آخرين جام جهاني عليرضا فغاني چطور پيش رفت؟
مردي با ريش نتراشيده و مچ‌بند سياه
گروه ورزش
پايان كار عليرضا فغاني بهترين داور آسيا و يكي از برترين داوران جهان در جام جهاني به اندازه حذف تيم ملي غم‌انگيز بود. فوتبالي‌ها در ايران مدت‌ها با تصور حضور اين داور برجسته در فينال جام جهاني روياپردازي كرده بودند. مي‌گفتند اگر تيم ملي نتوانست برود بالا در عوض فوتبال ما يك نماينده دارد كه قرار است نام ايران را در بالاترين سطح فوتبال طنين‌انداز كند. با اين حال خبر كوتاه و تلخ پايان كار فغاني در قطر ۲۰۲۲ آن هم در پايان مرحله گروهي خاتمه‌اي بود بر اين روياپردازي و البته آغازي بر جشن گرفتن آنهايي كه چشم ديدن موفقيت‌هاي داور سرشناس كشورمان را نداشتند. همان‌ها كه چند روز مانده به شروع جام جهاني اسم او را از ليست داوران بين‌المللي ايران خارج كردند. همان‌ها كه اساتيدشان در جام جهاني ۱۹۹۴ مدارك محمد فنايي را در فدراسيون گم‌وگور كردند تا اين كمك‌داور سرشناس كشورمان نتواند به امريكا سفر كند. هر چند فنايي به هر زحمتي بود خودش را به ايالات‌متحده رساند و تبديل به تنها ايراني تاريخ شد كه در فينال جام جهاني حضور داشته.
عليرضا فغاني از زمان بازگشت به ايران از جام جهاني روسيه و به خاطر برخي اظهارنظرها و برخي اكت‌ها از چشم خيلي‌ها تبديل به عنصر «ناخودي» شد. وقتي اعلام كرد به استراليا مهاجرت مي‌كند گزك دست عده‌اي افتاد كه او را در خفا و آشكار بكوبند؛ كوبيدني همراه با ملاحظه، چراكه هنوز به مزايايي كه فغاني براي فوتبال ايران به ارمغان مي‌آورد احتياج داشتند. آنها به خوبي مي‌دانستند اگر فغاني نباشد احتمالا هيچ كدام از داوران ايران نه تنها ديدارهاي حذفي و مسابقه رده‌بندي جام جهاني را نخواهند ديد و نه تنها به قضاوت در فينال المپيك راهي نخواهند داشت كه شايد اصلا به مسابقات خارجي دعوت نشوند. براي اثبات اين ادعا كافي است رزومه داوران ايران به جز فغاني در چهار سال گذشته مرور شود. داوران زحمتكشي كه به خاطر اهمال فدراسيون فوتبال و كميته داوران و نبود VAR رفته رفته از سطح يك داوري جهان دور و دورتر شدند ولي عده‌اي چنين القا كردند كه حضور فغاني و بزرگ بودن نام او باعث شده ديگران رشد نكنند! بنابراين قبل از جام جهاني فرصت را مناسب ديدند و نام اين داور را به بهانه حضور او در استراليا و پيشرفت بقيه داوران از ليست داوران بين‌المللي كشور حذف كردند تا عملا قبل از شروع قطر ۲۰۲۲ معلوم شود اين آخرين جام جهاني فغاني خواهد بود.
فغاني قبل از شروع جام جهاني و حين مسابقات نشان داد چرا از ديد برخي عنصر نامطلوب به حساب مي‌آيد. حمايت او از برخي چهره‌هاي فوتبالي معترض در اينستاگرام با آن ادبيات خاص خودش شروع اين پروسه بود و حضورش در زمين با ريش نتراشيده و مچ‌بند سياه ادامه آن. فغاني در روزهايي كه همه درگير فوتباليست‌هاي تيم ملي بودند و فضا به سمتي رفته بود كه كوچك‌ترين حركت فوتباليست‌ها هزار و يك جور حرف و حديث ايجاد مي‌كرد بدون سروصدا و شواف آنچه به آن اعتقاد داشت را به نمايش گذاشت. او نشان داد غمگين است و اين ناراحتي از صميم قلب در وجودش جريان دارد.
جام جهاني مثل وضعيت اين روزهاي كشور نه براي تيم ملي خوب پيش رفت و نه فغاني. يك نيمچه اشتباه با نقش‌آفريني داور VAR، داور كشورمان را كه توانسته بود بهترين قضاوت را در بازي صربستان و برزيل به نمايش بگذارد به برزخ كشاند. اعلام يك پنالتي اشتباه در آخرين دقايق بازي آن‌هم در شرايطي كه فغاني در نگاه نخست تصميم درستي گرفته بود ولي دخالت VAR او را دچار ترديد كرد، شرايط را به سمتي برد كه ديگر امكان ادامه حضور او در قطر مهيا نبود. اروگوئه‌اي‌هاي حذف شده از جام جهاني هم آتش بيار معركه شدند و سرمربي اين تيم با خوشحالي تمام ناكامي‌اش را انداخت گردن داور. آن‌طور كه در خبرها آمده فغاني در اين رابطه به يكي از مجريان تلويزيون گفته است: «تا حد زيادي من مردد بودم و دقيقا نمي‌دانستم بايد دقيقا چه تصميمي را در آن لحظه اتخاذ كنم اما اطمينان اين دو همكار باعث شد تا آن اشتباه را مرتكب شوم، چراكه اگر حق با داوران اتاق VAR بود و من اگر تشخيص آنها را نمي‌پذيرفتم، مرتكب دو اشتباه مي‌شدم و از همين رو به سود پرتغال اعلام پنالتي كردم كه متاسفانه تصميم اشتباهي گرفتم.» عليرضا فغاني غروب روز چهارشنبه در صفحه شخصي‌اش نوشت؛ جام جهاني براي او به پايان رسيده. فغاني با مسووليت‌پذيري تمام از اين نوشت كه تمركزش را از دست داده بود. او قبل از هر چيز و برخلاف رييس فدراسيون، همان فدراسيوني كه دستور حذفش را صادر كرد و برخلاف سرمربي تيم ملي كه انگشت اتهامش به سمت ديگران بود، از همه عذرخواهي كرد. سپس در كمال صداقت گفت وقايع چند وقت اخير كشور روي تمركزش اثر گذاشته بود و به همين دليل شرايط آن‌طوري كه بايد پيش نرفت. خيلي‌ها در واكنش به اين پست فغاني نوشتند ما هم همين‌طور آقاي فغاني! ما هم همين‌طور! به اين معنا كه اين روزها تمركز نداشتن به خاطر شرايط موجود يك وضعيت همه‌گير است.
جام جهاني براي عليرضا فغاني تمام شد، اما هيچ كدام از اين اتفاقات باعث نمي‌شود كه سوال نكنيم چرا در حالي كه فيفا شرط سن را براي داوران حذف كرده و ملاك را آمادگي جسماني قرار داده، جام جهاني قطر بايد آخرين جام جهاني فغاني باشد. آيا آنهايي كه نام اين داور را از ليست داوران بين‌المللي كشور حذف كردند، مي‌توانند توضيح قابل قبولي ارايه كنند؟ آيا آنهايي كه بابت كنار رفتن فغاني خوشحالند، چون خودشان هيچ‌وقت نتوانسته بودند به جايگاه بزرگي در داوري برسند، مي‌توانند به فوتبال‌دوستان ايراني اطمينان بدهند چهار سال ديگر داوري رو خواهند كرد كه نه از همان روز اول گزينه قضاوت فينال كه دست‌كم گزينه حضور در جام جهاني باشد؟