همه آنچه بايد در مورد قطرگيت بدانيد
قطر ۲۰۲۲ ؛ رسواترين جام جهاني تاريخ!
گروه ورزش
از ابتداي اعطاي ميزباني جام جهاني ۲۰۲۲ به قطر، كلمه فساد و رشوه كنار فوتبال به گوش رسيده است. بسياري از مقامات فيفا در چند سال گذشته با محروميت و حبس مواجه شدند اما گزندي به قطر نرسيد. در ادامه نوبت به وضعيت بد كارگران در اين كشور كوچك حاشيه خليج فارس رسيد. در حالي كه گزارش‌ها از مرگ بيش از 6 هزار كارگر خبر مي‌داد مقامات قطري تعداد مرگ‌ومير را ۳ نفر اعلام كردند. در نهايت دو هفته پيش يك مقام قطري مرگ دست كم بيش از ۶۰۰ كارگر را تاييد كرد. در جديدترين رسوايي رخ داده پاي پارلمان اروپا و چند نماينده اين نهاد به بحث جام جهاني و فساد در فوتبال باز شده. هفته گذشته اعلام شد معاون پارلمان اروپا به اتهام گرفتن رشوه از قطر براي سفيد نشان دادن وضعيت اين كشور بازداشت شده است. سپس دامنه بازداشتي‌ها بيشتر شد و همه فهميدند عمق فساد بيشتر از چيزي است كه تصور مي‌شد. رييس پارلمان اروپا روز گذشته گفت اصلاحاتي گسترده از ابتداي سال آينده ميلادي در اين نهاد به اجرا گذاشته خواهد شد. اما داستان رشوه قطري‌ها به نمايندگان پارلمان اروپا چيست و اين نمايندگان چه كاري براي قطري‌ها كرده‌اند؟ چه اسنادي كشف شده و همه اين مدارك به چه نتيجه‌اي منجر مي‌شود؟ نشريه امريكايي نيويورك‌تايمز در گزارشي مفصل به اين سوالات پاسخ داده است كه در ادامه خواهيد خواند.
به گزارش «روزنامه اعتماد» و به نقل از نيويورك‌تايمز شاهزاده و روساي جمهور از مسيري كه با سنگ مرمر سفيد پوشانده شده بود به سمت جايگاه V.V.I.P حركت كردند تا به باكس مشرف به زمين بازي برسند براي تماشاي اولين بازي جام جهاني. اما در ميان جمع اسطوره‌هاي فوتبالي و اعضاي سلطنتي خليج فارس چهره‌اي حضور داشت كه به جز آدم‌هاي نزديك به سياست خارجي اروپا عده كمي او را مي‌شناختند: اوا كايلي.
خانم كايلي يك سياستمدار يونايي است. او معاون پارلمان اروپاست. يك نهاد گسترده با قدرت محدود. او هيچ تجارت رسمي در قطر نداشت و سفر او خصوصي بود. اين را آنهايي كه او را در جايگاه ويژه استاديوم براي بازي افتتاحيه ديدند، گفتند.
و سپس كمتر از يك روز بعد او به بروكسل بازگشت و دفاعي پرشور از قطر در برابر انتقادها به استثمار كارگران مهاجري كه استاديوم‌ها را ساخته بودند، ارائه كرد.
خانم كايلي گفت: «جام جهاني در قطر گواه اين است كه چگونه ديپلماسي ورزشي مي‌تواند با اصلاحاتي كه الهام‌بخش جهان عرب است به تحول تاريخي در يك كشور دست يابد.» او منتقدان قطر را به عنوان قلدر محكوم كرد. او گفت: «آنها هر كسي را كه با آنها صحبت مي‌كند يا درگير مي‌شود به فساد متهم مي‌كنند.»
