي‌كردند حداقل تا مدتي، خبري از او در حوزه كلان مديريتي كشور نخواهد بود، اما ناگهان ورق برگشت و روز گذشته خبر رسيد كه با موافقت شخص رييسي و با ابلاغ خاندوزي وزير اقتصاد، عبدالملكي به جاي سعيد محمد دبير شوراي عالي مناطق آزاد تجاري شده است. چهره‌اي كه پيش از اين با انتقادات تند و تيزي در خصوص مناطق آزاد تجاري كشور اظهارنظر كرده و گفته بود: «مناطق آزاد تجاري لطمه بزرگي به عملكرد و فرهنگ اقتصادي كشور زده است!» و در واكنش به تلاش مجلس دهم براي ايجاد مناطق جديد تجاري اعلام كرد: «انتظار مي‌رفت مجلس در برابر خواسته غيرمنطقي افزايش 7منطقه آزاد تجاري مقاومت كند!» اظهارات تند عبدالملكي در خصوص مشكل‌ساز بودن مناطق آزاد از روز گذشته اين ابهام را در بسياري از محافل اقتصادي و سياسي ايجاد كرد كه چرا دولت، چهره‌اي را كه نه عملكرد مناسبي در حوزه مديريتي قبلي‌اش داشته و نه در خصوص حوزه فعاليت‌هاي جديدش، رويكرد مناسبي ارايه داده را براي چنين پست حساسي انتخاب كرده است؟
در پاسخ به تمام اين چرايي، بسياري از تحليلگران به قدرت‌نمايي طيف‌هاي مختلف اصولگرا در برابر هم اشاره مي‌كنند. در واقع برخي تحليل‌ها حاكي از آن است كه مهاجرت سعيد محمد از مناطق آزاد و رحل اقامت افكندن حجت عبدالملكي در اين ساختار مهم، بيانگر توفيق جبهه پايداري در برابر نواصولگرايان نزديك به قاليباف است. روايت ديگري نيز در خصوص تاثير افراد ديگري در اين نوع تصميمات حكايت دارند. كدهايي كه برخي افراد نزديك به طيف اصولگرا از آن صحبت مي‌كنند حاكي از تاثير «حاج خانم» و «دامادها» در اين نوع تصميم‌سازي‌هاست. عبدالرضا داوري يكي از چهره‌هاي اصولگراست كه در خصوص چرايي اين نوع تصميم‌سازي‌ها مي‌نويسد: «رييسي مي‌خواهد با انتصاب عبدالملكي به عنوان دبير مناطق آزاد، استعفاي عزل‌گونه او از وزارت كار را جبران كند و به مردم و نخبگان اين پيام را دهد كه كابينه من خيرالموجودين بوده، هست و خواهد بود. شنيده شده كه پشتوانه اين تصميم غيرخردمندانه حاج خانم و داماد هستند.»
شايسته‌سالاري چه مي‌شود؟
پرسش اصلي اما اين بود كه مگر رييس‌جمهوري وعده حضور افراد متخصص و كاربلد را فارغ از جهت‌گيري‌هاي سياسي نداده بود؟11تيرماه 1400 و چند روز پس از انتخابات رياست‌جمهوري سيزدهم بود كه سيد ابراهيم رييسي در شمايل فرد پيروز يكي از كم مشاركت‌ترين گزينش‌هاي عمومي در سال‌هاي پس از انقلاب، سامانه‌اي را با عنوان «ياران رييسي» براي مشاركت مردم در معرفي اعضاي كابينه، وزرا، معاونان و مديران دولت سيزدهم معرفي كرد. رييسي و حلقه نزديكانش كه اغلب آنها را اعضاي جبهه پايداري تشكيل مي‌دادند در همان زمان اعلام كردند، به دنبال تشكيل كابينه‌اي تخصصي و مردمي بدون توجه به جناح‌بندي‌هاي مرسوم هستند و هر شخصي كه تخصص لازم را داشته باشد، بدون توجه به اين واقعيت كه به كدام دسته و جناح تعلق دارد يا ندارد، انتخاب خواهد شد. روند استفاده از نيروهاي متخصص در عالم واقع اما هرگز محقق نشد؛ رخدادهاي مرتبط با تشكيل كابينه سيزدهم و تحولات پس از آن نشان داد انتخاب‌هاي دولت را تنها حلقه محدود و معدود از چهره‌هاي نزديك به جبهه پايداري تشكيل مي‌دهند. حلقه انتخاب‌هاي دولت براي تشكيل كابينه و زيرمجموعه‌هاي اجرايي به اندازه‌اي تنگ شد كه حتي صداي چهره‌هايي چون محمدباقر قاليباف در شمايل راي هرم نواصولگرايي و اصولگرايان سنتي و معتدل نيز به آسمان بلند شد. فارغ‌التحصيلان دانشگاه امام صادق كه اغلب آنها نيز در طيف نزديك به جبهه پايداري حضور دارند، دولت سيزدهم را به دولتي منحصربه‌فرد از اين منظر بدل كرده است. در واقع نه تنها ردپاي افراد متخصص و شايستگان ساير گروه‌هاي سياسي و حتي مستقلان در اين دولت ديده نمي‌شود، بلكه حتي نشانه‌اي از حضور اصولگرايان معتدل و سنتي نيز در بخش‌هاي مختلف مديريت اجرايي مشاهده نمي‌شود. اين روند يكسويه‌نگري در دولت به اندازه‌اي وسعت پيدا كرده كه صداي اصولگراياني چون احمد توكلي، باهنر، آل‌اسحاق را نيز به آسمان بلند كرده است. انتقاداتي كه در خصوص عملكرد رستم قاسمي در خصوص توقف يا كندي پروژه‌هاي ساخت مسكن مطرح مي‌شود، باعث شده تا برخي اين پرسش را مطرح كنند كه دليل تداوم حضور اين مديران در كابينه، مسائلي پشت پرده‌اي است كه شايد منتقدان از آن باخبر نباشند.
