دستور رييس نظام پزشكي تهران بزرگ براي تشكيل كميته حقيقتياب هتك حيثيت جامعه پزشكي
بررسي واقعيتهاي فاجعه 4 آبان خيابان شانزدهم اميرآباد
مويد علويان طي يكسال گذشته دوبار از سمت رياست نظامپزشكي تهران بزرگ استعفا داده است
گروه اجتماعي|رييس نظامپزشكي تهران بزرگ براي روشن شدن ابعاد واقعي فاجعه 4 آبان خيابان شانزدهم اميرآباد و چرايي ضرب و شتم، مصدوميت و بازداشت دهها پزشك معترضي كه قصد برگزاري تجمع مسالمتآميز داشتند اما مقابل ساختمان نظام پزشكي تهران بزرگ مورد هجوم لباس شخصيها قرار گرفتند، دستور تشكيل كميته حقيقتياب داد و دكتر آتوسا فرزامفر؛ مشاور تشكيل كارگروههاي سازمان نظام پزشكي را به دبيري اين كميته منصوب كرد. پايگاه اطلاعرساني شفا آنلاين ديروز خبر داد كه در متن حكم صادرشده با امضاي سيد مويد علويان خطاب به دكتر فرزامفر آمده است: «با توجه به اتفاقات ناگوار كه در روز چهارشنبه ۴ آبانماه در برابر خانه اعضاي نظام پزشكي رخ داد كه قلب هر انسان آزادهاي را به درد ميآورد، جنابعالي را به عنوان دبير كميته حقيقتياب منصوب مينمايم. لطفا با مشاركت فعالان صنفي خارج سازمان، حقوقدانان و چند نفر داوطلب از هياتمديره نظام پزشكي تهران بزرگ و جناب دكتر رازي؛ قائممقام نظام پزشكي تهران و چند عضو محترم كميسيون اخلاق پزشكي تهران بزرگ و نمايندگان چهار معاونت نظام پزشكي تهران و شنيدن مستندات از همكاران و اعضاي نظام پزشكي، چه بازداشتي و چه غيربازداشتي به عنوان شاهدين و نگهبانان سازمان در اسرع وقت بررسي و گزارش به اطلاع عموم رسانده شود. بديهي است تا تشكيل جلسه هياتمديره محترم نظام پزشكي تهران و اعلام نظر در مورد استعفاي اينجانب، كليه تصميمات نايبرييس محترم نظام پزشكي تهران بزرگ باطل بوده و مداخله ايشان موجب پيگيري از مجاري قانوني خواهد بود. رعايت قانون بر همگان واجب است.» 4 آبان امسال، حدود 2 هزار پزشك در حمايت از دكتر مهران فريدوني؛ پزشك بازداشتشده حاضر در تجمع پزشكان شهر شيراز كه نسبت به گزارش پزشكي قانوني درباره علت جانباختن مهسا اميني (دختر 22 ساله سقزي كه روز 25 شهريور امسال، بعد از دستگيري توسط گشت ارشاد در شهر تهران و انتقال به بازداشتگاه وزرا دچار مرگ مغزي شد) تشكيك كرده و علت واقعي فوت مهسا را متفاوت از گزارش رسمي اين نهاد قضايي دانسته بود و همچنين در اعتراض به مخدوش شدن امنيت جاني مصدومان اعتراضات اخير در فضاي مراكز درماني، استفاده غيرمجاز و غير درماني از آمبولانسها در اعتراضات اخير، مجبور كردن برخي پزشكان درمانگر در مراكز درماني براي افشاي اسرار بيماران و همچنين برهم خوردن امنيت و آرامش فضاي مراكز درماني با ورود لباس شخصيهايي كه به دنبال مجروحان اعتراضات بودند، مقابل ساختمان سازمان نظام پزشكي تهران بزرگ رفتند تا در محل ساختمان اين نهاد صنفي، تجمعي مسالمتآميز برگزار كنند اما مشاهده كردند كه علاوه بر بسته بودن درهاي ورودي ساختمان به روي مراجعان، كل ساختمان به تصرف لباس شخصيها و ماموران امنيتي درآمده كه به همين دليل، معترضان امكان ورود به ساختمان صنف خود را پيدا نكردند و در خيابان اطراف ساختمان ايستادند. حضور