زلزله‌هاي هرمزگان ادامه دارد

بهاره شبانكارئيان

پنجشنبه 26 آبان ماه سال جاري زمين‌لرزه‌اي با قدرت ۵ ريشتر هرمزگان را لرزاند. اين زمين‌لرزه در عمق 16 متري بخش مركزي شهرستان لنگه در اين استان رخ داد. محمدحسن نامي، رييس سازمان مديريت بحران كشور در اين خصوص گفت: «با توجه به ارزيابي‌هاي ميداني صورت گرفته زلزله ۵ ريشتري هرمزگان خسارت جاني و مالي به همراه نداشته است و بلافاصله پس از اين زلزله سه تيم ارزياب هلال‌احمر به منطقه اعزام شدند و ستاد مديريت بحران تشكيل شد.»

حسن‌زاده، مديركل بحران استان هرمزگان در خصوص زلزله روز 26 آبان ماه به «اعتماد» مي‌گويد: «هيچ گونه خسارتي در پي وقوع اين زلزله نداشتيم و حتي يك خانه هم ترك برنداشته است.» 
 آذري، شهردار منطقه كنگ نيز در مورد اين رخداد به «اعتماد» مي‌گويد: «تا الان خسارت مالي و جاني گزارش نشده است. همان روز از منطقه بازديد ميداني به عمل آورديم و ظاهر قضيه نشان نمي‌داد خسارتي به يك خانه هم وارد شده باشد.» 
بازديد از مناطق زلزله‌زده صرفا كافي نيست و بايد بعد از بحران نيز به اين مناطق رسيدگي شود. زلزله‌اي كه حدود 4 ماه پيش روستاي سايه‌خوش از توابع استان هرمزگان را لرزاند و بسياري از خانه‌هاي اين روستا را تخريب كرد و گفته شد بيش از 5 نفر كشته و 50 نفر مصدوم از خود برجاي گذاشته است هنوز اهالي آن مي‌گويند كه منتظر ابلاغيه دولت براي ساختن خانه‌هاي‌شان هستند.
11 تير ماه سال جاري زلزله‌اي به بزرگي 6.1 ريشتر حوالي بندرخمير در استان هرمزگان را لرزاند. مهدي دوستي، استاندار هرمزگان درباره اين زمين‌لرزه گفت: «بعد از سه زمين‌لرزه بالاي 6 ريشتر و پس‌لرزه‌هاي آن، روستاي سايه‌خوش بندر خمير به عنوان مركز اين زمين‌لرزه به‌طور كامل تخريب شد. همچنين بر اثر اين زمين‌لرزه 48 نفر مصدوم شدند. سه مرد و دو زن نيز در اين زلزله جان باختند. ابتدا زلزله‌اي به بزرگي 6.1 ريشتر در ساعت 2 و 2 دقيقه بامداد و زلزله‌اي ديگر به قدرت 5.9 ريشتر در ساعت 3 و 54 دقيقه حوالي بندر خمير در استان هرمزگان را لرزاند.» رييس شوراي روستاي سايه‌خوش و يكي از اهالي اين روستا توضيحاتي را در اين زمينه ارايه مي‌دهند. همچنين مهدي زارع، زلزله‌شناس درباره زمين‌لرزه‌هاي ادامه‌دار استان هرمزگان اشاراتي مي‌كند.

