نفت ونزوئلايي با احتياط به بازار برمي‌گردد
هديه جنگ اوكراين به مادورو
اوضاع در كاراكاس، پايتخت ونزوئلا تغيير كرده است. اعتراضات سياسي با شعارهايي همچون «يا سوسياليسم يا مرگ»، جاي خود را به تبليغات كالاها يا جراحي‌هاي زيبايي داده است. موتورسوارهايي كه زماني غرش موتورهاي‌شان هراس از سرقت‌هاي مسلحانه را به دل‌ها مي‌ريخت، اكنون به كارِ توزيع غذا سرگرمند. اما به‌رغم چشم‌انداز دوراني بهتر كه در پي تصميم سال 2019 دولت مادورو براي آزادسازي قيمت‌ها و اجازه داد و ستد با دلار امريكا آغاز شد، مشكلات بنيادين كشور، هنوز چاره نشده‌اند. در يك دهه گذشته، توليد ناخالص داخلي ونزوئلا تا 70درصد سقوط كرد و حدود هفت ميليون نفر يعني يك‌چهارم جمعيت كشور، وطن خود را ترك كردند.
با اين همه، اكنون در پايان سال 2022، حال و روز ونزوئلا بسيار با 2019 متفاوت است. جنگ در اوكراين، محيطي را فراهم آورده كه در آن، ايالات متحده در رابطه‌اش با توليدكنندگان نفت، بازنگري مي‌كند. در شش ماه گذشته، پاندول ژئوپليتيك به سود مادورو حركت كرد. ونزوئلا، بر 20 درصد ذخاير تاييد شده نفت جهان نشسته كه از هر كشور ديگري در جهان بيشتر است. جنگ اوكراين، موجب شد كه همه نسبت به عرضه نفت نگران و دل آشوب شوند و بنابراين هزينه انزواي ونزوئلا را (براي غرب) بالا ببرد. صنعت نفت ونزوئلا، پس از دهه‌ها سوءمديريت، بسيار ضعيف‌تر از آن است كه بتواند در كوتاه‌مدت، تفاوت زيادي در وضعيت بازارهاي نفت جهان به وجود آورد اما امريكا و ديگران به درازمدت فكر مي‌كنند.
در دوران ترامپ، امريكا تحريم‌هايي را بر بخش‌هاي نفت، بانك و صنايع معدني ونزوئلا و بيش از 140 نفر از افراد حلقه دروني رژيم مادورو وضع كرد.جو بايدن، برعكس، با احتياط به تعامل با ونزوئلا سرگرم است. نمايندگان آقاي بايدن، دو بار با مقام‌هاي رژيم مادورو در كاراكاس ديدار كردند و در 26 نوامبر، دولت بايدن يك چرخش قابل توجه داشت: به شركت نفتي شورون امريكا كه در حال حاضر چهار پروژه مشترك معلق با شركت دولتي نفت ونزوئلا دارد، مجوز محدودي براي استخراج و صادرات دوباره نفت به امريكا داد.
هدف از اين روند، آن است كه ونزوئلا ميلياردها دلار بدهي انباشه خود به شورون را پرداخت كند. پرداخت حق امتياز يا ماليات به رژيم يا هر شاخه‌اي از شركت نفت ونزوئلا، ممنوع است. رژيم مادورو، گفت‌وگو با مخالفان را كه از حدود يك‌سال پيش متوقف شده بود، از سر گرفته و گام تازه‌اي براي خروج دولت ونزوئلا از انزوا برداشته شده است.