ريشه انتقادها از كجاست؟
يكي از مهم‌ترين انتقادات به عبدالملكي، انتصابات عجيب و غريب افراد فاقد تجربه مانند داريوش ابوحمزه به عنوان معاون رفاه بود كه در اظهارنظري عجيب و برخلاف آمار‌هاي رسمي كميته امداد و سازمان بهزيستي كه خط فقر را ۱۰ ميليون تومان اعلام كرده بودند، ۴ ميليون تومان دانست. اين اظهارت او با واكنش شديد فعالان جامعه كارگري مواجه و نهايتا باعث شد حتي كاركنان وزارت كار نيز منتقد او شوند و اعتصابات فراگيري در اين وزارتخانه شكل بگيرد.جداي از اين موارد اظهارات او در خصوص ايجاد شغل با يك ميليون تومان و... انتقادات و حاشيه‌هاي زيادي را براي دولت ايجاد كرده بود. او در مجلس هم منتقدان زيادي داشت، سيد ناصر موسوي‌لارگاني يكي از نمايندگاني است كه در زمان حضور حجت عبدالملكي انتقادات تندي را در خصوص سوءمديريت‌ها، انتصاب‌ها و روش‌هاي مديريتي او داشت. نماينده مردم فلاورجان در مجلس در خصوص شيوه عملكرد عبدالملكي در وزارت كار مي‌گويد: «وضعيت وزارت كار به حدي اورژانسي است كه اگر تا فردا اين روند متوقف نشود به تنهايي براي به زمين زدن دولت كافي است.»
او در پرسشي از وزير تعاون، كار و رفاه اجتماعي مبني بر اينكه چرا اكثر انتصابات معاونين و مديران وزارتخانه و روساي سازمان‌ها از افراد خارج از وزارتخانه هستند؟ اظهار كرد: «تهي كردن وزارتخانه از نيروهاي كارآمد، با تجربه و غيرسياسي موجب شده تا تجمعات نوظهوري از سوي كارمندان اين وزارتخانه و برخي سازمان‌هاي زيرمجموعه صورت گيرد كه در تاريخ اين وزارتخانه بي‌سابقه بوده و بيانگر غلبه يأس، نااميدي و بي‌انگيزگي در كاركنان و ناتواني و بي‌تدبيري وزير و مديران مسوول است. چنانچه وزيري ميان پرسنل خود مقبوليت و مشروعيت نداشته باشد در واقع كارايي و مديريت او در آن مجموعه زير سوال مي‌رود. وقتي بدنه وزارتخانه كه سال‌ها كار كرده و با آزمون و خطا مجرب شده است، مشاهده مي‌كنند كه همه مديران از بيرون آمدند و همگي نيروهاي فاقد توانايي و شايستگي لازم و بعضا مشكل‌دار و وابسته هستند و وزير و اعوان و انصارش رفتاري متكبرانه دارند، آنگاه انگيزه‌اي براي كار و پيشرفت ندارند.» اين رويكرد اگر قرار باشد در سازمان مناطق آزاد اقتصادي نيز در پيش گرفته شود، يكي از گلوگاه‌هاي مهم اقتصاد و صادرات كشور با اخلال جدي مواجه مي‌شود. مبتني بر اين رزومه است كه بسياري از تحليلگران حضور عبدالملكي در راس هرم مديريتي اين سازمان را با ابهامات فراواني ارزيابي مي‌كنند.تحليلي كه براي آگاهي از كم و كيف آن بايد منتظر روزهاي آتي و تحولات آينده باشيم.
بسياري از تحليلگران به قدرت نمايي طيف هاي مختلف اصولگرا در برابر هم اشاره مي‌كنند. در واقع برخي تحليل ها حاكي از آن است كه مهاجرت سعيد محمد از مناطق آزاد و رحل اقامت افكندن حجت عبدالملكي در اين ساختار مهم ، بيانگر توفيق جبهه پايداري در برابر نواصولگرايان نزديك به قاليباف است. روايت ديگري نيز در خصوص تاثير افراد ديگري در اين نوع تصميمات حكايت دارند. كدهايي كه برخي افراد نزديك به طيف اصولگرا از آن صحبت مي‌كنند حاكي از تاثير «حاج خانم» و «دامادها» در اين نوع تصميم سازي ها است.