نگاهي به تاريخچه تيم ملي در بازي‌هاي نخست جام‌جهاني
ايران پنجه در پنجه انگليس؛ خاطره آرژانتين تكرار مي‌شود؟
اميررضا احمدي
روز گذشته سوت آغاز جام جهاني 2022 رسما به صدا در آمد تا قطر در يك ماه پيش‌رو به ميعادگاه فوتبال‌دوستان دنيا تبديل شود. با روشن شدن مشعل جام جهاني، تيم ملي فوتبال ايران بايد در روز دوم و در بازي نخست خود، مقابل انگليس قرار بگيرد و همين موضوع مي‌تواند بار ديگر جذابيت رقابت‌ها را بالا ببرد. هر چند در اين دوره شرايط تيم ملي تفاوت‌هاي زيادي دارد و شايد مانند گذشته نگاه‌ها به سمت آن خيره نباشد، اما مطمئنا با شروع مسابقات و جاري شدن حال و هواي فوتبال مي‌توان دوباره حساسيت را در بين فوتبال‌دوستان ديد، هر چند كه اين روزها ديگر مانند گذشته ذوقي براي فوتبال ديدن نباشد.
تيم ملي فوتبال ايران در حالي پا به قطر مي‌گذارد كه ششمين حضور خود در جام‌هاي جهاني را تجربه مي‌كند؛ سفيدپوشان پيش از اين در جام‌هاي جهاني 1978، 1998، 2006، 2014 و 2018 شركت كرده‌اند و در واقع اين سومين دوره پياپي است كه تيم ايران در اين تورنمنت حاضر مي‌شود. دوره‌اي كه مانند دو دوره قبل باز هم قرار است با قرعه سخت رو‌به‌رو شود و گويي برخورد با تيم‌هاي قدرتمند در دور گروهي و در بازي اول، براي ايراني‌ها يك عادت شده كه در هر دوره خواه‌ناخواه سراغ‌شان مي‌آيد، به همين بهانه و در آستانه ديدار ايران و انگليس، نگاهي مي‌اندازيم به ديدار‌هاي نخست ايران در 5 دوره قبلي جام‌هاي جهاني.
جام جهاني 1978؛ ايران صفر هلند سه
تيم ملي فوتبال ايران نخستين حضور خود در جام جهاني را، در مسابقات سال 1978 به ميزباني آرژانتين تجربه كرد. در آن سال تيم ايران متشكل از ستاره‌هاي ريز و درشتي همچون حجازي، پروين، فركي، روشن، دانايي‌فرد و... بود كه در نخستين بازي در تاريخ 13 خرداد 1357 مقابل هلند با سه گل شكست سنگيني را تجربه كرد. در آن بازي شاگردان مهاجراني دو گل از روي نقطه پنالتي دريافت كردند و گل سوم هم در جريان بازي به ثمر رسيد تا در بدو ورود سفيدپوشان به جام جهاني، با سه گل به تلخي از آنها استقبال شود. ايران در ادامه اين دوره مقابل اسكاتلند به تساوي رسيد كه نخستين گل ايران در تاريخ ادوار جام جهاني در اين مسابقه و توسط زنده‌ياد ايرج دانايي‌فرد به ثمر رسيد. در ادامه هم ايران با باخت 4 بر يك مقابل پرو در ديدار سوم، وداعي زودهنگام با مهم‌ترين تورنمنت فوتبالي دنيا داشت.
جام جهاني 1998؛ ايران صفر يوگسلاوي يك
اگرچه تيم ملي فوتبال ايران موفق شده در سه دوره پياپي جام جهاني حاضر شود و به نوعي سد حضور در اين مسابقات را بشكند، هرچند تيم ايران در دوره قبل موفق شد تا آستانه صعود هم پيش برود و لحظات زيبايي را ثبت كند، اما هنوز هم جام جهاني 1998، براي خيلي‌ها خاطره‌انگيز‌ترين دوره اين مسابقات و تيم ملي محسوب مي‌شود. تيم ملي فوتبال ايران كه پس از يك صعود دراماتيك مقابل استراليا به پرواز فرانسه رسيد، در اين جام جهاني در بازي نخست خود در 24 خرداد 1377 به مصاف يوگسلاوي رفت كه نهايتا با نتيجه يك بر صفر شكست خورد تا همچنان در دومين دوره حضور در اين مسابقات، داغ برد بر دل ايران بماند. البته هنوز هم هر كس آن بازي را مي‌بيند، مي‌گويد ملي‌پوشان كشورمان مي‌توانستند حداقل يك تساوي از تيم قدرتمند يوگسلاوي بگيرند، اما اشتباه نيما نكيسا روي كاشته ميهايلويچ مانع از اين اتفاق شد.
