نگاهي به نوسان‌هاي اقتصاد جهاني در آستانه 2023

ابوالقاسم دلفي 

در حالي كه روزهاي پاياني سال جاري مسيحي و آغازين سال جديد در حال سپري شدن بوده و بخش عظيمي از مردم دنيا جشن‌هاي نوئل و ورود به سال نو ميلادي را پشت سر مي‌گذارند، وضعيت جديد كرونا در جهان و به خصوص در چين، زادگاه اوليه اين ويروس منحوس، حدود 200 هزار كارمند شركت امريكايي آيفون در منطقه «ژينگ ژو» در مركز چين را كه ظاهرا در شرايط بسيار مشكل و جهنمي آلودگي به سر مي‌برند، ناچار به زندگي در قرنطينه اجباري و سخت كرده است. برخي از اين افراد از حدود يك ماه قبل به دليل مشاهده و بروز مواردي از كوويد در كارخانه آيفون در شرايط قرنطينه به سر مي‌برند، دست به اعتراض به شرايط كار زده و با نااميدي تمام درصدد فرار از منطقه، همچون برخي همكاران‌شان كه قبلا به اين كار مبادرت كرده بودند، هستند.
به نظر مي‌رسد اگر شرايط جاري در اين كارخانه آيفون برملا شود خطر حيثيتي براي «اپل» خواهد بود، زيرا در اين كارخانه از هر پنج دستگاه آيفون موجود در دنيا چهار دستگاه در آنجا مونتاژ مي‌شود كه زيرمجموعه گروه معظم و تايواني «Foxconn» است كه بر اساس مقررات اجرايي چيني‌ها بايد شرايط «كوويد صفر» را در محيط كار داشته باشند در غير اين صورت مجبور به برقراري قرنطينه هستند. 
تحت تاثير شرايط تحميلي از سوي دولت كمونيستي چين، گروه «Foxconn» همانند بسياري ديگر از شركت‌هاي ساير كشورهاي جهان كه در چين مشغول فعاليت هستند و اين كشور را به عنوان محل اصلي توليدات خود برگزيده بودند، درصدد پيگيري استراتژي «چين+يك»، براي مكان‌يابي جهت توليدات خود در «محلي ديگر» و به عنوان مثال در «هند» هستند. 
در چارچوب سياست پرهيز از لكه‌دار شدن شهرت، اعتبار و حيثيت شركت‌ها و كمپاني‌هاي معروف جهاني، در نقطه ديگري از اين كره خاك شركت سوييسي «نستله» به‌‌رغم ميل باطني و محاسبات بهره‌وري حداكثري ناچار شده است بالغ بر ۱.۳ ميليارد فرانك سوييس براي مقابله با معضل كار كودكان در مزارع كشت كاكائو در كشور ساحل عاج سرمايه‌گذاري كند . اين سرمايه‌گذاري براي بهبود چهره شركت‌هاي عظيم شكلاتي بين‌الملل همچون «نستله» و زنجيره‌هاي مرتبط با آن يعني Mars- Barry Callbaut -Hershey و... انجام شده و بر اساس آن مقرر است كه من‌بعد شركت سوييسي مبلغ ۴۰۰ دلار به قيمت جهاني كاكائو به منظور بهبود درآمد كشاورزان كاكائوكار پرداخت كند . اين افزايش قيمت در مبارزه‌اي سخت و توان‌فرسا بين شركت سوييسي و «اوپك كاكائو» متشكل از ساحل عاج و غنا صورت گرفته است.
در همين راستا و در چارچوب سياست «صيانت» از اعتبار و شهرت شركت‌هاي بين‌المللي صنعت هوانوردي، مطالعاتي براي بهبود چهره شركت هوايي ايرباس متهم به توليد «Co2» و گاز‌هاي گلخانه‌اي مضر براي آلودگي هوا از هواپيماهاي خطوط مسافربري خود را آغاز كرده است .
