وقوع حوادث ناشي از سختگيريهاي كرونايي باعث خشم گسترده شهروندان چيني شده است
اعتراضات كاغذ سفيد
شهاب شهسواري
اعتراض‌هاي گسترده نسبت به سختگيريهاي ادامه‌دار دولت چين براي مقابله با ويروس كرونا، شنبه‌شب و يكشنبه در سراسر چين گسترش پيدا كرد. بسياري از معترضان در شهرهاي مختلف چين با در دست داشتن كاغذهاي سفيد و بدون نوشته در تجمع حضور پيدا مي‌كنند و كاغذهاي سفيد به نماد اين اعتراض‌ها تبديل شده است. استفاده از كاغذهاي سفيد، ابتدا در هنگ‌كنگ به عنوان نمادي در برابر استبداد حزب كمونيست چين در اعتراضات رايج شده بود و حالا در اعتراضات اخير به سرزمين اصلي چين كشيده شده است. اعتراض‌هاي كم‌سابقه در شهرهاي بزرگ چين پس از آن آغاز شد كه خبر تلفات آتش‌سوزي در يك ساختمان در شهر اورومچي، در استان غربي سين‌كيانگ در شبكه‌هاي اجتماعي چيني دست به دست شد. براساس روايت‌هاي موجود، سختگيريهاي كرونايي باعث شده بود كه ماموران آتش‌نشاني و امداد نتوانند به‌موقع براي مهار اين آتش‌سوزي به محل برسند و اين تاخير باعث مرگ ۱۰ نفر و مصدوميت ۹ نفر ديگر شده است. اعتراض‌ها در واكنش به اين اتفاق از سوي رسانه‌ها وسيع‌ترين اعتراضات از زمان روي كار آمدن شي جين‌پينگ به عنوان رييس‌جمهور چين در سال ۲۰۱۲ است. هر چند رسانه‌هاي رسمي چين درمورد اين اعتراض‌ها سكوت كرده‌اند، اما كاربران چيني در شبكه‌هاي اجتماعي به صورت گسترده‌اي اخبار و تصاوير اين اعتراض‌ها را به اشتراك گذاشته‌اند. خبرنگاران حاضر در چين نوشته‌اند كه بسياري از كاربران شبكه اجتماعي ويبو كه به توييتر چين مشهور است، تصاوير اعتراضات در دانشگاه‌ها و شهرهاي مختلف را به اشتراك مي‌گذارند و با معترضان اعلام همبستگي مي‌كنند. تصاويري كه در شبكه‌هاي اجتماعي منتشر شده است نشان مي‌دهد كه اعتراض‌ها در شهرهاي مختلف چين از پكن و شانگهاي گرفته تا ووهان، شيان، نانجينگ، چونگ‌كينگ و چنگدو با شعارهايي عليه ساختار حاكم شنبه‌شب و صبح يكشنبه در جريان بود. به نوشته خبرنگار گاردين دانشجويان در دانشگاه چينگ‌هوا، يكي از برجسته‌ترين مراكز آموزشي چين، خواستار پايان قرنطينه كرونايي شده‌اند و شعار «آزادي پيروز خواهد شد» سر داده‌اند. در شانگهاي جمعيت معترضان صبح يكشنبه براي دومين روز متوالي به خيابان اورومچي مركزي آمدند و در ووهان، معترضان نرده‌هاي جداسازي جمعيت براي مبارزه با كرونا را شكستند. اما شعارهاي معترضين در بسياري نقاط فقط به اعتراض به سختگيريهاي كرونايي محدود نماند. در شانگهاي، معترضان در اقدامي بي‌سابقه عليه حزب حاكم كمونيست و شخص شي جين‌پينگ، رييس‌جمهور شعار دادند. براساس ويديوهايي كه در شبكه‌هاي اجتماعي از تجمع شنبه‌شب در شانگهاي منتشر شده است، شهروندان اين شهر شعار مي‌دهند: «حزب كمونيست، استعفا! شي جين‌پينگ، استعفا!» در ويديوهاي ديگر ديده مي‌شود كه مردم شعار مي‌دهند: «آزمايش پي‌سي‌آر نمي‌خواهيم، ما آزادي مي‌خواهيم. آزادي، آزادي!» در اورومچي، مركز استان سين‌كيانگ، اعتراضات از روز جمعه و يك روز پس از آتش‌سوزي آغاز شد. نزديك به ۳۰۰ نفر از شهروندان اورومچي در اعتراض به سخت‌گيري‌هايي كه باعث شده بود ۴ ميليون شهروند اين شهر به مدت ۱۰۰ روز مجبور به ماندن اجباري در خانه‌هاي خود شوند، روز جمعه به خيابان‌ها آمدند.