25 روز است كه سايه‌خوش رها شده
رييس شوراي روستاي سايه‌خوش در مورد وضعيت كنوني اين روستا به «اعتماد» مي‌گويد: «فقط در حد پايه‌ريزي ميلگرد آن هم براي چند خانه اقدامي به عمل آمده و در حال حاضر حدود 25 روز است كه ادامه اين اقدامات نيز رها شده و پيمانكار جمع كرده و رفته است. وقتي هزينه‌اي براي ساخت و ساز در اختيار پيمانكار قرار نگيرد او هم مجبور مي‌شود از ادامه كار صرف‌نظر كند. خود من هفته گذشته به تهران رفتم تا پيگيري اين قضيه را انجام دهم. به من گفتند منتظر ابلاغيه هستيم و دولت است كه بايد جواب قطعي بدهد. اهالي هنوز در چادر و كانكس زندگي مي‌كنند.»
يكي از اهالي اين روستا نيز در اين خصوص به «اعتماد» مي‌گويد: «همان 26 آبان ماه سايه‌خوش هم لرزيد. هنوز بعد از اين همه مدت اهالي روستا داخل كانكس و چادر زندگي مي‌كنند. هيچ كدام از سازمان‌هاي مربوط نه وامي به اهالي پرداخت كردند و نه اقدامي براي ادامه ساخت و ساز خانه‌ها انجام دادند. دولت فعلا پولي براي ادامه كار در اختيار افراد مربوطه نگذاشته. برخي خانه‌ها فقط اسكلت فلزي‌شان را نصب كردند ولي همان‌طور كه گفتم مدتي است پروژه ساخت و ساز را رها كردند. سايه‌خوش حدود هزار و 710 نفر جمعيت دارد تمام اهالي سايه‌خوش منتظر خانه‌هاي‌شان هستند. وقتي سايه‌خوش زلزله آمد، حدود هزار و 200 خانه به‌طور كامل تخريب شد. سرويس بهداشتي هم نداريم و به واسطه خيرين در اين باره اقداماتي انجام شده است. نمي‌دانيم تكليف‌مان چه مي‌شود.»