كمتر از سه هفته بعد او به اتهام معامله تصميمات سياسي با پول نقد در زندان بود. مقامات بلژيكي آخر هفته گذشته او را به همراه شريك زندگي‌اش فرانچسكو جورجي و دو نفر ديگر در تحقيقاتي با عنوان نفوذ قطر متهم كردند. در حملات پليس ۱.۵ ميليون يورو پول نقد كشف شد. نيمي از اين پول در اتاق پدر خانم كايلي در يك هتل پيدا شد. دادستان‌ها گفتند ۱۵۰ هزار يوروي ديگر هم در آپارتمان خانم كايلي كه در آنجا با پارتنرش زندگي مي‌كند، يافت شد.
مقامات بلژيكي مي‌گويند بيش از يك سال است كه روي اين پرونده با كمك سرويس‌هاي مخفي كار مي‌كنند. آنچه دادستان‌ها مي‌گويند يك طرح كلي در مورد پول نقد در ازاي لطف سياسي را فاش كرده است. اين اتفاق آسيب‌پذيري يك سيستم مبهم و بدنام بروكراتيك كه براي ۴۵۰ ميليون آدم خط مشي تعيين مي‌كند را در يكي از ثروتمندترين مناطق جهان برجسته كرده است.
وكيل خانم كايلي، ميكاليس ديميتراكوپولوس گفت كه او بي‌گناه است. او گفت: «ايشان از وجود آن پول نقد اطلاعي نداشته؛ به همين سادگي. او به قطر هيچ لطفي نكرده. زيرا تمام مواضع او در واقع منطبق با سياست‌هاي اتحاديه اروپا در قبال قطر بوده است.»
وكيل اقاي جورجي نظري نداشت. روزنامه La Repubblica چاپ ايتاليا روز پنجشنبه با استناد به اسناد مهر و موم شده دادگاه گزارش داد كه آقاي جورجي با بازرسان همكاري كرده. قطر به شدت اين اتهامات را رد كرده است.
اين تحقيقات، بروكسل خواب‌آلود را به لرزه درآورده و زمزمه‌هايي از اتهامات درباره رفتارهاي فاسد قانونگذاران از هر طيف سياسي را به راه انداخته است. همچنين در زماني كه اتحاديه اروپا در مورد مسائلي مانند حقوق بشر و جنگ در اوكراين ادعاهايي را مطرح مي‌كند، اين اتفاقات باعث شده مساله بررسي نفوذ خارجي در اتحاديه مورد بررسي قرار بگيرد.
يك مقام دولتي آگاه از اين موضوع گفت به جز قطر، مقامات بلژيكي در حال بررسي ارتباط اين مسائل با كشور مراكش نيز هستند.
روبرتو متسولا، رييس پارلمان اروپا گفت: «هفته سختي در بروكسل بود؛ رهبران روز پنجشنبه گفتند هميشه عده‌اي وجود خواهند داشت كه مي‌گويند يك كيسه پول نقد ارزش ريسك كردن را دارد. ضروري است كه اين افراد بفهمند كه يك روز گرفتار خواهند شد.»
بازرسان در واشنگتن نيز سعي كرده‌اند لابي‌هاي خارجي غيرقانوني را سركوب كنند. از جمله قطر كه جدا از اين پرونده به طور جداگانه متهم به دادن رشوه براي گرفتن ميزباني جام جهاني بوده است. با اين حال اطلاعات كمي از اين مساله افشا شده زيرا بيشتر رشوه‌ها از طريق نفوذي‌ها و زير چتر ديپلماسي مخفي شده است.
اين امر به ويژه در پارلمان اروپا صادق است؛ نهادي كه كمترين قدرت را دارد اما به طور مستقيم از طريق ساختار قدرت در اتحاديه اروپا انتخاب شده است. ۷۰۵ قانونگذار در روند قانونگذاري شركت و قوانين را تعيين مي‌كنند. بحث‌ها، رويدادها و قطعنامه‌هاي آن عمدتا بر روي دست‌اندركاران تاثير مي‌گذارد.
ميشل فن هالتن، رييس سازمان شفافيت بين‌المللي اتحاديه اروپا گفت: «پارلمان به راحتي قابل دسترسي است و به مكاني جذاب براي لابي‌گران تبديل شده.» او كه خود يك قانونگذار سابق اروپايي است، افزود: «به همين دليل انجام عمليات زير رادار و در عين حال گرفتار نشدن نسبتا آسان است.»
