چاه آب در روستاها
محمد نيكوفر
چهارشنبه 17 شهريور ۱۴۰۰، روماني
حين عبور با دوچرخه از مناطق مختلفي در روماني، روستاهاي كوچك و بزرگ بسياري را پشت سر مي‌گذارم. در بسياري از آنها چاهي در بخشي از روستا قرار دارد كه اهالي بر سر آن رفته و براي مصارف خوراكي خانگي آب از آن برمي‌دارند. نيز در برخي روستاها در فاصله‌هاي مشخصي شيرهايي مشابه همان لوله‌هاي آب فشاري در شهرهاي بزرگ ايران در قبل از انقلاب، نصب كرده‌اند. در برخي روستاهاي ديگر در حاشيه جاده‌اي كه از نزديكي ارتفاعات مي‌گذرد، شير آب بر سر حوضچه‌اي هست كه آب آن از چشمه تامين مي‌شود، با تابلويي كه عبارت «چشمه» روي آن نوشته شده و نيز با تمثالي از مريم مقدس يا عيسي مسيح مزين شده و نيز نام فرد يا سازمان اهداكننده روي آن درج شده است. من در برخي موارد براي قمقمه‌هاي خود از برخي آن چشمه‌ها آب برمي‌دارم. نيز بر سر دو چاه در دو روستاي مختلف رفته و سطح آب آنها را نگاه مي‌كنم، حدودا 10 متر يا حتي كمتر است. ده يا پانزده سال قبل از انقلاب و دوران كودكي خويش در نظرم مجسم مي‌شود، زماني را كه كنار پدرم روي تخته سرچاه و منبع آب مطبخ مي‌نشستم و وي با چرخ‌دستي و به راحتي از چاه كم‌عمق آب مي‌كشيد. بعدا كه شرايط ما و بسياري بهتر شد، آن چرخ دستي تبديل به موتور پمپ برقي شد و ديرتر نيز به سر‌عت براي تمامي خانه‌هاي شهر اصفهان آب لوله‌كشي تصفيه‌شده آمد و بعدتر حتي فاضلاب. امروز خبري از آن چرخ دستي بر سر چاه‌ها يا آب چشمه در ايران نيست يا كمتر است، بسيار نادر. اما تا دل‌تان بخواهد در ظواهر توسعه يافته‌ايم، بسياري موبايل هوشمند، خودرويي مدرن، آسانسور، استخر و جكوزي در واحد مسكوني دارند. منكر نشويم؛ البته گسترش تاسيسات زيربنايي، راه‌هاي خوب، گسترش راه‌آهن، تاسيس فرودگاه‌هاي بزرگ، ... نيز وجود داشته است.
سوال؛ آيا از مقايسه اين موارد مي‌توان نتيجه گرفت كه ما توسعه‌يافته‌تر از كشور روماني عضو اتحاديه اروپا هستيم؟ مقايسه كشور روماني كه مردم در خانه‌هاي روستاهايي براي آب آشاميدني هنوز بر سر چاه‌ها مي‌روند و كشور ايران كه ارتفاع سطح آب بسياري از چاه‌ها به 100 متر، 200 متر يا حتي 300 متر رسيده است. آيا مي‌توانيم ادعا نماييم كه ايران توسعه‌يافته‌تر از روماني است؟! براي مقايسه كمي شايد راحت‌ترين روش مقايسه درآمد سرانه (البته با استفاده از شاخص نرخ ارز در بازار آزاد) است. اما در مقايسه كيفي چطور؟
من قصد پاسخگويي به اين سوال را ندارم. قضاوت را به عهده خواننده فهيم وامي‌گذارم. اما بگذاريد حرف دلم را هم بزنم، اگر از من بپرسند و اگر دراختيار من بود، حاضر بودم همه آن چيزي را كه به نام توسعه به ما داده‌اند، پس بدهم و سطح آب چاه خانه‌ام به همان سطح آب و ارتفاع آن دوران كودكي‌ام برگردد.