خياباني پزشكان معترض با برخوردهاي نيروهاي امنيتي مواجه شد و صدها پزشك زن و مرد توسط لباسشخصيها مورد ضرب و شتم و خشونت كلامي قرار گرفتند. محمد رازي؛ قائممقام سازمان نظام پزشكي تهران بزرگ و سيد مويد علويان؛ رييس نظام پزشكي تهران بزرگ از جمله افرادي بودند كه در زمان تلاش براي متوقف كردن حملات فيزيكي و كلامي لباسشخصيها عليه پزشكان زن و مرد، خود نيز توسط ماموران امنيتي و لباسشخصيها مورد ضرب و شتم و توهين قرار گرفتند. در حالي كه طبق اطلاع «اعتماد» از يكي از اعضاي سابق شوراي عالي نظام پزشكي، تا ظهر 4 آبان، صدها پزشك از جمع معترضان مجروح و به مراكز درماني منتقل شده بودند و 20 پزشك از جمع معترضان دستگير و به كلانتري خيابان نيلوفر منتقل شدند، به دنبال اين اتفاقات تلخ كه در طول تمام سالهاي فعاليت اين سازمان صنفي بيسابقه بود، عصر چهارشنبه 4 آبان، رييس و قائممقام سازمان نظام پزشكي تهران بزرگ از سمت خود استعفا دادند. مويد علويان در متن استعفاي خود خطاب به هياتمديره نظام پزشكي تهران بزرگ نوشته بود: «با سلام و تشكر از اعتمادي كه به اينجانب داشتيد؛ به دليل اينكه در حال حاضر امكان انجام تكاليف قانوني و محوّله خود را ندارم، ضمن استعفا از رياست، از عضويت در هياتمديره هم كنار ميروم. عزت و سربلندي جامعه پزشكي آرزوي همگان است.» محمد رازي هم كه شاهد صحنههاي تلخي از توهين به حيثيت صنفي و انساني جامعه پزشكي توسط لباسشخصيها بود، بعدازظهر 4 آبان و به فاصله كوتاهي پس از رخدادهاي خيابان اميرآباد، در متن استعفاي خود خطاب به همكاران جامعه پزشكي نوشت: «امروز براي حضور در سازمان نظام پزشكي و كمك به برگزاري بيحاشيهتر تجمع پزشكان عزيز راهي خانه پزشكان شدم. با دهها موتورسوار و مسوولان امنيتي مواجه شدم و شاهد صحنههاي تلخ و از ياد نرفتني با خانمهاي پزشك بودم و هنگامي كه درخواست كردم يكي از خانمهاي پزشك را كه به روي زمين كشيده ميشد، به درون سازمان راهنمايي كنند، يكي از فرماندهان نيروها بنده را نيز هل داد. در سال 57 چه ميخواستيم و چه شد. بنده در اين پيام ضمن عذرخواهي از جامعه پزشكي خدمتگزار و آحاد جامعه نيازمند سلامت، از اين نظر كه نتوانستم در دوران عضويت هياتمديره نظام پزشكي تهران، كاري در خور شأن مردم شريف انجام دهم، استعفاي خود را اعلام مينمايم.» به دنبال انتشار اين متن، قائممقام سازمان نظام پزشكي تهران بزرگ، در گفتوگو با خبرگزاري ايلنا هم بر استعفاي خود به دليل تعدي به خانه پزشكان، امنيتي كردن فضاي اطراف سازمان نظام پزشكي، برخورد توهينآميز با پزشكان و هتك حرمت به پزشكان تاكيد كرد. يكي از دلايل مهم برگزاري اين تجمع، تلاش جامعه پزشكي براي يك واكنش فعال در وضعيت حاضر بود چرا كه درخواستهاي جامعه پزشكي از محمد رييسزاده؛ رييس كل اين نهاد صنفي، با انفعال مواجه شد. اعضاي جامعه پزشكي از اولين روزهاي آغاز اعتراضات در تهران، با نوشتن بيانيهاي خواستار واكنش جدي رييس كل سازمان نظام پزشكي در قبال برخي اتفاقات مرتبط با حوزه درمان شدند. استفاده غيردرماني از آمبولانسها در شهر تهران، بازداشت برخي معترضان مجروح در فضاي مراكز درماني، بازداشت