آيا ايران در كنفرانس بغداد ۲ در امان شركت خواهد كرد؟
نشست سران براي عراق
نصرت‌الله تاجيك: شركت در كنفرانس همكاري و شراكت در امان
يك فرصت براي ايران است
شهاب شهسواري
شانزده ماه بعد از برگزاري نخستين اجلاس «كنفرانس همكاري و شراكت» در بغداد، قرار است كه دومين دوره اين اجلاس سه‌شنبه هفته جاري در امان برگزار شود. اين اجلاس كه به «كنفرانس بغداد» مشهور شده است به گفته فواد حسين، وزير خارجه عراق «با هدف حمايت از عراق» برگزار مي‌شود. فواد حسين، ۱۶ آذر در كنفرانس خبري مشترك با همتاهاي اردني و مصري خود در امان، پايتخت اردن ضمن اعلام تاريخ برگزاري دور دوم اين كنفرانس گفت: «وقتي از حمايت از عراق صحبت مي‌كنيم، حمايت از استقلال عراق هم در آن نهفته است. ما با چالش‌هاي بزرگي در حوزه‌هاي امنيت غذايي، امنيت دارويي و امنيت انرژي مواجه هستيم و از آنجا كه اين چالش‌ها به فراتر از مرزهاي كشورمان باز مي‌گردند، روابط منطقه‌اي و بين‌المللي براي مقابله با اين چالش‌ها ضروري است.» چند روز پيش از اين اظهارنظر، كاخ اليزه هم با صدور بيانيه‌اي برگزاري دومين دور كنفرانس بغداد را در امان پايتخت اردن تاييد كرده بود. هفته گذشته، امانوئل مكرون، رييس‌جمهور فرانسه در حاشيه نشست اتحاديه اروپا در بروكسل در گفت‌وگو با خبرنگار پايگاه خبري رووداو تاييد كرده‌بود كه شخصا در اين نشست شركت مي‌كند. سال گذشته هم رييس‌جمهور فرانسه، مهمان نخستين دور اين نشست بود. علاوه بر فرانسه و اردن به عنوان ميزبان، نخست‌وزير عراق و رييس‌جمهور مصر هم حضور خود را در نشست سه‌شنبه تاييد كرده‌اند.
از ايران براي شركت در اين اجلاس دعوت شده است. نصرت‌الله تاجيك، ديپلمات پيشين و سفير اسبق ايران در اردن به «اعتماد» مي‌گويد: «به عقيده من اين اجلاس يك فرصت براي ايران است. مخصوصا با توجه به اوضاع داخلي و اقداماتي كه در سازمان‌هاي بين‌المللي عليه ما شده است، ضرورت دارد كه ما در اين اجلاس حاضر باشيم.»
شهريور ماه سال گذشته هم عراق از رييس‌جمهور ايران براي شركت در اين نشست دعوت كرده‌بود. با اين حال، ايران، مانند عربستان و تركيه ترجيح داد در سطح وزير خارجه در اين اجلاس شركت كند و حسين اميرعبداللهيان، بلافاصله بعد از دريافت راي اعتماد از مجلس شوراي اسلامي به عنوان وزير خارجه جمهوري اسلامي ايران عازم بغداد شد تا در اين اجلاس شركت كند. سال گذشته، شركت وزير خارجه جمهوري اسلامي ايران در عراق بدون حاشيه هم نبود. زماني كه شركت‌كنندگان در نشست براي حضور در عكس يادگاري آماده مي‌شدند، حسين اميرعبداللهيان وزير خارجه كشورمان، بر خلاف پروتكل‌ها و محل از پيش تعيين‌شده براي ايستادنش در كنار وزير خارجه عربستان سعودي، به صف جلو آمد و در كنار سران و نخست‌وزيران ايستاد. وي بعد از بازگشت به تهران در خصوص اين تصميمش توضيح داد: «در اين اجلاس جايي ايستادم كه جاي جمهوري اسلامي بود.» نصرت‌الله تاجيك در اين خصوص مي‌گويد: «متاسفانه سال گذشته حاشيه بر متن غلبه كرد و با شركت وزير امورخارجه كشورمان در بغداد، حواشي‌اي پديد آمد كه باعث تحت‌الشعاع قرار گرفتن اين سفر شد. ما بايد تلاش كنيم كه در راستاي اهداف اجلاس حركت كنيم تا اينكه بتوانيم در راستاي ارزش‌آفريني براي حضورمان باشيم.»
سفير پيشين كشورمان در اردن، با اشاره به برگزاري اين دوره كنفرانس در امان با اشاره به روابط پر فراز و نشيب ايران و اردن مي‌گويد: «ما متاسفانه صحنه اردن را از دست داده‌ايم. بخشي از تقصير بر گردن سياست‌هاي ما و بخشي بر عهده اردني‌هاست. اگر بخواهيم منصفانه نگاه كنيم، اردني‌ها هم دغدغه‌هايي دارند، اردن اگرچه همسايه ما نيست، اما از كشورهايي در منطقه است كه براي ما جنبه استراتژيك دارد. اردن پنج همسايه دارد كه همسايگانش در روابط خارجي ما اهميت راهبردي دارند. سوريه، عراق، عربستان، مصر و رژيم صهيونيستي، همسايگان اردن هستند. اين همسايگان براي ما خيلي تعيين‌كننده هستند. به گمان من اگر ما بتوانيم در سطح مناسبي شركت كنيم و علاوه بر حضور در اجلاس، ملاقات‌هاي دوجانبه داشته‌باشيم، از اهميت بالايي برخوردار است. حدس من اين است كه با توجه به روابط صميمانه‌اي كه با بغداد داريم، دستگاه سياست خارجي تصميم بگيرد كه در سطح بالايي شركت كند.»
