ايران ضمن درخواست از عراق براي خلع سلاح گروههاي كرد به حملات خود به اقليم كردستان ادامه ميدهد
ضربالاجل تهران به بغداد
شهاب شهسواري
نيروي زميني سپاه پاسداران انقلاب اسلامي از دوشنبه هفته گذشته بار ديگر حملات موشكي و پهپادي به مقرهاي گروهكهاي مسلح كرد در اقليم كردستان عراق را از سر گرفته است. به گفته سفير ايران در عراق، تهران ضربالاجلي براي بغداد تعيين كرده است تا به مجموعهاي از مطالبات ايران براي خلع سلاح گروههاي شبهنظامي ايراني در اقليم كردستان عراق عمل كند. حملات گسترده ايران به مقرهاي گروهكهاي شبهنظامي مستقر در اقليم كردستان عراق از ۲ مهرماه طي عمليات ربيع آغاز شد و همچنان ادامه دارد. اخيرا تهران هشدار داده است كه گروههاي مسلح به سمت مراكز جمعيتي نقل مكان كردهاند و از مردم عادي خواستهاند تا از محل استقرار اين گروهها فاصله بگيرند تا در حملات بعدي ايران آسيب نبينند. سردار محمد پاكپور، فرمانده نيروي زميني سپاه پاسداران انقلاب اسلامي، روز سهشنبه تاكيد كرد كه حملات تهران «تا رفع تهديد و خلع سلاح گروهكها» ادامه پيدا خواهد كرد. روز پنجشنبه نمايندگي دائم ايران در سازمان ملل متحد در نامهاي به اعضاي شوراي امنيت تاكيد كرد كه تهران «گزينهاي جز استفاده از حق ذاتي در جهت دفاع» ندارد. تهران تاكيد ميكند كه تاكنون بارها از دولت عراق خواسته تا نسبت به خلع سلاح گروهكهاي مسلح در شمال عراق اقدام كند اما «تا امروز هيچ اقدام موثري» در اين مورد از سوي عراق انجام نشده است. محمدكاظم آلصادق، سفير جمهوري اسلامي ايران در عراق در هفته گذشته خبر داد كه تهران يك ضربالاجل ۱۰ روزه به عراق داده تا گروههاي مسلح كرد در خاك اين كشور خلع سلاح شوند.
بغداد در واكنش به خواست ايران روز چهارشنبه اعلام كرد كه نيروهاي عراقي را به جاي نيروهاي اقليم كردستان عراق، براي كنترل نقطه صفر مرزي به مرزهاي تركيه و ايران با اقليم كردستان عراق اعزام ميكند. دولت عراق همچنين نسبت به آنچه «ايجاد رعب و وحشت و آسيب به اموال مردم» اعلام كرد اظهار نگراني كرده است. با اين حال تهران اقدام عراق براي كنترل مرزها را فقط يكي از خواستههاي خود عنوان ميكند و خواستار خلع سلاح كامل نيروهاي مسلح كرد و انتقال نيروهاي آنها به اردوگاههاي پناهندگان، همچنين ايجاد ساز و كار استرداد مجرمان ميان دو كشور است. در جلسه عصر چهارشنبه شوراي امنيت ملي عراق به رياست محمد شياع السوداني، نخستوزير اين كشور فقط يكي از درخواستهاي ايران مورد توجه قرار گرفته است و آن اعزام نيروهاي دولت مركزي عراق به مرزهاي دو كشور است.
