ميراث ناملموس ايران
در صف يونسكو
خبرگزاري مهر ديروز گزارش داد كه هفدهمين نشست كميته ميراث ناملموس يونسكو در حالي امروز به ميزباني پادشاهي مراكش در شهر رباط افتتاح مي‌شود و تا ۳ دسامبر ادامه دارد كه در اين اجلاس كشورهاي عضو درباره وضعيت فعلي پرونده‌هايي كه قبلا در فهرست حفاظت فوري ثبت كرده‌اند، گزارش مي‌دهند. از جمله كشور آذربايجان كه در اين بخش درباره وضعيت عنصر چوگان؛ اسب‌سواري سنتي قره‌باغ در جمهوري آذربايجان گزارش مي‌دهد. همان پرونده‌اي كه ايران پس از رسانه‌اي شدن موضوع؛ براي ثبتش اعتراض كرد و در نهايت چوگان محدود به قره‌باغ شد.
امسال در بخش بررسي نامزدها براي ثبت احتمالي در فهرست نمايندگان ميراث فرهنگي ناملموس بشريت؛ ايران پرونده يلدا يا چله را به اين اجلاس ارايه كرده است. اين پرونده قبلا به صورت ملي ارايه شده و مورد موافقت قرار نگرفته بود. اما اين‌بار پرونده يلدا با كشور افغانستان به صورت مشترك بررسي خواهد شد. در اين صورت هر كشوري كه چنين آييني را داشته باشد نيز مي‌تواند به اين پرونده افزوده شود.
مهارت ساخت و نواختن عود يا همان بربط نيز از جمله پرونده‌هاي پيشنهادي ايران براي بررسي در اين اجلاس است. اين پرونده نيز با مشاركت كشور سوريه ارايه شده است. هنر ساخت و نواختن رباب نيز سومين پرونده پيشنهادي است كه با همكاري و مشاركت كشورهاي ايران، تاجيكستان و ازبكستان ارايه شد. پرونده جشن مهرگان را نيز ايران و تاجيكستان ارايه كردند. اين پرونده از جمله پرونده‌هاي برگشت داده شده بود، چون يونسكو اعلام كرد اين جشن بيشتر از آنكه در ايران برپا باشد به صورت مفصل در تاجيكستان برگزار مي‌شود به همين دليل اين پرونده توسط تاجيكستان ارايه شده و ايران به آن پيوست تا به صورت مشترك جهاني شود.در ميان پرونده‌هاي چندمليتي باز هم ديده مي‌شود كه تركمنستان نيز پرونده هنر سوزن‌دوزي به سبك تركمني را با همكاري ايران ارايه كرده است. افغانستان، ايران و آذربايجان، تركيه، تاجيكستان، تركمنستان و ازبكستان نيز به صورت مشترك پرونده نوغان‌داري و توليد سنتي ابريشم براي بافندگي را به صورت پرونده چندمليتي ارايه كرده‌اند كه شانس زيادي براي ثبت دارد، چون اين پرونده با مشاركت هفت كشور ارايه شده و يونسكو نيز در راستاي اهداف خود اين نوع پرونده‌ها كه نشان از مشاركت چندين كشور با يكديگر است را براي ثبت در اولويت قرار مي‌دهد.
فرهنگ پهلواني، سبك كمال‌الدين بهزاد در هنر مينياتوري، نخل خرما و روايت‌هاي ملانصرالدين در فهرست پرونده‌هاي پيشنهادي كشورهاي ديگر قرار دارند.
بررسي‌هاي خبرنگار مهر درباره پرونده‌هاي پيشنهادي كشورهاي ديگر كه براي ثبت در فهرست ميراث ناملموس جهاني ارايه كرده‌اند، نشان مي‌دهد؛ ايران هنوز به برخي از اين پرونده‌ها به صورت كامل رسيدگي نكرده تا بتواند خود را نيز در آنها مشاركت دهد.از طرفي برخي پرونده‌ها به صورت ملي از سوي كشورها ارايه مي‌شوند كه در اين صورت نيز متوليان ثبت ميراث فرهنگي در ايران بايد روي آنها دقت بيشتري كنند شايد كه قابل پيگيري باشند. مثلا نخل خرما، دانش، مهارت، سنت و مهارت‌هاي مربوط به آن با همكاري امارات، بحرين، مصر، عراق، اردن، كويت، موريتاني، مراكش، عمان، قطر، فلسطين، عربستان سعودي، سودان، تونس و يمن نيز پيشنهاد داده شده است.
روايت‌هاي ملانصرالدين و چند نفر ديگر از جمله افراد سخنور نيز در قالب پرونده‌اي با همكاري آذربايجان، قزاقستان، قرقيزستان، تاجيكستان، تركيه، تركمنستان و ازبكستان ارايه شده است.«فرهنگ پهلوانليق: بازي‌هاي سنتي زورخانه‌اي، ورزش و كشتي» نيز به صورت پرونده ملي از سوي آذربايجان براي ثبت پيشنهاد شد.«سبك كمال‌الدين بهزاد در هنر مينياتوري» عنوان پرونده‌اي است كه افغانستان آن را به صورت ملي ارايه كرده و در شرح آن نيز نوشته كه سنت مينياتوري شامل نقاشي چهره‌ها و صحنه‌هاي دقيق، رنگارنگ و پيچيده به تصوير كشيده مي‌شود و داستان‌هاي اجتماعي، مسائل اقتصادي و اسطوره‌هاي منطقه‌اي را با استفاده از مداد، قلم‌مو، رنگ دانه‌هاي طبيعي و برگ‌هاي طلا يا نقره بيان مي‌كند.
اين هنر در قندهار، بلخ، كابل، هرات و غور نيز رايج است. البته كه كمال‌الدين بهزاد هنرمند افغانستاني بوده است. قرار است كارشناسان كميته بين‌الدول ميراث ناملموس در يونسكو همه اين پرونده‌ها را طي شش روز بررسي كرده و در صورت موافقت اعضاي كميته به ثبت جهاني برسانند.ايران هم امسال پرونده‌هاي پيشنهادي خود را براي بررسي در كميته بين‌الدولي كه قرار است در سال ۲۰۲۳ برگزار شود، ارسال كرده است. پرونده‌هاي زيارت رضوي، هنر تذهيب و افطاري از پرونده‌هايي هستند كه نوروز ۱۴۰۱ به يونسكو ارسال شدند.