به گفته افرادي كه آنها را مي‌شناسند اوا كايلي ۴۴ساله و فرانچسكو جورجي ۳۵ ساله رابطه خود را در سال ۲۰۱۷ در سالن‌هاي هزارتوي پارلمان اروپا آغاز كردند. آن زمان او در نخستين دوره حضورش در پارلمان بود. او در آن زمان دستيار يكي از اعضاي ارشد پارلمان يعني پير آنتونيو پانزري به حساب مي‌آمد. هر دو از اعضاي گروه چپ ميانه سوسياليست و دموكرات بودند.
اين گزارش بر اساس مصاحبه با دوجين قانونگذار و مقامات دولتي بلژيك و دستياراني كه مستقيما با اين پرونده و افراد درگير هستند، تهيه شده. همچنين بررسي مكاتبات خصوصي و پست‌هاي اين افراد در شبكه‌هاي اجتماعي و پيش‌نويس‌ها و سوابق رايگيري نيز مورد بررسي قرار گرفته است.
اكثر كساني كه براي اين مقاله مورد سوال واقع شده‌اند، درخواست كرده‌اند كه نام‌شان فاش نشود زيرا نمي‌خواستند درگير يك تحقيقات جنايي بزرگ شوند.
خانم كايلي و آقاي جورجي زندگي خود را در پست‌هاي رسانه‌هاي اجتماعي كه موفقيت و اعتماد به نفس آنها را در برمي‌گرفت، ثبت كرده‌اند: تصاويري از قايقراني در درياي اژه، اسكي در مونت‌بلان، بازديد از مساجد در عمان و نوشيدن كوكتل در مينوركا.
خانم كايلي به روزنامه‌هاي يوناني كه مدت‌هاست زندگي خصوصي‌اش را پوشش مي‌دهند، گفته كه او به همراه پارتنرش قرنطينه ناشي از شيوع ويروس كرونا را با هم در آتن سپري كرده‌اند. سپس در فوريه گذشته فرزندي به دنيا آورده‌اند؛ يك دختر.
آقاي جورجي نه تنها از طريق شريك خود بلكه از طريق رييس سابق خود با تحقيقات در مورد فساد در ارتباط است. آقاي پانزري ۶۷ ساله هفته گذشته در بروكسل دستگير شد. جايي كه پليس بلژيك ۶۰۰ هزار يورو معادل ۶۳۲ هزار دلار پول نقد پيدا كرد. همسر و دختر او نيز در زادگاه‌شان در نزديكي ميلان بازداشت شدند.
وكيل آقاي پانزري به درخواست‌ها براي اظهارنظر پاسخي نداد.
مقامات مي‌گويند كه آقاي پانزري نقشي اساسي در ايجاد روابط با مقامات قطري و مراكشي و تسهيل جريان نقدينگي به بروكسل ايفا كرده است. او اين كار را از طريق يك سازمان غير دولتي كه خودش رياست آن را بر عهده دارد انجام داده است.
با نزديك شدن به جام جهاني حمايت خانم كايلي و جورجي از قطر شدت گرفت. او عليه هر گونه تلاش براي محكوم كردن نقض حقوق بشر در قطر - كشوري كه قوانين سختگيرانه‌اي براي اقليت‌هاي جنسي و زنان دارد - استدلال كرد. او خواستار سفر بدون ويزاي قطري‌ها به اتحاديه اروپا شد.
همكاران خانم كايلي گفتند كه او باعث شد نظارت پارلمان اروپا در مورد مديريت قطر در جام جهاني تضعيف شود.
هانا نيومان، وكيل اروپايي كه رياست كميته روابط پارلمان با شبه‌جزيره عربستان را برعهده دارد بيش از يك سال بود كه سفر كميته‌اي به دوحه را برنامه‌ريزي كرده بود. اعضاي كميته قصد داشتند با ديدگاهي انتقادي پيشرفت قطر را قبل از شروع جام جهاني مورد ارزيابي قرار بدهند.