مطالبات ايران از عراق
ايران در نامهاي كه اخيرا به اعضاي شوراي امنيت سازمان ملل متحد ارسال كرده و همچنين مصاحبههايي كه اخيرا سفير ايران در بغداد انجام داد، چند خواسته اصلي را از بغداد براي كنترل اوضاع مطرح كرده است. اين خواستهها شامل خلع سلاح گروهكهاي مسلح ايراني، تعطيلي مقرها و اردوگاههاي آموزشي، استرداد مجرماني كه اقدام به عمليات تروريستي كردهاند، انتقال اعضاي گروهها به اردوگاههاي پناهندگان و استقرار نيروهاي دولت مركزي عراق در مرزهاي شمالي دو كشور ميشوند. روز پنجشنبه نمايندگي ايران در سازمان ملل متحد در نامهاي به اعضاي شوراي امنيت اعلام كرد: «ايران ضمن تاكيد بر مسووليت دولت عراق براي كنترل موثر بر سرزمين و مرزهايش، مدارك معتبري را به مقامات اين دولت و اقليم كردستان درباره گروهكهاي تروريست و جداييطلب در داخل خاك عراق، ارائه داده است.» پيش از اين محمدكاظم آلصادق، سفير ايران در بغداد در مصاحبهاي با شبكه خبري العالم گفته بود كه در مذاكرات با بغداد «بيش از ۷۰ مدرك و سند به طرف عراقي داديم مبني بر اينكه مجموعههاي تروريستي در شمال اين كشور حضور دارند.» نمايندگي دائم جمهوري اسلامي ايران نزد سازمان ملل متحد در نيويورك اعلام كرد: «پس از رايزنيهاي متعدد جمهوري اسلامي ايران با مقامات دولت عراق و اقليم شمال اين كشور، براي ايران گزينهاي جز استفاده از حق ذاتي در جهت دفاع از خود در چارچوب حقوق بينالملل با هدف حفاظت از امنيت ملي خود باقي نمانده و بر اين اساس اخيرا عملياتهايي را عليه گروهكهاي تروريستي مستقر در منطقه اقليم شمال عراق انجام داده است.» سفير ايران در عراق گفته است كه ايران ضربالاجلي ۱۰ روزه به دولت عراق داده است تا براي خلع سلاح گروههاي مسلح كرد در خاك عراق اقدام كند و آنها را به اردوگاههاي پناهندگان منتقل كند. به گزارش ايسنا وي در گفتوگويي با شبكه تلويزيوني العهد عراق تاكيد كرد كه در مذاكرات با طرف عراقي از دولت اين كشور خواستيم تا براي اجرايي كردن موضوع خلع سلاح مخالفان جمهوري اسلامي ايران جدول زماني تعيين كند. آلصادق خاطرنشان كرد كه ايران خواستار خلع سلاح مخالفان و بازگرداندن آنها به اردوگاهها به عنوان پناهنده شد. سفير كشورمان در بغداد اعلام كرد كه دولت عراق با دو خواسته ما موافقت كرد و براي موضوع خلع سلاح مهلت خواست. ايران همچنين در نامهاي كه به اعضاي شوراي امنيت فرستاده، تاكيد ميكند: «در جريان چندين دور مذاكره و رايزني دوجانبه با مقامات دولت عراق و منطقه اقليم كردستان عراق از جمله ديدار اخير مشاور امنيت ملي عراق از تهران در تاريخ سوم آبان ۱۴۰۱، ايران درخواست كرد، افرادي كه جنايات تروريستي مرتكب شدهاند، مسترد شده و در دادگاههاي ايران محاكمه شوند.»
واكنش عراق به مطالبات ايران
شوراي امنيت ملي عراق عصر چهارشنبه، نشستي به رياست «محمد شياع السوداني» و رييس ستاد پيشمرگهاي كرد تشكيل داد و در آن مقرر شد طرح استقرار نيروهاي عراقي در مرزهاي اقليم كردستان با ايران و تركيه به اجرا درآيد. به گزارش ايرنا، يحيي رسول، سخنگوي فرماندهي كل نيروهاي مسلح عراق در بيانيهاي با اعلام اين خبر تاكيد كرد كه در اين نشست ۴ تصميم در پي حملات اخير به اقليم كردستان عراق گرفته شد:
۱- وضع طرحي براي استقرار مجدد نيروهاي عراقي به منظور در اختيار گرفتن خط صفر مرزي در طول مرزهاي ايران و تركيه.
۲- تامين تمام نيازمنديهاي پشتيباني و لجستيك براي فرماندهي نيروهاي مرزباني و تقويت توان نيروي انساني، اموال لازم، تجهيزات و... در راستاي توانمندي اين نيروها براي انجام ماموريت.