ماجرا از كجا شروع شد؟
چند روز گذشته چين شاهد چندين حادثه مرتبط با سياست‌هاي «بدون كرونا» بوده است. جرقه اعتراض‌هاي اخير پس از حادثه آتش‌سوزي در يك ساختمان بلندمرتبه در شهر اورومچي زده شد. روز پنجشنبه آتش‌سوزي نسبتا كوچكي در طبقه ۱۵ يك ساختمان بلندمرتبه در محله جيشيانگيوان شهر اورومچي باعث كشته شدن ۱۰ نفر و مجروحيت ۹ نفر ديگر شد. گزارش‌هايي وجود دارد كه عامل تلفات بالاي اين آتش‌سوزي، دير رسيدن ماشين‌هاي آتش‌نشاني به محل حادثه بود، ازجمله گزارش شده است كه پارك غيرقانوني خودروها و بسته بودن مسير، باعث تاخير شده است. مسوولان محلي گفته‌اند كه در مورد دلايل اين تاخير تحقيق مي‌كنند. اما آنچه خشم عمومي در مورد اين حادثه را افزايش داده است، شايعه‌ها در مورد قرنطينه بودن ساختمان مذكور است. دولت چين، محله‌ها و ساختمان‌هايي را كه از نظر مقام‌هاي دولتي «ريسك بالا» داشته باشند، كاملا قرنطينه مي‌كنند و با پلمب درهاي ورود و خروج ساختمان‌هاي بزرگ، اجازه رفت و آمد ساكنان را به خارج از ساختمان نمي‌دهند. هنوز مشخص نيست كه آيا افرادي كه در اين حادثه جان باخته‌اند، مي‌توانستند آزادانه از محل حادثه خارج شوند يا در خانه‌هاي خود محبوس بوده‌اند. مقام‌هاي محلي جمعه شب در يك كنفرانس خبري ادعا كردند كه ساختمان مذكور «ريسك پايين» كرونا تشخيص داده شده بود و درهاي آن قفل نبوده است.
واقعه ديگري كه روز پنجشنبه هفته گذشته رخ داده بود، زير دست و پا ماندن عده‌اي از افراد صبح روز پنجشنبه در صف تست كرونا در شهر فوشان استان گوانگ‌دونگ بود. هر چند به نوشته منابع چيني كسي در اين واقعه آسيب جدي نديده است، اما صرف وقوع حادثه‌اي اينچنيني در محل تجمع براي تست اجباري كرونا، باعث خشم كاربران چيني شده است. اعتراض‌هاي اخير در كارخانه فاكسكان، بزرگ‌ترين توليد‌كننده قطعات الكترونيك در چين، در ژنگژو نيز به شدت خبرساز شده است. كارخانه فاكسكان در ژنگژو با بيش از ۳۰۰ هزار كارگر كه نزديك به نيمي از گوشي‌هاي آي‌فون جهان را توليد مي‌كند، در ماه‌هاي اخير به دليل شيوع بيماري كرونا، سوءمديريت و استعفاي دسته‌جمعي كارگران، با كمبود نيروي كار مواجه شده است. هفته گذشته بعد از آنكه اين كارخانه فراخوان گسترده‌اي براي استخدام داده بود، خبرهايي در مورد شورش در كارخانه منتشر شد. درگيري‌هاي هفته گذشته، دومين اعتراضات كارگري در كارخانه فاكسكان بود كه به شكل گسترده‌اي توجه كاربران شبكه‌هاي مجازي در چين را به خود جلب كرد.