با اين حال در اواخر سپتامبر دولت قطر به طور ناگهاني اعلام كرد كه سفر بايد لغو شود چون ساختماني كه قرار بود ملاقات‌كنندگان از آن بازديد كنند هنوز در حال ساخت است.
يك ماه بعد خانم نيومان متوجه شد كه خانم كايلي به جاي او در دوحه حاضر شده است و به شدت مبهوت و عصباني شد. به گفته افراد آشنا خانم كايلي در يك سفر توفاني دو روزه حتي با شيخ تميم بن حمد آل ثاني رييس دولت هم ملاقاتي داشته كه ظاهرا اين ملاقات را خودش ترتيب داده بود.
خانم نيومان در مصاحبه‌اي با تايمز گفت: «او بيانيه‌هايي مي‌داد كه بسيار طرفدارانه‌تر از مواضع پارلمان اروپا در قبال قطر بود. او جوري وانمود مي‌كرد كه انگار از طرف كل پارلمان در حال صحبت است.»
وكيل خانم كايلي و سخنگوي مجلس گفتند كه سفر او به قطر يك ماموريت رسمي بوده است.
دو هفته بعد در اواسط ماه نوامبر قطعنامه‌اي بحث برانگيز در انتقاد از سوابق حقوق بشري قطر به طور غيرمنتظره‌اي با مقاومت برخي از نمايندگان مواجه شد. كاتالين سسه، قانونگذار ليبرال گفت: «حتي قرار دادن آن قطعنامه در دستور كار پارلمان هم به دشواري صورت گرفت. من از اين اتفاق شوكه شدم.»
حتي متحدان سياسي خانم كايلي هم نااميد بودند. نيلز فوگلسانگ، قانونگذار دانماركي در مصاحبه‌اي گفت: «به عنوان يك سوسيال دموكرات ما بايد در توجه به نقض حقوق بشر نقش رهبري خود را ايفا كنيم. او گفت: «قطعنامه‌اي كه او در انتقاد از قطر تهيه كرده بود با مخالفت دست‌كم يكي از افرادي كه اكنون تحت بازجويي قرار دارند مواجه و در نهايت رد شد.» ايشان نام آن نماينده را اعلام نكرد.
به جاي آن قطعنامه انتقادي متني جايگزين شد كه قطر را به خاطر اصلاحاتي كه «براي منطقه خليج‌فارس نمونه است» تحسين مي‌كرد. در متن جديد آمده است قطر «از قبل شرايط كار و زندگي صدها هزار كارگر را بهبود بخشيده است.» در اين متن آمده كه مقامات قطري در واقع تغييراتي را در سيستم حمايت از نيروي كار خود اعمال كرده‌اند اگر چه برخي فعالان مي‌گويند اين تغييرات كافي نيست.
آقاي جورجي كه براي يك عضو جديد پارلمان كار مي‌كند در راستاي نرم‌تر كردن قطعنامه نهايي، ايميلي را براي همه قانونگذاران سوسياليست ارسال كرد تا به اصلاحيه‌اي كه در آن گفته شده بود قطر براي برنده شدن در ميزباني جام جهاني رشوه داده، راي منفي بدهند.
در ايميلي كه به نام وكيل آندره‌ا كوزولينو ارسال شده، آمده است: «پارلمان اروپا نبايد كشوري را بدون مدركي كه از مقامات صاحب صلاحيت ارائه مي‌شود، متهم كند.» در نهايت هنگامي كه رايگيري در ۲۴ نوامبر برگزار شد، او موفق شد كلمه رشوه را از متن حذف كند.
از زمان دستگيري خانم كايلي او از سمت معاونت رياست پارلمان اروپا بركنار شده است. او همچنين از حزب يوناني خود موسوم به پاسوك و گروه سياسي سوسياليست‌ها و دموكرات‌هاي پارلمان اروپا اخراج شده است. مقامات يونان نيز در حال بررسي وضعيت مالي او هستند.
