ماجراي پرواز ناتمام خانواده علي دايي و واكنش‌هاي داخلي و بين‌المللي
چگونه نام عبدالمالك ريگي
كنار نام اسطوره فوتبال ايران قرار گرفت؟
لید
علي ولي‌اللهي
حالا نه فقط رسانه‌هاي داخلي و فارسي زبان خارج از كشور كه همه دنيا در حال صحبت پيرامون اتفاقي هستند كه براي خانواده علي دايي در پرواز به سمت دوبي رخ داد. بيشتر چهره‌هاي سرشناس دنياي فوتبال و رسانه با ابراز تعجب از وقوع چنين رخدادي سوال كردند: what؟
دايي: مگر مي‌خواستند تروريست بازداشت كنند؟
روز دوشنبه اعلام شد هواپيماي شماره w563 هواپيمايي ماهان كه عازم دوبي بود در فرودگاه كيش به زمين نشانده شد و مقامات امنيتي همسر و فرزند علي دايي را از آن پرواز خارج كردند. در اظهارنظر اوليه گفته شد آنها ممنوع‌الخروج بودند و قصد خروج غيرقانوني از ايران را داشتند.
دايي در نخستين واكنش خود به خبرگزاري ايسنا گفت: «بعد از اينكه دختر و همسرم را از هواپيما پياده كردند، يك ساعت بعد گفتند كه دخترتان مي‌تواند برود و وقتي دخترم خواست برود گفتند كه درهاي هواپيما بسته است و او هم نمي‌تواند برود.»
او در پاسخ به اين سوال كه آيا همسر و دخترش ممنوع‌الخروج بوده‌اند، گفت: «اگر ممنوع‌الخروج بودند كه بايد سيستم پليس گذرنامه نشان مي‌داد. هيچ‌كس هم درباره اين موضوع به من جوابي نداده است. واقعا نمي‌دانم دليل اين كارها چيست؟ آيا مي‌خواستند تروريست بازداشت كنند؟ همسرم و دخترم براي يك سفر چند روزه قرار بود به دوبي بروند و برگردند. حتي دوشنبه هفته آينده زمان پرواز برگشت آنها بود.»
دايي افزود: «چيزهايي در زندگي‌ام مي‌بينم كه باورش برايم خيلي سخت است. آنها كاملا قانوني از محل بررسي پاسپورت عبور كرده‌اند و سوار هواپيما شده‌اند اما از دوبي اين همه مسافر را برگرداندند تا همسر و دختر من را پياده كنند. اگر مشكلي بوده چرا آنها را بازداشت نكردند؟ اگر مشكلي نيست چرا آنها را برگردانده‌اند. اين موضوعات را شما بايد پرس‌وجو كنيد. ما كه جوابي نمي‌گيريم.»
همسر دايي مي‌خواسته به امريكا برود؟
ساعتي بعد خبرگزاري تسنيم به نقل از يك منبع آگاه نوشت: «همسر علي دايي به دليل همراهي با اغتشاشات و تحريك به اعتصاب در برهه ۲۴ تا ۲۶ آبان و همچنين ۱۴ تا ۱۶ آذر، با حكم قضايي ممنوع‌الخروج بوده است. با اين حال او با يك اقدام غيرقانوني موفق به رفع ممنوع‌الخروجي خود شده و به همين دليل وارد پرواز امروز تهران به دوبي شده بود. اما با اطلاع متوليان امر، قبل از خروج وي از كشور، منطبق بر حكم قانوني ممنوع‌الخروجي از سفر او به دوبي ممانعت شده است.» تسنيم در نخستين واكنش خود از مصوبه شوراي امنيت ملي در اين زمينه خبر داد. اين خبرگزاري به نقل از منبع آگاه مدعي شد همسر دايي قصد سفر به امريكا را داشته.
اين اتفاق در حالي رخ داد كه پيش از اين چند مغازه علي دايي به اتهام همراهي با اعتصابات پلمب شده بود و حتي عده‌اي روي كركره اين مغازه‌ها عليه بهترين گلزن تاريخ فوتبال ايران شعارنويسي كرده بودند.
ساعتي بعد خبري به نقل از مركز اطلاعات قوه قضاييه منتشر و در آن ذكر شد: «در پي اقدامات اخير خانواده علي دايي «صاحب يك گالري بزرگ طلا و جواهر» در همراهي با گروه‌هاي ضد انقلاب و اغتشاشگران و دعوت به اعتصاب، همسر علي دايي متعهد شده بود قبل از قصد خروج از كشور نهادهاي ذيربط را از تصميم خود مطلع كند.» اما در حالي كه بسياري ار رسانه‌ها اين خبر را پوشش دادند مركز اطلاع‌رساني قوه قضاييه روز گذشته گفت در مورد خانواده علي دايي اطلاعيه‌اي صادر نكرده است.