۳- رزمايش نيروي انساني واگذار شده به وزارت كشور براي تقويت پاسگاههاي مرزي.
۴-هماهنگي با دولت (محلي) اقليم كردستان عراق و وزارت پيشمرگها براي انجام موارد ۱ و ۲ بالا با هدف وحدت بخشي به تلاش ملي براي حمايت مرزهاي عراق.
آيا حملات به اقليم با ناآراميهاي اخير ايران
مرتبط است؟
همزماني حملات نيروي زميني سپاه پاسداران انقلاب اسلامي به مقرهاي گروهكهاي مسلح كرد در اقليم كردستان عراق، با ناآراميهاي اخير و اعتراضات در كشور، اين سوال را پيش آورده كه آيا اين حملات با اعتراضهاي اخير مرتبط است يا نه؟ نيروي زميني سپاه پاسداران، در دومين بيانيه خود در مورد حملات به گروهكهاي مسلح كرد كه در تاريخ ۶ مهرماه منتشر شد پاسخ اين سوال را به وضوح داده بود. بر اساس اين بيانيه انگيزه حملات اخير علاوه بر «تعرض به مناطق مرزي» و «حمله … [به] پايگاهها و پاسگاههاي مرزي»، «پشتيباني از آشوبهاي اخير» هم عنوان شده است. هفته گذشته، سردار محمد پاكپور، فرمانده نيروي زميني سپاه پاسداران انقلاب اسلامي در مصاحبهاي تاكيد كرد: «امروز مقرها و محلهاي متعلق به گروهك تجزيهطلب پاك (حزب آزادي كردستان) كه در حمايت و پشتيباني از اغتشاشات و ناآراميهاي اخير شمال غرب كشور نقش داشته است، با موشكهاي دقيق و نقطهزن مورد هدف قرار گرفتند و منهدم شدند.» همچنين در نامه نمايندگي دائم ايران در سازمان ملل متحد به اعضاي شوراي امنيت آمده است: «اين گروهكها اخيرا فعاليتهاي خود را تشديد كرده و از طرق غيرقانوني اقدام به انتقال مقادير زيادي سلاح به داخل خاك ايران براي مسلح كردن گروهكهاي وابسته به خود كه قصد عمليات تروريستي دارند، كردهاند كه در نتيجه ما شاهد افزايش تلفات انساني، وحشيگري و تخريب اموال عمومي و خصوصي هستيم.»
فرمانده نيروي زمين سپاه پاسداران انقلاب اسلامي در مصاحبهاي كه روز ۲۳ آبان انجام داد، گفت: «پس از عمليات ربيع [عملياتي كه از ۶ مهرماه آغاز شد] شاهد بوديم در بسياري از اتفاقاتي كه در شمال غربي كشورمان رخ ميدهد، اينها يا با هدايت و يا اعزام تيمهايي كه براي هدايت اغتشاشگران جهت تخريب اموال عمومي ميفرستند يا برخي اقدامات تروريستي كه منجر شده به برخي ترورهايي كه در داخل استانهاي آذربايجان غربي، كردستان و كرمانشاه رخ داده عمدتا دستگيريهايي كه داشتيم اكثريت آنها از گروههاي ضدانقلاب و تجزيهطلبي هستند كه در اقليم شمال عراق هستند.»
كدام مناطق اقليم كردستان عراق
هدف حملات سپاه پاسداران قرار گرفتند؟
در طول دو ماه گذشته ايران با استفاده از موشكهاي نقطهزن، پهپاد و توپخانه، مناطق مختلفي را در اقليم كردستان هدف حمله قرار داده است. اردوگاه زرگويز در ناحيه تانجهرو، شهرستان سليمانيه كه ميزبان نيروهاي كومله است، كمپ جژنيكان در نزديكي اربيل كه گفته ميشود به تازگي نيروهاي پاك به آنجا نقل مكان كردهاند و كوي سنجق در استان اربيل، از پايگاههاي قديمي حدكا محسوب ميشود، از جمله اهداف تازهترين حملات نيروهاي سپاه بودند. در حملات پيشين هم مقرهايي در بانهگوره در استان سليمانيه كه ميزبان كومله است، پردي در مسير اربيل به كركوك كه پايگاه پاك است، بربيزين در ناحيه سيدكان اربيل، سقر و قوچي آجر، كه مقرهاي حدكا در آن مستقر است و دامنه كوه هلگورد در منطقه بالكايتي در نزديكي شهر چومان كه كومله در آن استقرار دارد، از ديگر مناطقي هستند كه مورد حمله نيروي زميني سپاه پاسداران قرار گرفتهاند.