حوادث ديگر مربوط به سياست‌هاي سخت‌گيرانه كرونا توسط دولت مركزي چين رخ داده است كه شهروندان چيني را به شدت نسبت به ادامه اين سياست‌ها حساس كرده است. دو ماه پيش يك اتوبوس حامل تعدادي از شهروندان گوييژو به تاسيسات قرنطينه كرونا از جاده خارج شد و ۲۷ نفر در اين حادثه كشته شدند.
بي‌تفاوت نباشيد، ساكت نمانيد
فراموش نكنيد
علي‌رغم واكنش پليس به اعتراض‌هاي شنبه شب در شهرهاي مختلف چين و بازداشت عده‌اي از معترضان، باز هم تجمع‌ها روز يكشنبه ادامه پيدا كرد. شانگهاي، پايتخت اقتصادي و بزرگ‌ترين شهر چين، صبح يكشنبه نيز شاهد حضور گسترده معترضان در خيابان‌ها بود. براساس ويديوهاي منتشر شده دانشجويان دانشگاه چينگ‌هوا با در دست داشتن كاغذهاي سفيد بدون نوشته، شعار مي‌دهند: «اين زندگي عادي نيست، كافي است، زندگي ما پيش از اين، اين‌گونه نبود.» گاردين مي‌نويسد: «اعتراض‌هاي گسترده حضور در چين بسيار نادر است، چراكه در دوران حاكميت شي جين‌پينگ هرگونه مخالفتي به سرعت سركوب مي‌شود و معمولا شهروندان خشم خود را در شبكه‌هاي اجتماعي خالي مي‌كنند، جايي كه مردم مجبور هستند با سانسور گسترده رودررو شوند.» در طول دو روز گذشته بسياري از تصاوير و ويديوهايي كه از اعتراضات در شهرهاي مختلف چين گرفته شده‌اند، به سرعت توسط دستگاه سانسور چين از شبكه‌هاي اجتماعي آزاد در اين كشور حذف شده‌اند، اما بلافاصله نسخه‌هايي از همين تصاوير در شبكه‌هاي اجتماعي بين‌المللي مانند توييتر بازنشر مي‌شوند.
در دانشگاه ارتباطات چين در نانجينگ دانشجويان با روشن كردن چراغ‌هاي گوشي‌هاي تلفن همراه خود يكصدا سرود ملي چين را خواندند كه با عبارت «برخيزيد، اي آنان كه بردگي را نفي كرديد» آغاز مي‌شود. يكي از دانشجويان در مقابل ديگران صحبت مي‌كرد و مي‌گفت: «من بزدل بودم، اما امروز براي كساني كه جان‌شان را از دست دادند، زبان گشودم.» تصاوير اينچنيني ابتدا در شبكه اجتماعي ويبو كه به توييتر چين مشهور است منتشر شده‌اند، اما بعد از دقايقي توسط دستگاه سانسور چين حذف مي‌شوند. در يك پلاكارد كه توسط يكي از معترضان نگه داشته شده است، با اشاره به افرادي كه در حادثه واژگوني اتوبوس گوييژو جان باختند، كارگران مستعفي فاكسكان ژنگژو كه پياده در اتوبان به سمت خانه‌هاي‌شان رفتند و افرادي كه در اورومچي در آتش سوختند نوشته شده بود: «من در اتوبوسي بودم كه واژگون شد... ميان آنها بودم كه صدها كيلومتر پياده رفتند، كسي بودم كه براي نجات از پنجره پريدم، كسي بودم كه در آتش ماند، اگر يكي از آنها نبودم، نفر بعدي من خواهم بود.»
در دانشگاه آكادمي فيلم كينگدو، پلاكاردي به ساختمان نصب شده است كه روي آن نوشته شده: «سوگواري براي جانباختگان آتش‌سوزي ۲۴ نوامبر. بي‌تفاوت نباشيد. ساكت نمانيد. فراموش نكنيد.» در پكن معترضان فرياد مي‌زنند: «يا مرگ يا آزادي» در گوانگژو شهروندان نرده‌هاي نصب شده براي قرنطينه را مي‌شكنند، در تونگژو معترضاني كه فرياد مي‌زنند: «نه به آزمايش پي‌سي‌آر» به نرده‌هاي قرنطينه حمله مي‌كنند.