ادعاي منبع آگاه درباره اينكه همسر دايي به‌طور غيرقانوني از كشور خارج شده و مي‌خواسته به امريكا برود با واكنش دايي مواجه شد. دايي در مصاحبه‌اي نسبتا مفصل با تابناك به اين ادعاها پاسخ داد.
دايي در مورد اطلاع همسرش از ممنوع‌الخروجي و اقدام غيرقانوني براي عبور از گيت گفت: «اصلا و ابدا چنين موضوعي صحت ندارد. اينكه همسر بنده ممنوع‌الخروج بوده و بايد پيش از اقدام به سفر اين مطلب را اطلاع مي‌داده كذب محض است. نه براي من نه براي همسرم تا امروز از قوه‌قضاييه ابلاغ يا SMS با اين مضمون كه ممنوع‌الخروج هستيم، نيامده است. همسرم طبق تمام قوانين جمهوري‌اسلامي براي سفر به خارج از كشور اقدام كرد و مثل همه مردم پشت باجه كنترل گذرنامه پليس ايران در فرودگاه ايستاد و پس از تاييد مجوز خروجي قانوني اقدام به سوار شدن به هواپيما كرد.» دايي همچنين در مورد ادعاي سفر همسرش به ايالات متحده نيز با ارسال تصوير بليت برگشت آنها اعلام كرد چنين مساله‌اي دروغ محض است. دايي در انتهاي اين مصاحبه گفت «خدا را شكر مي‌كنم كه هواپيماي‌شان مورد اصابت موشك‌هاي دشمن قرار نگرفت و خانواده‌ام سالم هستند.» ذكر چنين مساله‌اي در نزديكي سالروز سقوط هواپيماي اوكرايني با برخورد موشك بسيار جنجالي شد.
واكنش خارجي‌ها: وات؟؟؟
تقريبا از لحظه انتشار خبر، رسانه‌هاي خارجي و چهره‌هاي سرشناس بين‌المللي و داخلي ورزشي و مطبوعاتي به ماجراي بازگرداندن هواپيماي دايي به فرودگاه كيش براي پياده كردن خانواده او واكنش نشان دادند. به عنوان مثال گري لينه‌كر ستاره سابق فوتبال انگليس و يكي از مشهورترين مجريان ورزشي در توييتر با بازنشر توييتي در مورد اتفاقي كه براي دايي رخ داده بود با تعجب نوشت: what؟؟؟
در داخل هم چهره‌هاي فرهنگي - ورزشي و سياسي به اين مساله واكنش نشان دادند. اميررضا خادم قهرمان سابق كشتي جهان كه سابقه نمايندگي مجلس و معاونت وزير را در كارنامه دارد با مقايسه به زمين نشاندن هواپيماي عبدالمالك ريگي با اتفاقي كه براي خانواده دايي رخ داده در اينستاگرام نوشت: «آخرين باري كه در ايران چنين اتفاقي روي داد مربوط به عمليات دستگيري يك جاني خطرناك به نام عبدالمالك ريگي بود.» خادم ادامه داد: «اتفاقي كه امروز براي خانواده يكي از نمادهاي بزرگ و موفق كشورمان در دنيا توسط هر فرد يا گروهي كه دستور آن را صادر كرده روي داد من را به ياد پدر و جملات گوهربارش انداخت. او در اين مواقع دو بيت زير را زمزمه مي‌كرد: «دوستي با مردم دانا نكوست/ دشمن دانا به از نادان دوست/ دشمن دانا بلندت مي‌كند/ بر زمينت مي‌زند نادان دوست» خادم در پايان خاطرنشان كرد: «قابل توجه مسوولين محترم نظام. اصلا خارج و دنيا و اعتبار جهاني و... بي‌خيال؛ من مانده‌ام واقعا حتي يك نفر از اعضاي مجمع تشخيص مصلحت نظام يا شوراي عالي امنيت ملي تا به حال به سرعين رفته و ديده‌اند كه تقريبا هيچ مغازه‌اي را نمي‌شود پيدا كرد كه عكس علي دايي در داخل آن نباشد. خب آقايان محترم واقعا يك لحظه مي‌انديشيد كه با چنين اعمالي چه بر سر اعتماد و همبستگي ملي مي‌آورند؟ يعني خداوكيلي خروج يك فرد كه جرمش بستن مغازه خودش بود تا اين حد استراتژيك بود؟»
بسياري از چهره‌هاي سرشناس ديگر ورزشي نيز با انتشار عكسي از دايي در صفحات مجازي‌شان و استفاده از هشتگ اسطوره حمايت خود را از كاپيتان و سرمربي سابق تيم ملي اعلام كردند.