Guillaume Faury مسوول «استراتژي هوانوردي بدون كربن» و نيز رييس شركت ايرباس كه خود نيز يك خلبان است، عهده‌دار اقدامات و ابتكاراتي براي ارايه تصويري از هواپيماهاي اين شركت با «كربن كمتر» شده تا مدعي شود كه در آلوده‌سازي هوا نقش چنداني ايفا نمي‌كنند.
البته حوادث و رخداد‌هاي تلخي كه براي هواپيماي ايرباس‌هاي مدل۳۸۰ در بخش تجاري آن اتفاق افتاده، با تلاش‌هاي رييس ارباس كه توام با موفقيت نسبي هم بوده است، همراهي مناسب را نداشته و اگر به لطف تصميم شركت امارات ايرلاين براي به كارگيري 114 فروند از اين نوع هواپيما كه در اختيار دارد نبود، معلوم نبود كه اميدهاي ايرباس چه زماني جلوه مي‌كرد.
بخش ديگري از چرخ صنعت غرب و اروپا كه مورد تهاجم قرار گرفته و تصميم به عكس‌العمل در قبال آن دارد، صنعت اتومبيل‌سازي است. شركت «Renault» فرانسه، اجراي طرح بهبود هواي پاك را كه بسيار هم جاه‌‌طلبانه است، در دستور كار اجرايي كارخانه‌هاي فرانسوي خود به منظور كاهش كربن و دكربونيزه كردن محصولات قرار داده است.
در ايالات متحده نيز تحولي كه در جهت انتقال به سمت اتومبيل‌هاي برقي صورت گرفته و دولت امريكا به بهانه «قانون كاهش تورم» از آن حمايت و يارانه‌هاي بسياري به آن اختصاص داده، در آستانه دگرگون‌سازي صنعت اتومبيل‌سازي امريكاست و در حال حاضر در چارچوب حمايت‌ها و يارانه‌هاي تعلق يافته به صنعت اتومبيل‌سازي برقي در داخل خاك امريكا، حتي شركت معظم كره‌اي هيوندايي و «Rivian» هم در ايالت جورجيا در جنوب امريكا، سيستم اكوسيستم خودرو، بر اساس تكنولوژي برقي را در حال راه‌اندازي دارند .
شركت نفتي «توتال انرژي» فرانسه و تحت فشار سمن‌هاي محيط زيست اين كشور و در چارچوب پاكسازي محيط و حركت به سمت انرژي‌هاي پاك حركاتي را آغاز كرده و درصدد است كه به توليد هيدروژن از منابع بيوگاز پالايشگاه‌هاي متصل به چاه‌هاي عميق و به كمك هواي مايع «Air Liquid» بپردازد.اين شركت بدون جنجال و سر و صدا‌هاي تبليغاتي مشغول فعاليت‌هاي مطالعاتي و مهندسي اين پروژه است.
به عقيده كارشناسان صنعت انرژي‌هاي پاك، موضوع توجه به ظرفيت انرژي گاز و تبديل آن به منبع تامين انرژي مرحله انتقال، نياز به سرمايه‌گذاري و هزينه‌هاي سرسام‌آوري دارد . اين موضوع را رييس امريكايي شركت «Tellurian» و متخصص LNG در پيامي به اروپايي‌ها منتقل كرده است . وي همچنين به اروپايي‌ها پيام داده كه در جست‌وجوي مشاركت اروپايي براي تامين مالي پروژه ترمينال عظيم خود در لوئيزيانا امريكاست كه مي‌تواند در متنوع‌سازي منابع تامين انرژي اروپا كمك موثري كند.
در همين حال و هوا، لوك رمون «Luc Remont» رييس تازه منصوب شده شركت EDF انرژي فرانسه در ابتداي مسووليتش، پرونده بسيار مشكلي را پيش‌رو دارد كه بايد بين آغاز مجدد بهره‌برداري از انرژي هسته‌اي يا تسريع در بهره‌برداري از انرژي‌هاي تجديدپذير و تامين منابع مالي براي اين پروژه‌ها، چاره‌انديشي و انتخاب كند.