جام جهاني 2006؛ ايران يك مكزيك سه
تركيب تيم ملي فوتبال در جام جهاني 2006، حضور ستاره‌هاي ريز و درشت و با تجربه در تيم و شرايط آنها باعث شده بود تا همه منتظر نتايجي درخشان از ايران در آلمان باشند. با اين وجود آفتاب تيم ايران از همان بازي اول غروب كرد و آتش اختلافات داخلي و مشكلات ديگر باعث شد آن نسل درخشان، در جام جهاني راه به جايي نبرد و با يك امتياز در رده آخر جدول بايستد. نخستين بازي ايران در اين مسابقات مقابل مكزيك بود كه تيم ايران با نتيجه سه بر يك شكست خورد. تك گل ايران در آن بازي را يحيي گل‌محمدي به ثمر رساند. در آن بازي شاگردان برانكو تا دقيقه ۶۰ عملكردي عالي ارايه داده بودند كه باز هم اشتباه دروازه‌بان و مدافعين شيرازه تيم را از هم پاشاند.
جام جهاني 2014؛ ايران صفر نيجريه صفر
پس از غيبت ايران در جام جهاني 2010 و شرايط بد فوتبال ملي، با روي كار آمدن كارلوس كي‌روش ورق براي تيم برگشت. تيم ايران كه در آن دوره باز هم يك صعود دراماتيك و لحظه آخري را به جام جهاني جشن گرفت، در بازي نخست خود در 26 خرداد 1393 به مصاف نيجريه رفت و به تساوي بدون گل رسيد. بازي بسته و دفاعي كي‌روش در آن مسابقه حسابي تيم قدرتمند آفريقايي را به دردسر انداخت و آنها نتوانستند موقعيت جدي روي دروازه ايران خلق كنند. در آن دوره حال تيم ملي همچون حال مردم خوب بود و ستاره‌ها حسابي سرحال و آماده. در ادامه اين مسابقات هم تيم ايران به ايستگاه آرژانتين رسيد تا يك بازي به ياد ماندني رقم بخورد. اگر چه خيلي‌ها قبل از بازي انتظار شكست سنگين ايران را داشتند، اما ايران در بازي مقابل مسي و رفقايش موفق شد يكي از بازي‌هاي زيباي خود را به نمايش بگذارد تا جايي كه خيلي‌ها حسرت نبردن ايران را داشتند.
جام جهاني 2018؛ ايران يك مراكش صفر
وقتي كافو نام ايران را به عنوان يكي از تيم‌هاي گروه B درآورد خيلي‌ها به ايران به عنوان يك لقمه چرب و نرم براي سه تيم ديگر نگاه مي‌كردند؛ با اين وجود شاگردان كي‌روش در اين دوره حسابي يقه رقبا را گرفتند و از آن بازي اول مقابل بقيه قد علم كردند؛ تيم ايران در اين دوره در نخستين بازي خود كه يكي از بازي‌هاي به ياد ماندني تاريخ فوتبال شد، در 25 خرداد 1397 به مصاف مراكش رفت و توانست در دقايق آخر، با گل به خودي بوحدوز به برتري برسد تا دومين پيروزي ايران در تاريخ ادوار جام جهاني، پس از بيست سال كسب شود. ايران پس از اين بازي با توجه به تساوي پرتغال و اسپانيا در صدر جدول گروه قرار گرفت تا علاوه بر ثبت اولين برد در نخستين بازي جام جهاني يك‌بار طعم صدرنشيني در دور گروهي جام جهاني را هم بچشد.
حالا شاگردان كي‌روش در حالي براي سومين دوره پياپي با پيرمرد پرتغالي راهي اين تورنمنت شده‌اند كه در نخستين بازي خود بايد عصر امروز به مصاف تيم ملي انگليس بروند؛ تيمي كه يكي از مدعيان اصلي قهرماني اين دوره است و با يك لشكر ستاره عازم قطر شده تا بتواند بالاخره جام را به خانه ببرد، اما بايد ديد شاگردان كي‌روش مانند دو دوره قبلي مي‌توانند باز هم يقه رقباي نامدار را بگيرند؟