شماري از پزشكان و پرستاران به دليل حضور در جمع معترضان و همچنين مجبور كردن پزشكان مراكز درماني دولتي به معرفي مجروحان اعتراضات خياباني، از جمله اعتراضات جامعه پزشكي بود كه در قالب بيانيهاي خطاب به رييسزاده منتشر شد اما واكنشهاي رييس كل نظام پزشكي، خواستههاي جامعه پزشكي را تامين نكرد و به همين دليل، جامعه پزشكي بيانيه دومي نوشت و در اين بيانيه از سكوت رياست كل سازمان و همچنان به كار بردن لفظ واژه «تجزيهطلب و اغتشاشگر» درباره مردم معترض توسط اين پزشك كه بايد قائل به بيطرفي در قبال تمام انسانها باشد انتقاد كرد. به دنبال انتشار اين بيانيه، روابط عمومي كل سازمان نظامپزشكي، با صدور بيانيهاي اعلام كرد كه رييس كل سازمان به تمام مطالبات همكاران خود توجه كرده و آنها را با مقامات مسوول در ميان گذاشته است. در بيانيه روابط عمومي سازمان نظامپزشكي كه روز 29 مهر منتشر شد، تاكيد شده بود كه رييس كل سازمان بعد از فوت خانم مهسا اميني، با حضور در بيمارستان كسري روند بستري و اقدامات درماني انجامشده را بررسي كرده، طي تماس تلفني با دادستان كل كشور و معاون امنيتي انتظامي وزير كشور و دبير شوراي امنيت كشور و همچنين با ارسال درخواست كتبي، خواستار تشكيل كميته حقيقتياب پزشكي با حضور سازمان نظامپزشكي و نماينده انجمنهاي علمي ذيربط شده، از انجمنهاي علمي خواسته كه نماينده انجمن را جهت حضور در جلسه معرفي كنند كه اولين جلسه هم با حضور نمايندگان انجمنهاي علمي، رياست پزشكي قانوني، رييس كل سازمان نظام پزشكي، معاون درمان وزير بهداشت و نايبرييس كميسيون بهداشت مجلس، در وزارت كشور و در حضور دبير شوراي امنيت كشور برگزار شده، پيرو انتشار CT اسكن مغز منتسب به خانم اميني، طي استعلامي از بورد راديولوژي خواستار نظر علمي در خصوص يافتههاي CTاسكن مذكور شده، در خصوص احتمال استفاده غيردرماني از آمبولانسها، طي مكاتبهاي با دبير شوراي امنيت كشور، اين موضوع منعكس شده، بر رسيدگي صادقانه به پرونده خانم اميني، درمان همه مصدومين در همه مراكز درماني بدون سوءگيري، استفاده از خودروهاي امدادي در راستاي وظيفه اصلي خود، همراهي جامعه پزشكي در كنار مردم و پيگيري خواستهها و بيان اعتراضات خود از مسير منطقي، لزوم ايجاد فضاي امن براي بيان انتقادها و اعتراضات در كشور تاكيد كرده و معترضين و منتقدين را مدافع تماميت ارضي كشور و خواهان پيشرفت كشور دانسته و مخالفت جامعه پزشكي با اغتشاش و آسيب زدن به اموال عمومي را اعلام كرده و استفاده برخي عناصر تجزيهطلب و اغتشاشگر از اين حادثه و مخدوش كردن فضاي اعتراض مسالمتآميز را مردود و غيرقابل قبول دانسته و بر لزوم جدا كردن مرز اعتراض از اغتشاش توسط مسوولان كشور تاكيد كرده است. بيانيه مفصل روابط عمومي نظامپزشكي براي پزشكان معترض قانعكننده نبود و به همين سبب ميخواستند در ساختمان محل فعاليت صنف خود، اعتراضات و مطالباتشان را با مسوولان سازمان در ميان بگذارند كه ممانعت عامدانه از ورود پزشكان به داخل ساختمان اين نهاد صنفي و جلوگيري از برگزاري تجمع در يك فضاي مسقف و بسته كه در انظار عمومي هم نبود، به فاجعه 4 آبان منجر شد.