سلسله زمين‌لرزه‌هاي هرمزگان ادامه دارد
مهدي زارع، زلزله‌شناس در مورد زلزله‌هايي كه در اين استان مرتب تكرار مي‌شود به «اعتماد» مي‌گويد: «با رخداد زمين‌لرزه در ساعت 17 و 29 دقيقه روز پنجشنبه 26 آبان ماه به بزرگي 5 ريشتر در شمال بندر لنگه و در حوالي منطقه كنگ هرمزگان هفدهمين زمين‌لرزه با بزرگي بيش از 5 ريشتر در يكسال و سه روز گذشته در اين پهنه صورت گرفته است. توالي اخير رخداد زمين‌لرزه‌هاي هرمزگان پس از زمين‌لرزه‌هاي دوگانه 23 آبان ماه سال 1400 فين بندرعباس هر دو با بزرگي 6.2 ريشتر يك‌ساله شد. اگر به چند ماهه گذشته بنگريم، زلزله‌هايي كه از ۲۵ خرداد ۱۴۰۱ در جنوب هرمزگان و شمال و شمال غرب و در ۱۱ تير 1401 در شمال شرق بندر لنگه اتفاق افتاد، مجموعه رخدادهايي هستند كه در مرز جنوبي رشته‌كوه‌هاي زاگرس، در پهنه گسل خميدگي كوهستان ثبت شد. زلزله ۲۵ خرداد 1401 و زلزله يكم تير1401 در پارسيان هرمزگان در جنوب زاگرس و مرز خميدگي كوهستان رخدادهايي هستند كه در نزديكي مرز جنوب شرق زاگرس و با راستاي شرقي غربي اتفاق مي‌افتند. هم تغيير شكل پوسته در اين ناحيه زياد است و هم وجود گنبد‌هاي نمكي در اين منطقه باعث تسهيل تغيير شكل پوسته مي‌شود. به همين دليل معمولا استرس زياد جمع شده در پوسته به شكل زمين لرزه‌هاي متعدد آزاد مي‌شود. البته احتمال رخداد سونامي با چنين زمين‌لرزه‌هايي بسيار كم است، زيرا هم در كف دريا تغيير شكل ايجاد نشده است و هم اينكه اختلاف عمق در دريا ايجاد نمي‌شود كه امواج حاصل از آن با رسيدن به ساحل سونامي ايجاد كند. 
 زمين‌لرزه‌هاي سايه‌خوش در 11 تير ماه 1401 كه در همين پهنه كانوني زلزله 26 آبان ماه جاري بزرگ‌ترين‌شان بزرگي 6.3 و 6.1 داشتند، استان‌ هرمزگان، خساراتي را به بخش‌هاي مختلف اين استان وارد و ۵ كشته و ۸۴ مصدوم برجاي گذاشت. بخشي از گسل «خميدگي جبهه كوهستان» زاگرس از اين ناحيه عبور مي‌كند و جنبايي آن موجب رخداد اين زمين‌لرزه‌ها شده است. 
 ميدان‌هاي نفت و گاز يادآوران، تابناك، مدار، سپهر، خيام، چنگوله، كيش، خارتنگ، نام‌آوران و ارم در پهنه چين‌خوردگي‌هاي زاگرس يادآور احتمال وقوع زمين‌لرزه‌هاي القايي در محدوده ميدان‌هاي نفتي نيز هستند. با اكتشاف و بهره‌برداري از ميدان‌هاي نفت و گاز، زمين‌لرزه‌ها با سرعت بيشتري نسبت به قبل در حوزه‌هاي نفت و گاز رخ مي‌دهند. تزريق مايع مي‌تواند فشارها را در منافذ سازندهاي ژرف سنگي افزايش دهد و گسل‌هايي را كه قبلا توسط نيروهاي موجود در پوسته زمين به‌ شدت تحت فشار قرار گرفته‌اند، از حالت قفل‌شدگي خارج كند. اين پديده با افزايش فوق‌العاده زمين‌لرزه‌هاي كوچك در بخش‌هايي پيرامون ميدان‌هاي نفت و گاز ارزيابي و اثبات شده است. با رونق روش‌هاي جديد استخراج نفت و گاز مانند شكستگي هيدروليك يا تزريق سيال پرفشار به زمين براي شكستن سنگ‌ها و استخراج گاز يا نفت به دام افتاده افزايش لرزه‌خيزي مشاهده شده است. زمين‌لرزه‌ها در زمان برداشت و بهره‌برداري از ميدان نفت و گاز افزايش رخداد زلزله گزارش شده است.»
او در ادامه توضيح مي‌دهد: «زلزله‌هاي دوگانه 23 آبان ماه در حدود 20كيلومتري شرق فين در شمال بندرعباس در ساعت 15 و37 دقيقه و دومي يك دقيقه و هر دو با بزرگي 6.2 رخ داد. زلزله‌ها در روشنايي بعدازظهر و پهنه‌هاي كانوني‌شان در محلي بدون سكنه در شمال كوه گنو در حدود 47كيلومتري شمال بندرعباس واقع بود. همين مساله موجب شد ميزان خسارت‌هاي جاني محدود باشد و فقط يك كشته در بندرعباس آن هم به‌ دليل سقوط تير چراغ برق گزارش شود. مصدومان نيز كه بيش از 90 نفر شدند عمدتا به ‌دليل به زير دست و پا رفتن حين فرار بودند. هر دو زمين‌لرزه با بزرگي بيش از 6 ريشتر سازوكاري فشاري با گسلشي با راستاي شرقي غربي داشته‌اند. زمين‌لرزه‌هاي ياد شده با وقوع زمين‌لغزش‌هاي متعدد نيز همراه شدند كه البته طبيعي است، زيرا كانون زلزله‌ها در كوه‌هاي شمال بندرعباس واقع بودند. در 5 فروردين ماه سال 1385 نيز زلزله جنوب غرب فين بندرعباس با بزرگاي 5.4 ريشتر موجب خسارت‌هاي محلي شد. رخداد زمين‌لرزه در منطقه مسبوق به سابقه است. در بهمن ۱۳۷۲ زمين‌لرزه‌هاي متعدد با بزرگي بين ۴ تا ۶ ريشتر در منطقه فين ثبت شد. همچنين لرزه‌خيزي چهار ماه منطقه عمومي بندرعباس با رخداد زمين‌لرزه 6 آذر ماه سال 1384 قشم خليج‌فارس (Mw6.0) و همچنين زلزله 9 اسفند ماه سال 1384 فارياب به بزرگي 5.9 ريشتر و همچنين وقوع زلزله‌هاي متعدد با بزرگي كم تا متوسط تا بزرگي 6 ريشتر در منطقه مشخص مي‌شود. رخداد زلزله‌هايي در اين منطقه با جنبايي روندهاي بنيادي لرزه‌زا با راستاي شمال، شرق، جنوب، غرب و در نزديكي پهنه برخورد ساختاري بندرعباس ميناب زندان توجيه مي‌شود. پژوهشكده زلزله‌شناسي پژوهشگاه از نيمه آذرماه ۸۴ و پس از رخداد زمين‌لرزه 6 آذر ماه 1384 شبكه لرزه‌نگاري ناحيه‌اي در منطقه زلزله‌زده ايجاد كرد. تحليل‌هاي اين شبكه‌هاي محلي به تدريج منتشر شده و نمايانگر ريخت لرزه‌خيزي فوج‌گونه در منطقه شمال تنگه هرمز است.»