الزام شهرداري به ساماندهي مديريت آب‌هاي سطحي و آبياري درختان
رييس شورا: اگر باران نيايد، معلوم نيست يك ماه ديگر چه خواهد شد!
مديرعامل سازمان بوستان‌ها: اگر ما نبوديم، تهران امروز كويري خشك بود
حميدرضا خالدي
بحران كم آبي در پايتخت به حدي شدت گرفته و جدي شده است كه شركت آب و فاضلاب استان تهران اعلام كرده فقط 18 درصد سدهاي تهران آب دارند و براي همين تهراني‌ها بايد در مصرف آب صرفه‌جويي كنند. بحراني كه باعث شد شوراي شهر شهرداري را ملزم كند تا در قالب طرح برنامه عملياتي احيا و مديريت بازچرخاني آب، تمام تلاش خود را براي كنترل مصرف آب در تهران به كار گيرد. گرچه مديرعامل بوستان‌هاي شهرداري مدعي است كه اگر اقدامات شهرداري براي بررسي وضعيت مصرف آب و منابع آن نبود، امروز تهران به كويري خشك تبديل شده بود!
هشدار پيشين
بر اساس آمار به دست آمده كشور در سال آبي 99 تا 1400 رتبه سوم خشكسالي در طول 50 سال گذشته و در سال آبي 1400 تا 1401 رتبه يازدهم خشكسالي را داشته است. همچنين آمار دفتر اطلاعات و داده‌هاي آب كشور حكايت از آن دارد كه ميزان حجم آب در 30 روز از سال آبي 1401 تا 1402 حدود 18.12 ميليارد مترمكعب بوده و شاهد كاهش 14 درصدي ورودي به مخازن نسبت به سال گذشته هستيم. اين امر يعني كم آبي به خصوص در تهران چنان جدي است كه همين چند روز قبل مهدي پيرهادي، رييس كميسيون سلامت و خدمات شهري شوراي شهر تهران رسما اعلام كرد: ميزان آب 5 سد اطراف تهران بسيار پايين است و به گفته مديرعامل سازمان آب و فاضلاب دچار مشكل هستيم و اگر باران نيايد تهراني‌ها حدودا 100 روز آب خواهند داشت. در سدهاي اطراف تهران آب وجود ندارد و در فصل پاييز و زمستان دچار كمبود آب هستيم بايد براي فصل تابستان و سال‌هاي بعد چاره‌اي بينديشيم. پيرهادي در ادامه گفت: از دولتمردان مي‌خواهيم نسبت به سكونت‌پذيري شهر تهران تجديدنظر كنند، چراكه تهران بيش از 10 ميليون نفر گنجايش ندارد.
«كم‌آبي» در شورا
اين هشدارها در كنار كاهش محسوس بارش‌ها در تهران به حدي جدي است كه اين‌بار مديريت شهري را نيز به تكاپو واداشت و وادار كرد چراكه به گفته كارشناسان، بخش اعظمي از آب پايتخت در چرخه آبياري درختان و فضاي سبز از بين رفته و هدر مي‌رود. به همين دليل اعضاي شوراي اسلامي شهر تهران ديروز طرحي به نام «الزام شهرداري تهران به ارايه لايحه برنامه عملياتي احيا و مديريت بازچرخاني آب» را در دستور كار خود داشتند. طرحي كه شهرداري را ملزم مي‌كرد در چند گام تلاش كند تا در مصرف آب در سطح شهر و آبياري بوستان‌ها صرفه‌جويي كند و به خصوص آب‌هاي سطحي كه هم‌اينك به راحتي هدر مي‌روند را مديريت كند . اما اولين چراغ در جريان بررسي اين لايحه را مهدي چمران، رياست شورا روشن كرد و با ذكر اينكه وضع آب در تهران بحراني است، گفت: اگر بارندگي نداشته باشيم معلوم نيست يك ماه ديگر چه اتفاقاتي رخ خواهد داد! او افزود: وزارت نيرو نيز مرتبا نگراني‌هاي خود را در اين حوزه اعلام كرده و مقرر بود امروز وزير نيرو به صحن شورا بيايند كه با توجه به سميناري كه داشتند، اين اتفاق نيفتاد و در فرصت ديگري به صحن شورا خواهند آمد. چمران تاكيد كرد: بايد از ابتدا به گونه‌اي عمل كنيم كه آب‌هاي تميز به صورت جداگانه جمع‌آوري شوند و لازم نباشد كه براي اين آب‌ها هزينه صرف كنيم و با بازچرخاني اين آب‌ها را مورد استفاده قرار دهيم. از سوي ديگر بايد آب‌هاي سطحي را به درون زمين نفوذ دهيم تا از اين طريق جلوي فرونشست زمين را نيز بگيريم. بي‌ترديد آبخيزداري موضوع مهمي است، آب‌هايي كه از كوه‌ها جاري مي‌شود در پايين‌دست به سيل تبديل مي‌شوند. لذا بايد آبخيزداري را به صورت جدي مدنظر قرار دهيم.