عباس عبدي، تحليلگر مسائل اجتماعي و سياسي نيز نوشت: «نحوه برخورد با خانواده علي دايي اين نكته را روشن مي‌كند كه با چنين شيوه‌هايي هيچ مشكلي حل نمي‌شود، بلكه بدتر مي‌شود. بايد رويكرد امنيتي انتظامي به اعتراضات به‌شدت محدود و رويكرد سياسي حل منازعه جايگزين آن شود. خود دانيد از ما گفتن.»
گزارش‌هاي رسانه‌هاي خارجي
در مورد پرواز ناتمام خانواده دايي
روزنامه امريكايي نيويورك‌تايمز در گزارشي نوشت: «ستاره فوتبال مي‌گويد از خروج خانواده‌اش به دليل حمايت از اعتراضات جلوگيري شده است.» نيويورك‌تايمز در تشريح اين خبر نوشت: «بازيكن برجسته فوتبال كه در ايران از اعتراضات حمايت كرده است گفت كه از خروج همسر و دخترش روز دوشنبه پس از توقف غيرمنتظره هواپيماشان در مسير دوبي جلوگيري شده است. علي دايي كه اوايل امسال پاسپورتش براي مدت كوتاهي ضبط شده بود گفت كه همسر و دخترش به‌طور قانوني از تهران پايتخت ايران خارج شده بودند و بعد از توقف هواپيما مورد بازجويي قرار گرفتند.» اين نشريه نوشت وب‌سايت رديابي پرواز نشان داد كه پرواز ماهان‌اير در نزديكي دوبي به سمت فرودگاه كيش تغيير مسير داده است.
خبرگزاري آسوشيتدپرس و وال‌استريت‌ژورنال نيز گزارش مشابهي با نيويورك‌تايمز منتشر كردند.
خبرگزاري بلومبرگ نوشت: «مقامات ايراني روز دوشنبه دستور فرود يك پرواز به مقصد دوبي و خارج كردن اعضاي خانواده يكي از نمادهاي مشهور فوتبال ايران از هواپيما را صادر كردند و آنها را به شركت در تظاهرات ضد دولتي محكوم كردند.» اين خبرگزاري در ادامه به نقل خبر از ايرنا پرداخت.
خبرگزاري الجزيره نيز در مورد اين موضوع گزارش داد: «علي دايي اسطوره فوتبال ايران مي‌گويد كه به خانواده‌اش دستور داده‌اند از هواپيما خارج شوند. همسر و دختر دايي در حال سفر از تهران به دوبي بودند كه پرواز منحرف شد.» الجزيره در ادامه نوشت: «دايي يكي از مشهورترين فوتباليست‌هاي ايران و مهاجم سابق بوندسليگاي آلمان است كه با ۱۰۹ گل تا قبل از اينكه كريستيانو رونالدو از او سبقت بگيرد مدت‌ها آقاي گل فوتبال جهان بود.» الجزيره در ادامه نوشت: «دايي از جنبش اعتراضي كه پس از مرگ مهسا اميني به وقوع پيوسته از اعتراضات حمايت كرده» در بخش ديگري از گزارش الجزيره آمده برخي رسانه‌هاي ايران از ارتباط همسر دايي با گروهك‌هاي ضد انقلاب و آشوب‌گران خبر دادند.
ماهان ایر: مگر پرواز ریگی برگردانده نشد؟!
ظهر ديروز بالاخره هواپيمايي ماهان نيز به ماجراي علي دايي واكنش نشان داد. سخنگوي هواپيمايي ماهان اعلام كرد فرود هواپيماي خانواده علي دايي به ماهان ربطي ندارد و در اين راه دستور قضايي صادر شده و خلبان ملزم بوده كه بنشيند.
