اقتصاد جهاني و الزام به بازگشت به فرمول صلح در بحران اوكراين
فرزاد رمضاني بونش
پس از تهاجم روسيه، غرب طيف وسيعي از تحريم‌ها را بر ضد روسيه تصويب كرد، اما اين تحريم‌ها و اقدامات تلافي‌جويانه مسكو بر اقتصاد جهاني تاثير منفي گذاشت. در واقع تحريم‌هاي اقتصادي و شرايط جنگ اوكراين هم براي اقتصاد روسيه مضر بوده و هم سبب تورم شديد، بي‌ثباتي‌هاي مالي، افزايش نوسانات در زنجيره تامين كالاي جهاني شده است. از نگاهي جنگ اوكراين هنوز هم مي‌تواند بيشتر از همه‌گيري كرونا اقتصاد جهاني را به‌شدت آسيب‌پذير كند. اين امر سبب توجه نهادها و بازيگران بسياري به مساله آتش‌بس و صلح شده است، چنانچه روسيه وقتي مشاركت خود در قرارداد كريدور غلات درياي سياه را لغو كرد قيمت غلات رشد بالايي پيدا كرد. هر چند برخي بهترين كار براي صلح را افزايش حمايت نظامي، اقتصادي و بشردوستانه از اوكراين مي‌دانند تا كي‌يف بتواند از موضع قدرت مذاكره كند. در واقع اوكراين حق قانوني و اخلاقي براي بازپس‌گيري خاك خود را دارد و هر مصالحه‌اي فقط بايد تصميم مستقل اوكراين باشد. اما واقعيت آن است كه كي‌يف به تنهايي نمي‌تواند همه مناطق خود را آزاد كند و اگر هم بخواهد بر نبرد متمركزتر شود بايد سلاح‌هاي مدرن، نيروگاه‌هاي برق، وضعيت مالي و اقتصادي خوب داشته باشد. با اين حال فشارها بر دولت اوكراين و روسيه براي تعامل و مذاكرات و گفت‌وگوهايي بيشتر شده است. در واقع فقدان اراده براي آتش‌بس و گفت‌وگوهاي صلح چالش مهمي است. وقتي جنگ به صلح نزديك‌تر نمي‌شود و نيتي براي پذيرش ميانجيگري وجود ندارد شاهد عميق‌تر شدن زخم‌ها خواهيم بود. مذاكره روس و اوكراين پس از آغاز جنگ آغاز و سپس با نوسان‌ها و موانعي همراه شد. توافقنامه صلح براي پايان دادن به جنگ نيازمند نزديك شدن ديدگاه در مورد برداشتن پيش‌شرط‌ها، پذيرش طرف مقابل است. تجربه نشان داده است بسياري از فرآيندهاي صلح دچار ركود، پسرفت يا تزلزل شده‌اند. همچنان‌كه تمديد ابتكار غلات درياي سياه براي كمك به جلوگيري از بحران غذايي براي ميليون‌ها نفر حياتي است. نياز به صلح در حال افزايش است و بايد تفسير دو طرف در مورد صلح عادلانه، مبتني بر اصول حاكميت و تماميت ارضي و از موضع قدرت تغيير كند و به هم نزديك‌تر شود. در اين حال همچنان‌كه قبلا اوكراين و روسيه درباره مسائل بشردوستانه مذاكره كرده‌اند، بدون اعتماد كامل هم مي‌توان توافق كرد و به تعهدات عمل كرد. با اين حال هر چند دامنه اختلاف در مورد تضمين امنيت، بازگرداندن تماميت ارضي اوكراين و پيگرد جنايات جنگي بالا است اما آتش‌بس و آغاز گفت‌وگو مي‌تواند گامي برد- برد باشد. نتيجه‌اي كه هم اوكرايني‌ها احساس كنند «برنده» شده‌اند و هم روس‌ها احساس كنند «بازنده» نشده‌اند.
* پژوهشگر ارشد مسائل بين‌الملل