همه زواياي يك پرونده
اما اينها تنها سخناني نبودند كه توسط اعضاي شورا در مورد كم آبي و لزوم مديريت مصرف آب توسط شهرداري تهران مطرح شد. مهدي بابايي، رييس كميته محيط زيست شوراي اسلامي شهر تهران هم در جريان اين جلسه با بيان اين نكته كه ما تاكنون استفاده بهينه‌اي از اين روان‌آب‌هاي سطحي كه در مسيل‌ها و كانال‌ها بوده، نداشته‌ايم، تذكر داد: تنها اقدامي كه در اين باره انجام شده، اين بوده كه به صورت موردي تصفيه‌خانه‌هاي محلي احداث شده اما برنامه مدوني براي استفاده از روان‌آب‌ها متاسفانه وجود نداشته است. او افزود: بيشترين رويكردي كه براي استفاده از آب‌ها در سازمان پارك‌ها مورد توجه بوده استفاده از پساپاي تصفيه‌خانه آب و فاضلاب است كه يك رويكرد بسيار پسنديده است اما صرفا نمي‌توانيم تمام اميد خود را محدود به استفاده از اين پساب كنيم، چراكه قسمت اعظمي از اين تصفيه‌خانه‌ها در حومه شهر واقع شده و ايجاد شبكه آبرساني از حومه شهر به داخل، هزينه‌هاي سنگيني را به دنبال داشته كه در برخي قسمت‌ها مقرون به صرفه نيست؛ لذا بر اين اساس ما طرحي را پيشنهاد داده‌ايم كه به استناد آن شهرداري بتواند اقدامات ويژه و سياستگذاري‌هاي لازم را در اين زمينه انجام دهد. او همچنين در تشريح وظايف شهرداري در اين زمينه نيز گفت: بايد با توجه به استفاده از پساب و روان‌آب‌هاي سطحي كليه دستورالعمل‌هاي مورد نياز جهت پايش و كنترل كيفيت آب حاصل از بازچرخاني مطابق با استانداردهاي محيط زيستي، بهداشتي و ايمني تهيه و تدوين شود. شهرداري تهران موظف است نسبت به پيگيري تحويل پساب رايگان از شركت‌هاي آب و فاضلاب و تامين بخشي از نيازهاي آبي بوستان جنگلي تهران با تخصيص آب خام از طريق شركت آب منطقه‌اي تهران اقدام كند.
سرنوشت آب در بوستان‌ها
در ادامه اين جلسه علي‌محمد مختاري، مديرعامل سازمان بوستان‌ها و فضاي سبز شهرداري تهران نيز كه مخاطب اصلي اين لايحه بود، در تشريح طرح «الزام شهرداري تهران به ارايه لايحه برنامه عملياتي احيا و مديريت بازچرخاني آب» با ذكر تاريخچه از اين طرح گفت: طرح جامع آب خام ويژه فضاي سبز تهران در سال ۱۳۷۱ شروع شد و براي اين كار سه مشاور گرفته بوديم. در وضعيت موجود شهر تهران ما حتي به شركت آب و فاضلاب كمك مي‌كنيم و پيش‌بيني‌هاي دقيقي براي شهر تهران انجام شد. همچنين طرح جامع آب خام فضاي سبز تهران مرتبا به‌روزرساني شده و در حال حاضر نيز با ۱۴ مشاور اين كار انجام مي‌شود.او مدعي شد: اگر اين به‌روزرساني‌ها نبود در حال حاضر در تهران در حوزه فضاي سبز با مشكلات بسياري مواجه بوديم و احيانا با يك كوير در تهران مواجه مي‌شديم و فضاي سبزي باقي نمانده بود. مختاري با ذكر اينكه در حال حاضر براي آبياري فضاي سبز در تهران به صورت ۱۰۰ درصدي از آب خام بهره مي‌گيريم، گفت: ساماندهي قنوات شهر تهران در شوراي دوره چهارم انجام شد. در حال حاضر ۱۳۳ ميليون مترمكعب برداشت آب از چاه‌ها، ۱۹ ميليون مترمكعب از قنوات، ۱۲ ميليون مترمكعب از روان‌آب‌ها و هفت ميليون مترمكعب نيز از منابع پساب استفاده مي‌شود كه البته ميزان بهره‌گيري از پساب به ۱۴ ميليون مترمكعب افزايش پيدا كرده و ظرف دو هفته آينده نيز ۲.۵ ميليون مترمكعب به آن اضافه خواهد شد. بي‌ترديد ميزان بهره‌گيري از پساب‌ها بايد به ۳۰ ميليون مترمكعب در سال افزايش پيدا كند.
۷۵۰ منبع ذخيره آب باران در پارك‌ها
او با اشاره به اينكه در حال حاضر پنج تصفيه‌خانه احداث‌شده توسط شهرداري به بهره‌برداري رسيده و چهار تصفيه‌خانه نيز در دست احداث است، گفت: همچنين ۷۵۰ منبع ذخيره آب باران در پارك‌هاي تهران تعبيه شده است.
اين طرح در نهايت پس از بحث و بررسي اعضاي شوراي شهر تهران با ۱۸ راي موافق با طرح «الزام شهرداري تهران به ارايه لايحه برنامه عملياتي احيا و مديريت بازچرخاني آب» موافقت كردند تا شهرداري ملزم باشد در كوتاه‌ترين زمان ممكن، راهكارهاي اجرا شده در اين طرح براي ساماندهي مصرف آب در آبياري بوستان‌ها و البته هدايت و استفاده بهينه و ذخيره آب‌هاي سرگردان در سطح شهر را اجرايي كند؛ راهكارهايي كه شايد بتواند تهران را از بحراني كه در آستانه آن قرار دهد، برهاند.