واكنشهاي بعد از فاجعه 4 آبان چه بود؟
از روز پس از فاجعه 4 آبان، سيل واكنشهاي اين نهاد صنفي آغاز شد درحاليكه جامعه پزشكي انتظار داشت كه در همان روز 4 آبان، رياست كل سازمان هم واكنشي نسبت به هتك حيثيت صنف نخبگان كشور داشته باشد. اما رييسزاده روز 4 آبان را در سكوت مطلق سپري كرد آنهم درحاليكه پزشكاني كه در خيابان شانزدهم اميرآباد تهران مورد هجوم لباس شخصيها قرار گرفتند و كتك خوردند و ركيكترين دشنامها را شنيدند، همان مردان و زناني هستند كه در اذهان عمومي ملت ايران، محرم بيماران محسوب شده و اميد بيماران بعد از خداوندگارند و بعيد نيست كه روزي برسد كه يكي از همين لباسشخصيهايي كه روز 4 آبان پزشكان معترض را مورد دشنام و ضرب و شتم قرار داد، روي تخت بيمارستان بيفتد و در حال نزار، دست به دامان همين پزشكي شود كه آماج حملات فيزيكي و كلامي او بوده است. عصر روز 5 آبان، سازمان نظام پزشكي با صدور بيانيهاي اولين واكنش را به فاجعه آبان نشان داد. در متن اين بيانيه با امضاي اداره كل روابط عمومي سازمان، نوشته شده بود: «ضمن اظهار تاسف از مشكلات به وجود آمده براي برخي همكاران شريف جامعه پزشكي كشور، در خصوص مسائل اخير موارد زير را به استحضار ميرسانيم؛ همانطوركه در اطلاعيههاي قبلي گفته شد، سازمان نظامپزشكي كشور و شخص رييس كل سازمان در جريان پرونده مرحومه مهسا اميني، با پيگيريهاي متعدد از هيچگونه تلاشي در راستاي وظايف خود دريغ نكردند. تمامي دغدغههاي بحق مطرحشده در اين مدت از سوي اعضاي محترم جامعه پزشكي، به صورت رسمي و غيررسمي در جلسات و مكاتبات متعدد با نهادهاي مسوول پيگيري شد كه تلاشها براي حصول نتايج نهايي همچنان ادامه دارد. در خصوص فراخوان تجمع اخير در نظام پزشكي تهران، با توجه به حواشي پيشآمده در تجمع برخي از همكاران در نظام پزشكي مشهد و شيراز و گرفتاريهاي مترتب بر آن براي برخي از مسوولان نظامپزشكي آن شهرستانها، جلسات مختلفي با ساير اركان نظام پزشكي برگزار و ملاحظات متعددي در نظر گرفته شد. در روز يكشنبه اول آبانماه با برخي از فعالان صنفي و نمايندگان فراخوان تجمع در حضور رييس كل سازمان جلسهاي برگزار شد و پس از شنيدن نظرات آنها، شرايط حضور همكاران در سازمان براي آنها تشريح شد. با توجه به اعلام فراخوان از چندين روز قبل، مجاورت محل تجمع با كوي دانشگاه، همزماني آن با چهلمين روز فوت خانم اميني و فراخوان گسترده شبكههاي اجتماعي و رسانههاي خارج كشور براي تجمعات در سطح شهر، تشديد پروژه كشتهسازي توسط دشمنان كشور كه نمونه آن را در همان روز در حادثه تاسفبار تروريستي در حرم مطهر شاهچراغ شاهد بوديم، نگراني از سلامت همكاران و امنيت تجمع دغدغهاي جدي و غير قابل انكار براي مسوولان نظام پزشكي كشور بود. بهرغم همه اين تهديدات، نگراني پرسنل و نيز توصيههاي متعدد براي تعطيلي روز چهارشنبه، مسوولان، سازمان را تعطيل نكردند و رييس كل به همراه تمامي معاونين از ساعت ۷ صبح روز چهارشنبه در سازمان حاضر شدند تا در كنار همكاران و پذيراي آنان باشند. شرايط و سالنهاي سازمان براي پذيرش همكاران كاملا آماده و تمهيدات لازم براي جلوگيري از ورود افراد غير عضو و پيشگيري از حوادث احتمالي آسيبرسان انديشيده شد، بهطوريكه در ساعات ابتدايي تعدادي