زمينه‌سازي براي برگزاري دور دوم كنفرانس بغداد از شهريور ماه سال جاري و در حاشيه نشست مجمع عمومي سازمان ملل متحد آغاز شد. براساس گزارش‌ها، وزراي خارجه عراق، فرانسه و اردن ۲۹ شهريورماه در حاشيه اجلاس مجمع عمومي سازمان ملل متحد، نشست مقدماتي كنفرانس بغداد دو را برگزار كردند. فواد حسين، وزير خارجه عراق، ايمن الصفدي، وزير خارجه اردن و كاترين كولونا، وزير خارجه فرانسه در نشست مقدماتي خود در نيويورك برگزاري اين نشست را با هدف «استمرار گفت‌وگو ميان سه كشور، تقويت همكاري و ثبات در منطقه، ايجاد شراكت اقتصادي و حفاظت از عراق در برابر تهديدهاي خارجي» بررسي كردند.
نخستين دوره كنفرانس بغداد، شهريورماه سال گذشته با حضور تعدادي از سران و وزراي خارجه كشورهاي منطقه و رييس‌جمهور فرانسه به ميزباني بغداد برگزار شد. در اين نشست كه با عنوان «كنفرانس همكاري و شراكت» برگزار شده‌بود، امانوئل مكرون، رييس‌جمهور فرانسه، عبدالفتاح سيسي، رييس‌جمهور مصر، تميم بن حمد آل ثاني، امير قطر، عبدالله دوم، پادشاه اردن، محمد بن راشد، معاون رييس و نخست‌وزير امارات متحده عربي، صباح خالد الصباح، نخست‌وزير كويت، يوسف العثيمن، دبيركل سازمان همكاري اسلامي، حسين امير عبداللهيان، وزير امورخارجه جمهوري اسلامي ايران، فيصل بن فرحان، وزير خارجه عربستان سعودي و مولود چاووش اوغلو، وزير خارجه تركيه حضور داشتند.
نصرت‌الله تاجيك با اشاره به اينكه ايران از حضور در اجلاس دوره قبل در سطح رييس‌جمهور خودداري كرد، مي‌گويد: «معمولا تعيين سطوح براي مشاركت در اجلاس به دقايق آخر موكول مي‌شود. در اجلاس قبلي، جز اردن، مصر، قطر و عراق در سطح رييس‌جمهور و امارات و كويت در سطح نخست‌وزير، بقيه، از جمله ايران، عربستان سعودي و تركيه، در سطح وزير خارجه شركت كردند. به نظر مي‌رسد كه اين‌بار هم حداقل سطح مشاركت در اين اجلاس در سطح وزارت خارجه باشد، مگر اينكه عراقي‌ها در لابي با سعودي‌ها و تركيه به اينجا رسيده‌باشند كه اين اجلاس را آن دو كشور در سطح بالاتري شركت كنند. حدس من اين است كه اين‌بار سعودي‌ها در سطح بالاتري شركت كنند.» اين ديپلمات پيشين تاكيد مي‌كند: «پيشنهاد من هم از جنبه رابطه با اردن، از جهت تجديد و بهبود روابط و هم به دليل موقعيتي كه در آن قرار گرفته‌ايم، شركت در سطوح بالا و مشخصا شخص رييس‌جمهور است.» تاجيك معتقد است: «اگر اعتماد به نفس كافي در مقام‌هاي تصميم‌گير و مخصوصا دولت وجود داشته‌باشد، فكر مي‌كنم مشاركت در سطوح بالا مفيد و تاثير‌گذار باشد.» تاجيك همچنين در گفت‌وگو با «اعتماد» در مورد دستور كار ايران براي شركت در اين نشست پيشنهاد داد: «بهتر است ما با دو رويكرد در اين اجلاس شركت كنيم. نخست امن كردن عراق كه امنيت عراق امنيت مرزي ما هم هست و يكي از دغدغه‌هاي مهم ماست. دوم طرح توسعه منطقه‌اي در حوزه انرژي و رساندن نفت و گاز و برق از ايران به سوريه، اردن و مصر از طريق عراق، مي‌تواند پيشنهاد مهم منطقه‌اي ما باشد. اگر چنين ايده‌اي آماده باشد و بتوانيم آن را با سرمايه‌گذاري غربي اين پروژه را شكل بدهيم، هم ايجاد اشتغال و بازار كار در ايران مي‌شود و هم في‌نفسه باعث ايجاد امنيت مي‌شود. يعني به جاي رجوع به مدل امنيتي، به مدل‌هاي اقتصادي كه ايجاد امنيت مي‌كند، رجوع مي‌كنيم.»