اعتراضات تاثيري بر حكومت مركزي ندارد
چونگ كيم وا، استاد پيشين علوم اجتماعي دانشگاه پلي‌تكنيك هنگ‌كنگ مي‌گويد كه هر چند اين اعتراض‌ها گسترده هستند، اما بعيد است به دولت مركزي آسيبي برسانند. او به گاردين مي‌گويد كه دولت از طريق استفاده همزمان از تاكتيك‌هاي مماشات و سركوب، اين اعتراض‌ها را خاموش مي‌كند. او معتقد است: «بايد ديد كه آيا شعارهاي ضد شي گسترش پيدا مي‌كنند يا نه، اما در اين صورت هم شي جين‌پينگ مسووليت استفاده بيش از اندازه از محدوديت‌هاي كرونايي را برعهده دولت‌ها و مقام‌هاي محلي مي‌اندازد.» دو هفته پيش دولت چين اعلام كرد كه برخي محدوديت‌هاي كرونايي را كاهش مي‌دهد و از دولت‌هاي محلي خواسته بود تا نسبت به اجراي بدون تبعيض سختگيريهاي كرونايي اجتناب كنند.
تاكيد ادامه سختگيريهاي كرونايي
علي‌رغم سختگيريهاي شديد سه سال گذشته توسط دولت چين، همچنان چين يكي از اصلي‌ترين مراكز شيوع بيماري كرونا در جهان است. روز يكشنبه با تاييد ۳۷۰۹ مورد جديد كرونا، براي چهارمين روز متوالي ركورد تعداد بيماران شناسايي شده در چين شكسته شد. به گزارش ساوت چاينا مورنينگ پست در هنگ‌كنگ، نزديك به ۴۱۲ ميليون شهروند چين در حال حاضر تحت كنترل سختگيريهاي شديد كرونايي هستند. روز يكشنبه، روزنامه خلق، ارگان حزب كمونيست در يادداشتي در صفحه يك خود تاكيد كرد كه سختگيريهاي جاري كرونايي «به شكل تزلزل‌ناپذير» ادامه پيدا خواهد كرد. اين روزنامه بار ديگر ادعاي پيروزي در كنترل همه‌گيري را تكرار كرده است و از همه كادرهاي حزب خواسته تا «بر سوءتفاهم‌ها، سستي‌ها و خستگي‌ها از جنگ غلبه كنند.»
در دانشگاه ارتباطات چين در نانجينگ دانشجويان با روشن كردن چراغ‌هاي گوشي‌هاي تلفن همراه خود يكصدا سرود ملي چين را خواندند كه با عبارت «برخيزيد، اي آنان كه بردگي را نفي كرديد» آغاز مي‌شود. يكي از دانشجويان مي‌گفت: «من بزدل بودم، اما امروز براي كساني كه جان‌شان را از دست دادند، زبان گشودم.» در دانشگاه آكادمي فيلم كينگدو، پلاكاردي به ساختمان نصب شده است كه روي آن نوشته شده: «سوگواري براي جانباختگان آتش‌سوزي ۲۴ نوامبر. بي‌تفاوت نباشيد. ساكت نمانيد. فراموش نكنيد.»
در يك پلاكارد كه توسط يكي از معترضان نگه داشته شده است، با اشاره به افرادي كه در حادثه واژگوني اتوبوس گوييژو جان باختند، كارگران مستعفي فاكسكان ژنگژو كه پياده در اتوبان به سمت خانه‌هاي‌شان رفتند و افرادي كه در اورومچي در آتش سوختند نوشته شده بود: «من در اتوبوسي بودم كه واژگون شد... ميان آنها بودم كه صدها كيلومتر پياده رفتند، كسي بودم كه براي نجات از پنجره پريدم، كسي بودم كه در آتش ماند، اگر يكي از آنها نبودم، نفر بعدي من خواهم بود.»