از همكاران نيز در سازمان حضور پيدا كردند. بنا به تدابير انتظامي در سطح استان و به دليل حساسيت محل و زمان تجمع، كنترل خيابان بهطور كامل در اختيار ناجا قرار داشت و رايزنيهاي و تلاشهاي مستمر براي امكان ورود همكاران به سازمان نتيجه بخش نبود. در جلسه ابتدايي كه با برخي همكاران حاضر شده در سالن سازمان برگزار شد، رييس كل ضمن استقبال از حضور همكاران، به اعلام فعاليتهاي انجامشده و رايزنيهاي متعدد با مقامات قضايي و سياسي و لزوم رعايت شأن جامعه پزشكي كشور اشاره و سپس مشغول ادامه رايزني جهت امكان حضور اعضا در سازمان شدند. با توجه به شرايط پيشآمده، ضمن ابراز تاسف مجدد، براي آزادي آن دسته از همكاران جامعه پزشكي كه به دليل درخواستهاي صنفي و حفظ حرمت جايگاه رفيع طبابت در محل حاضر بودهاند پيگيريهاي جدي از مسوولان ذيربط در حال انجام است كه با قول مساعدت همراه بوده است. در پايان از همه همكاران معزز شاغلين حرف پزشكي و اعضاي محترم سازمان درخواست مينمايد با عنايت به فضاي مستعد جهت هرگونه سوءاستفاده احتمالي دشمنان از رفتار مدني گروههاي صنفي، با سعه صدر و خويشتنداري كمافيالسابق در كنار مردم به ارايه خدمات استمرار بخشيده تا در اولويت نخست رسيدگي به امور همكاران از مسير صحيح مجدانه پيگيري گردد.» 6 آبانماه، رييسزاده در نامهاي خطاب به سيد مويد علويان، مخالفت خود را با استعفاي علويان از رياست هياتمديره نظام پزشكي تهران بزرگ اعلام كرد. در متن نامه رييسزاده نوشته شده بود: «ضمن ابراز تأسف از حادثه پيشآمده براي شما كه با دلسوزي و مجدانه پيگير حل مشكلات اعضاي جامعه پزشكي بوديد، استعفاي شما را در شرايط فعلي كه انسجام و همدلي، نياز مبرم اركان مختلف سازمان نظام پزشكي كشور است، به صلاح نميدانم و اميدوارم در اين شرايط حساس در كنار همكاران به فعاليت خود ادامه دهيد.» استعفاي علويان در روز 4 آبان سال جاري دومين در طول يكسال گذشته از مسووليت رياست نظام پزشكي تهران بزرگ است. 12 بهمن پارسال، علويان در نامهاي به رييس كل نظام پزشكي كشور، از مسووليت خود استعفا داد و دليل اين استعفا را مشكلات جسماني عنوان كرد اگرچه كه همان زمان، اختلافنظر اين چهره اصولگرا با رييس كل سازمان به عنوان دليل احتمالي استعفاي علويان پررنگ بود و البته رييسزاده هم با استعفاي علويان مخالفت كرد. امسال هم براي دومينبار استعفاي علويان با مخالفت رييسزاده مواجه شد كه البته اينبار هم تفاوت واكنش دو مقام مسوول در قبال رخدادهاي كشور، شائبه اختلاف ديدگاههاي رييسزاده و علويان را دامن زد. طي روزهاي پيش از تجمع 4 آبان پزشكان در مقابل ساختمان نظام پزشكي تهران بزرگ، دو بيانيه از سوي سازمان كل نظامپزشكي كشور منتشر شد؛ درحاليكه جامعه پزشكي منتظر شنيدن يك واكنش صريح از زبان رياست كل سازمان بود. در عوض، علويان در يك نامه صريح به خواست جامعه پزشكي براي برگزاري تجمع 4 آبان واكنش نشان داد و در ساعات پاياني سوم آبان خطاب به همكاران خود نوشت: «فرهيختگان سپيدجامه كه در همه عرصههاي خدمت به مردم كشور خود پيشقراول بوده و هستيد؛ با توجه به شرايط كشور و با توجه به درخواست برخي از همكاران براي گردهمايي در روز چهارم آبانماه در نظامپزشكي تهران بزرگ، موضوع را با همكارانم در