آيا ايران مناطق غيرنظامي
را هدف قرار ميدهد؟
همزمان با حملات ايران به مقرهاي گروهكهاي مسلح در اقليم كردستان عراق، رسانههاي نزديك به اين گروهها و رسانههاي كردي در اقليم مانند رووداو و كردستان۲۴ از هدف قرار گرفتن مراكز غيرنظامي در اين عمليات خبر دادند. ايران حمله به مراكز غيرنظامي را در اين حملات تكذيب كرده است و تاكيد ميكند كه فقط مقرهاي نظامي را هدف حمله قرار داده است. گروههاي شبهنظامي كرد در برخي مقرهاي خود نيروهايشان را در كنار خانوادهها سكني دادهاند. با اين حال، فرماندهي نيروي زميني سپاه پاسداران هشدار داده است كه با انهدام مقرهاي نظامي آنها، گروهها در حال مهاجرت به سمت مناطق غيرنظامي هستند. سردار پاكپور در مصاحبهاي كه دو هفته پيش انجام داد با اشاره به عمليات ربيع كه از ابتداي مهرماه آغاز شد، گفت: «مقرهايي كه در آن عمليات آسيب ديدند و منهدم شدند را تخليه كرده و با رفتن به ميان جمعيت در ميان آنها مستقر شدهاند. اين موضوعي است كه براي امنيت مردم شمال عراق بسيار مهم است.» به گفته سردار پاكپور، گروههاي مسلح به مناطق غيرنظامي مانند بكر جو در منطقه سليمانيه، توپوز آباد، شهر كوي سنجق و آزادي و اميريه در اطراف آن، جابهجا شدهاند. سپاه پاسداران در بيانيههاي اخير خود از شهروندان غيرنظامي خواسته است تا از مقرهاي اين گروهها فاصله بگيرند. پاكپور با بيان اينكه هدف از حضور تروريستها در ميان جمعيت استفاده از مردم عادي به عنوان سپر دفاعي براي خودشان است، تصريح كرد: «ما قطعا ملاحظاتي داريم تا مردم بيگناه و خانوادهها مورد اصابت قرار نگيرند. هم اكنون نيز به همه اين عزيزان اعلام ميكنيم كه ما نميدانيم مناطقي كه اين افراد حضور دارند خانوادهاي مستقر هست يا خير؟ ما بالاخره براي امنيت خودمان اينها را هدف قرار ميدهيم.» سردار پاكپور ضمن برشماري ساير نقاط استقرار تروريستها گفت: زرگوييز، گرد چال، جژنهكال و پاكشهر جزو مناطقي است كه هم روستا هستند و هم جزو مناطق شهري و شهركي. تروريستها در كنار اين روستاها و شهركها مستقر هستند و ما حتما در عملياتهاي بعدي آنها را مورد هدف قرار ميدهيم. ما از مردم اين روستاها و شهرها ميخواهيم و تقاضا داريم كه يا تروريستها را طرد كنند و يا اطراف مقرهاي آنها حضور نداشته باشند تا دچار آسيب نشوند. اين نكتهاي است كه هم بايد مردم منطقه هم دولت اقليم شمال عراق و هم دولت مركزي عراق به آن توجه جدي داشته باشند.»
مطالبات ايران از دولت عراق براي پايان حملات
۱- خلع سلاح گروهكهاي مسلح ايراني
۲- تعطيلي مقرها و اردوگاههاي آموزشي
۳- استرداد مجرماني كه اقدام به عمليات تروريستي كردهاند
۴- انتقال اعضاي گروهها به اردوگاههاي پناهندگان
۵- استقرار نيروهاي دولت مركزي عراق در مرزهاي شمالي دو كشور