با يك نگاه عميق‌تر به شرايط فعلي به سختي مي‌توان ادعا كرد كه بازار انرژي جهاني راهبرد حركت به سمت ثبات را پيش‌رو دارد. كميسيون اروپايي كه در پرتو جنگ و تجاوز روسيه به اوكراين با شرايط سختي در مبحث تامين انرژي اروپا روبه‌رو است، طرح خود را براي مقابله با جريان مصرف بالاي گاز در قاره سبز ارايه كرده كه در اين طرح سقف بالاي ۲۷۵ يورو براي هر مگاوات ساعت انرژي گاز تعيين شده است.
به نظر كارشناسان بخش انرژي اروپا اين سقف قيمت براي اقتصاد ضربه خورده قاره قديم از بحران اوكراين غير قابل اجرا و در شرايط بسيار نامساعدي از مواضع چالش‌انگيز ۲۷ كشور عضو اتحاديه اروپا‌يي مطرح شده است. همين كارشناسان معتقدند كه اين نوع سياستگذاري‌هاي اروپايي همواره مشكل‌ساز بوده بدين معني كه چه در مساله قيمت انرژي يا در موضوع چالش‌بر‌انگيز اروپا و امريكا در قبال سياست‌هاي وسيع حمايتي امريكا از صنايع بخش انرژي خود، اروپا همواره با تاخير بسيار و به ندرت عكس‌العمل نشان داده است.
در هر صورت به نظر مي‌رسد اروپا نه به عنوان يك مجموعه منسجم، بلكه در ظرفيت كشور‌هاي عضو و تا رسيدن به يك موضع واحد جمعي، درصدد يافتن پاسخ مناسبي به قانون معروف كاهش تورم در امريكاست كه مبلغي قريب به 400 ميليارد دلار سوبسيد و يارانه را در اختيار توليدات ساخت امريكا در حوزه جغرافيايي آن كشور قرار داده است .
خانم اليزابت برن، نخست وزير فرانسه در عكس العمل به سياست و طرح امريكا در حمايت از توليدات ايالات متحده خواستار آن شده است كه اروپا نيز «قانون كالاهاي اروپايي خريد كنيم» را تصويب كند. او اين موضوع را در سفر اخيرش به برلين و در ديدار با مقامات آلماني مطرح كرده و بايد منتظر عكس‌العمل شركاي اروپايي باشيم كه آيا از اين پيشنهاد فرانسه پيروي مي‌كنند يا نه . هنوز اين اجابت تحقق نيافته است.
چنانچه اروپايي‌ها در قبال سياست‌هاي جديد امريكا براي كاهش تورم مقابل در صحنه انرژي اقدامي نكنند، با خطر افزايش ورشكستگي شركت‌هاي اروپايي و به ويژه فرانسوي كه از سپتامبر شروع شده است، روبه‌رو خواهند شد . البته وزارت اقتصاد فرانسه كميسيوني را مسوول كرده است كه موضوع چگونگي كمك به شركت‌هاي فرانسوي دچار مشكل را تحت پيگيري قرار دهد.
به هر حال در طليعه سال جديد ميلادي و چشم‌انداز وضعيت اقتصادي نه چندان روشن سال 2023، به نظر مي‌رسد همچنان رقابت و نزاع بر سر منافع اقتصادي، اعم از ملي و خصوصي در دستور كار دولت‌ها و كمپاني‌هاي غربي قرار دارد و موضوع انرژي‌هاي پاك و به خصوص گاز در سر لوحه اين رقابت‌هاست كه نقش ايران به عنوان يكي از اصلي‌ترين دارندگان منابع انرژي همچنان در هاله‌اي از ابهام قرار دارد.
ديپلمات و سفير پيشين ايران در فرانسه