هياتمديره نظام پزشكي تهران بزرگ مطرح كردم. همه ما به اصول اخلاق پزشكي از جمله تلاش حداكثري براي حفظ جان مردم و رعايت رازداري به عنوان يكي از حقوق اساسي بيماران خود معتقديم و بر اين باوريم كه حفاظت از سلامت جامعه وظيفه بنيادين ما در تمام حرفههاي گروه پزشكي و تيم سلامت است. نظامپزشكي خانه شما عزيزان است و اينجانب به ديدگاههاي مختلف احترام ميگذارم ولي در شرايط حاضر امكان فراهم كردن فضاي فيزيكي متناسب براي درخواستكنندگان وجود ندارد بنابراين ضمن تاكيد بر اهميت ارزشهاي مشترك حرفهمندان پزشكي كه همگي بر حفظ آنها همقسم هستيم، اينجانب به عنوان رييس هياتمديره نظامپزشكي تهران بزرگ از همكاراني كه دعوت به گردهمايي نمودهاند درخواست مينمايم آن را لغو نمايند تا در شرايطي بهتر و مناسبتر بتوانيم گفتوگو در فضايي عاري از هرگونه خشونت و همراه با بردباري را تجربه كنيم. حفظ سلامت همكاران برايم در اولويت و حائز اهميت است. اينجانب استدعا دارم با درك شرايط حاضر و براي حفظ يكدستي و تماميت جامعه پزشكي؛ خدمت به همه مصدومان، پذيرش آنها با نگاهي حرفهاي و حفاظت از حقوق آنها را سرلوحه قرار دهيم تا بتوانيم مسيري را كه با همراهي شما در يكسال اخير براي صيانت از حقوق جامعه پزشكي و تقويت اخلاق حرفهاي آغاز كردهايم، ادامه دهيم. اميد است سلامت رواني، جسماني و اجتماعي ايران عزيز مورد توجه همه متوليان امر قرار گيرد.» البته اين خطاب صريح هم فايدهاي نداشت چون پزشكان معترض تصميم خود را گرفته بودند و ميخواستند زير سقف خانه صنفي خود حرفها و اعتراضاتشان را به گوش مسوولاني كه با راي آنها انتخاب شدهاند، برسانند. در روزهاي پس از 4 آبان و طي هفتهاي كه گذشت، رييس كل سازمان نظام پزشكي در نامهاي به معاونت انتظامي سازمان به عنوان مسوول كميته پيگيري، خواستار ارايه گزارش از وضعيت بازداشتشدگان جامعه پزشكي و پيگيري آزادي آنها شد. شوراي عالي نظام پزشكي هم با صدور اطلاعيهاي خطاب به جامعه پزشكي و هياتمديرههاي سراسر كشور ضمن ابراز تاسف نسبت به هتك حرمت پزشكان، هرگونه بياحترامي به جامعه پزشكي را محكوم كرد و از وزير بهداشت به عنوان توليت نظام سلامت و از رييسجمهور خواست كه عاملان و آمران فاجعه 4 آبان شناسايي و محاكمه و مجازات شوند كه البته تا امروز و با گذشت دو هفته از اين فاجعه، وزير بهداشت و رييسجمهور در واكنش به اين خواسته سكوت كردهاند و وزير بهداشت حتي كلمهاي در باب دلجويي از همكاران خود و جامعه پزشكي به زبان نياورده است. سكوت سنگين مسوولان حكومتي و دولت در قبال هتك حيثيت جامعه پزشكي در فاجعه 4 آبان، در حدي ناگوار بود كه ديدارهاي اخير رييس كل و هيات عالي نظام پزشكي با دبير شوراي عالي امنيت ملي و دبير شوراي امنيت كشور و تاكيد مكرر رووس اين نهاد صنفي بر ضرورت دلجويي از پزشكان مصدوم و مجروح و بازداشتشده در فاجعه 4 آبان، تصريح وظيفه انساني و اخلاقي جامعه پزشكي براي مداواي تمام آحاد مردم فارغ از تفاوتهاي نژادي و جنسيتي و مذهبي، محكوم كردن اقدامات سازمانيافته براي جلوگيري از ورود پزشكان به ساختمان نظامپزشكي در روز 4 آبان، محكوم كردن رفتارهاي ناشايست لباس شخصيها و نيروهاي امنيتي در قبال پزشكان و درخواست براي آزادي فوري پزشكان بازداشتشده، بيرنگ شد.