پارلمان اروپا قرار بود اين هفته در مورد پيشنهاد بدون رواديد قطري‌ها از اتحاديه اروپا رايگيري كنند. اين رايگيري و همه كارهاي مربوط به قطر به حالت تعليق درآمده است.
لابي پرانرژي خانم كايلي براي اين كشور كوچك خليج فارس براي پارلمان اروپا خيلي هم غيرعادي نبود. در روزهاي پس از دستگيري او وكلا و عوامل عملياتي به شكل خصوصي رقباي خود را به تلاش‌هاي مخفيانه مشابه متهم كردند. اما همه مي‌دانند توانايي برگزاري جلسات نامعلوم با مقامات و نمايندگان خارجي در قوانين پارلمان اروپا وجود دارد.
آقاي فن هالتن از سازمان شفافيت بين‌الملل اتحاديه اروپا مي‌گويد: «اين يك منطقه خاكستري است كه در بروكسل وجود دارد. اين تصادفي نيست. اين همان چيزي است كه نهادهاي مختلف آن را مي‌خواستند.»
اظهارات خانم كايلي ممكن است تغييراتي در سياست ايجاد نكرده باشد. سياستي كه عمدتا توسط كميسيون اروپا و بلوك شاخه اجرايي ايجاد شده است. اما پارلمان براي آن چيزي كه قطر به آن نياز داشت كاملا مثبت بود و آن چيزي نيست به جز تبليغات مثبت.
رسوايي به بار آمده مي‌تواند به ويژه به اعتبار قطر در خارج از كشور آسيب بزند. در زماني كه مقامات اين كشور ترجيح مي‌دهند بر ميزباني خود از جام جهاني تمركز كنند. آن هم ميزباني كه بيش از يك دهه براي آن تلاش كردند.
اين مسابقات كه يكشنبه به پايان مي‌رسد اساسا يك پروژه بزرگ ۲۲۰ ميليارد دلاري است كه قصد دارد از مردم قطر - كه كشوري بسيار كوچك است - ملت‌سازي كند. اين همچنين بخشي از تلاش گسترده حاكمان قطر براي به دست آوردن نفوذ در سراسر جهان است. اين تلاش‌ها فراتر از ورزش است. آنها يك خط هوايي بين‌المللي و يك امپراتوري رسانه‌اي جهاني به نام الجزيره تاسيس كرده‌اند. قطر نيز مانند همسايگان خود در خليج فارس هزينه‌هاي زيادي براي لابي‌گري در واشنگتن انجام داده است.
محققان مي‌گويند اين تلاش‌ها حداقل تا حدودي ناشي از ناامني سياسي دولت قطر است. قطر اغلب تحت‌الشعاع همسايگان بزرگ‌تر و قدرتمندتر خود ازجمله ايران و عربستان سعودي قرار دارد.
اتهامات مربوط به رشوه‌خواري تغيير سياست اتحاديه اروپا در قبال قطر را برجسته‌تر كرده است. در بحبوحه بحران انرژي پس از حمله روسيه به اوكراين كميسيون اروپا به طور فزاينده‌اي قطر را به عنوان منبع جديد گاز طبيعي در نظر گرفت. خانم متسولا، رييس پارلمان پيشنهاد كرد كه در اين رابطه تجديد نظر شود. او اين هفته گفت: «ما ترجيح مي‌دهيم سرما را تحمل كنيم تا اينكه بخريم.»
به نظر مي‌رسد اين رسوايي قانونگذاران بيشتري را به دام مي‌اندازد. زيرا مقامات بلژيكي به چندين اقامتگاه امدادرساني حمله كرده‌اند. همچنين باعث بي‌اعتمادي عميق شده است.
خانم نيومان گفت: «من فكر مي‌كردم دعواهاي سياسي كه ما داشتيم بر اساس ارزيابي‌هاي سياسي صادقانه بود كه به نتايج متفاوتي منجر مي‌شد. اما اكنون مي‌دانم به احتمال زياد در حال مبارزه با يك شبكه فساد بوده‌ايم.»