اميرحسين ذوالانواري مدير روابط عمومي ماهان گفت: «اين اتفاق اصلا به ماهان ارتباطي ندارد كه بخواهيم جوابيه داشته باشيم، چرا كه موضوع امنيتي است و اصلا به ماهان ربطي ندارد كه بخواهيم جواب بدهيم.» اين مقام هواپيمايي ماهان با تكذيب بازگشت هواپيما از دوبي گفت: «هواپيما اصلا دوبي نرفته كه بخواهد برگردد. هواپيما از تهران عازم دوبي بوده و قبل از خروج از كشور در كيش نشسته است و هواپيما برگردانده نشده است.» ايشان تصريح كرد: «تاكيد مي‌كنم، اين دستور مقام قضايي بوده و اصلا به ما ربطي ندارد. طبق پروتكل‌هاي امنيتي كشور انجام شده و هر ايرلاين ديگري هم بود موظف بود اين كار را انجام دهد. اگر قرار باشد نهادي جوابگو باشد، اين سازمان هواپيمايي كشوري و نهادهاي بالادستي كشور هستند. ما ملزم بوديم كاري كه از ما خواسته شده بود را انجام دهيم و انجام داديم. اين دستور از طريق امنيت فرودگاه به دست برج مراقبت مي‌رسد و برج مراقبت خلبان را وادار مي‌كند در اولين فرودگاه بنشيند. به ماهان هيچ ربطي ندارد و اين بحث هوانوردي، فني و عملياتي است و به هواپيمايي هيچ ارتباطي ندارد.» سخنگوی ماهان‌ایر در بخش دیگری از اظهاراتش گفت: «مگر پرواز ریگی نبود که برگردانده شد. به هر حال به هر ترفندی می‌توانند هواپیما را بنشانند.»
كاربران شبكه‌هاي اجتماعي: اين ضدخبر بود!
به جز مقامات و چهره‌هاي سرشناس، كاربران شبكه‌هاي اجتماعي نيز واكنش گسترده‌اي به اين موضوع نشان دادند. خبر مربوط به نشاندن هواپيماي حامل خانواده دايي آنقدر بزرگ و دور از ذهن بود كه برخي طرفداران تئوري توطئه مدعي شدند اين اقدام عمدا انجام شده تا نقش ضدخبر را بازي كند. كاربران نوشتند اين ماجرا اصلا با عقل جور درنمي‌آيد. يكي از كاربران نوشت: «يعني واقعا نهادهايي مثل شوراي عالي امنيت ملي و سازمان هواپيمايي و چند تا ارگان ديگر درگير شدند تا زن و بچه دايي را از هواپيما بيرون بياورند؟»
برخي كاربران ديگر هم اين پرسش را مطرح كردند كه فشارها روي علي دايي قرار است تا كجا ادامه پيدا كند؟ آيا قرار است با اين كارها او تصميم به ترك ايران بگيرد و بشود يك سلبريتي خارج‌نشين يا در ايران بماند و اقدامي راديكال و غيرقابل بازگشت انجام دهد؟ آيا قرار است همه اينها در نهايت به بازداشت و دستگيري او منجر شود يا مي‌خواهند كاري كنند دايي از مواضعش عقب‌نشيني كند و بشود سلبريتي مورد قبول مقامات؟ اين دسته از كاربران با تاكيد روي اينكه مورد چهارم هرگز اتفاق نمي‌افتد نوشتند هركدام از سه مورد ديگر از جمله مهاجرت دايي يا اقدام راديكال يا دستگيري احتمالي او يك شكست بزرگ براي نهادهاي تصميم‌گيرنده به حساب مي‌آيد.
روزنامه امريكايي نيويورك‌تايمز در گزارشي نوشت: «بازيكن برجسته فوتبال كه در ايران از اعتراضات حمايت كرده است، گفت كه از خروج همسر و دخترش روز دوشنبه پس از توقف غير منتظره هواپيماشان در مسير دوبي جلوگيري شده است. علي دايي كه اوايل امسال پاسپورتش براي مدت كوتاهي ضبط شده بود، گفت كه همسر و دخترش به‌طور قانوني از تهران پايتخت ايران خارج شده بودند و بعد از توقف هواپيما مورد بازجويي قرار گرفتند.»
دايي در نخستين واكنش به بازگرداندن هواپيماي حامل خانواده‌اش گفت: «اگر ممنوع‌الخروج بودند كه بايد سيستم پليس گذرنامه نشان مي‌داد. هيچ‌كس هم درباره اين موضوع به من جوابي نداده است. واقعا نمي‌دانم دليل اين كارها چيست؟ آيا مي‌خواستند تروريست بازداشت كنند؟ همسرم و دخترم براي يك سفر چندروزه قرار بود به دوبي بروند و برگردند. حتي دوشنبه هفته آينده زمان پرواز برگشت آنها بود.»