نشانه‌هاي اين تغييرات، در همين ماه نوامبر ظاهر شد، زماني كه مادورو در نشست COP27 در مصر شركت كرد. امانوئل مكرون، رييس‌جمهوري فرانسه با او ديدار كرد؛ ديداري كه كمتر از دو دقيقه طول كشيد اما موانع سال‌ها را فرو ريخت. مكرون، مادورو را «رييس‌جمهور» خطاب كرد با آنكه فرانسه رسما او را رهبر قانوني ونزوئلا نمي‌دانست. مادورو گفت‌وگوي كوتاهي هم با جان كري، نماينده ارشد بايدن در زمينه آب و هوا داشت. اين هم براي رييس‌جمهور ونزوئلا يك پيروزي كوچك بود با توجه به اينكه امريكا او را به «تروريسم مواد مخدر» متهم كرده و 15 ميليون جايزه هم براي اطلاعاتي كه به دستگيري او منجر شود، گذاشته بود. وزارت امور خارجه امريكا بعدا گفت كه مادورو، جان كري را گير انداخته و با او گفت‌وگو كرده است.
رخدادهاي كشورهاي نزديك هم به مادورو كمك كرد كه از يخبندان خارج شود: پيروزي لولا سيلوا، در انتخابات رياست‌جمهوري برزيل به اين معناست كه همه اقتصادهاي مهم منطقه، توسط دولت‌هاي چپگرا اداره خواهند شد كه چندان خصومتي با مادورو ندارند.
اما گرم گرفتن دولت‌هاي خارجي با مادورو، يك قمار است. نخست اينكه، شايد ونزوئلا نفت زيادي داشته باشد اما اين نفت، مشكل‌دار هم هست. نفت اين كشور، سنگين و پالايش آن بسيار دشوار است و پس از سال‌ها نبود سرمايه‌گذاري و فساد، بخش بزرگ‌تر زيرساخت شركت نفت دولتي ونزوئلا هم ويران شده است. سطح توليد مورد انتظار براي امسال، 650 هزار بشكه در روز است كه با هدف دو ميليون بشكه در روز دولت ونزوئلا، فاصله زيادي دارد چه رسد به سه ميليون و چهارصد هزار بشكه توليد روزانه در دوران پيش از حاكميت هوگو چاوز.
آنگل آلاوارادو Ángel Alvarado از دانشگاه پنسيلوانيا مي‌گويد تا سال 2024 طول خواهد كشيد كه حجم چشمگيري از نفت ونزوئلا به بازارها برسد. حتي اگر تا سال 2025، ونزوئلا روزانه يك ميليون بشكه هم توليد كند، تنها مي‌تواند يك درصد حجم كنوني توليد جهاني باشد. براي تحقق اين هدف هم شركت‌هايي چون رپسول Repsol اسپانيا و اِني Eni ايتاليا بايد بدون محدوديت در ونزوئلا كار كنند.
همچنين اين كار نيازمند افزايش عظيمي در حجم سرمايه‌گذاري خارجي است كه نامحتمل به نظر مي‌رسد. خوزه تورو هاردي José Toro Hardy مدير پيشين شركت نفت ونزوئلا برآورد مي‌كند كه يك سرمايه‌گذاري 25 ميليارد دلاري سالانه براي مدت هشت سال لازم است تا اين شركت بتواند توليد نفت خود را به سطح دو دهه پيش برساند. با توجه به سابقه رژيم در سخت‌گيري از وام‌دهندگان و بدرفتاري با سرمايه‌گذاران، تامين چنين حجمي از سرمايه بسيار دور از دسترس است.
نكته ديگر اينكه، سابقه مادورو نشان داده كه چندان رفتار منصفانه‌اي با ميز گفت‌وگو ندارد. معامله‌اي كه اكنون دنبال مي‌شود، اين است كه رژيم توافق كند انتخابات رياست‌جمهوري با تضمين‌هاي كافي كه شرايط يك انتخابات آزاد را فراهم مي‌آورد، برگزار شود و مخالفان هم موافقت مي‌كنند كه در انتخابات شركت كنند. امريكا هم در صورت حركت ونزوئلا به سمت مردم‌سالاري، در تحريم‌ها گشايش مي‌دهد. با اين حال بعيد است كه آقاي مادورو، با چنان انتخابات پاكي موافقت كند كه ممكن است به باخت او منجر شود.
منبع: اكونوميست / ترجمه: ديپلماسي ايراني