آب‌هاي سرزميني در درياي اژه
و هشدار جدي تركيه به يونان
محمود فاضلي
تهديدات تركيه در سطوح مختلف سياسي و نظامي عليه يونان ادامه دارد. مولود چاووش‌اوغلو، وزير امور خارجه تركيه در آخرين كنفرانس خبري سال جاري ميلادي در واكنش به برنامه‌هاي يونان مبني بر «گسترش ۱۲ مايلي آب‌هاي سرزميني در درياي اژه» گفت: «ما به آب‌هاي سرزميني يونان اجازه نخواهيم داد كه حتي يك مايل در درياي اژه گسترش يابد، چه برسد به ۱۲ مايل.» وي خطاب به اين كشور چنين هشدار داد: «با اعتماد بر حاميان‌تان به دنبال قهرماني دروغين نباشيد! ماجراجويي نكنيد زيرا سرانجام خوبي براي‌تان نخواهد داشت! براساس اعلاميه 1995، اگر يونان آب‌هاي سرزميني خود را بيش از 6 مايل گسترش دهد، پارلمان تركيه از «تمامي قدرت و اختيار» خود از جمله «قدرت نظامي» استفاده خواهد كرد تا از منافع كشورش دفاع كند. اين اعلاميه همچنان پابرجاست. به يونان اجازه نخواهيم داد ولو يك مايل در درياي اژه آب‌هاي سرزميني را گسترش دهد. تصميم مجلس تركيه در سال 1995 صريح بوده و همچنان به اعتبار خود باقي است.» چاووش‌اوغلو همچنين در رابطه با نقش امريكا در مسائل مربوط به يونان و قبرس مدعي شد: «امريكا سياست متعادل خود را در مسائل مربوط به مناقشه يونان و قبرس از دست داده است و ارسال تسليحات امريكايي به آتن به روشني بيانگر اين مساله مي‌باشد. امريكا همچنين سياست متعادل خود را ميان دولت قبرس يوناني‌نشين و همسايه‌اش قبرس ترك‌نشين ازدست داده، زيرا قبرس ترك‌نشين همچنان تحت تحريم‌هاي بين‌المللي قرار دارد.» وزير خارجه تركيه ضمن اشاره به تلاش‌‌هاي صورت گرفته براي راه‌اندازي كانال‌‌هاي گفتمان با يونان از آغاز سال، تاكيد كرد: «شصت و چهارمين مذاكرات مشورتي در ماه فوريه برگزار شد. اين روند به‌دليل كارزار نخست‌وزير يونان عليه تركيه، تحريكات در درياي اژه، اتهامات نسل‌كشي و فشار بر تُرك‌هاي تركيه غربي به حالت تعليق درآمد. سخنان چاووش اوغلو در حالي است كه رييس‌جمهور تركيه پيش‌تر تهديد كرده بود كه در صورتي كه يونان اقدامات تحريك‌آميز خود را متوقف نكند، آتن با هواپيماهاي جنگي و پهپادهاي مسلح هدف قرار خواهد گرفت. وزير خارجه تركيه چندي پيش هشدار داد اگر يونان تسليحات خود را از جزاير خارج نكند ما حاكميت آنها را زير سوال خواهيم برد. يونان به اقدامات تحريك‌آميز خود ادامه مي‌دهد، البته ما نمي‌توانيم در برابر اين رفتار سكوت كنيم. اين جزاير طبق پيمان لوزان 1923 و معاهده پاريس 1947 مشروط به حفظ وضعيت غيرنظامي به يونان واگذار شدند. يونان بايد به نقض رژيم غيرنظامي جزاير خاتمه دهد يا يونان عقب‌نشيني و معاهدات را رعايت خواهد كرد يا ما اقدامات لازم را انجام خواهيم داد. اخيرا خلوصي آكار وزير دفاع تركيه نيز تاكيد كرده در بحبوحه «رويكردهايي با نيت حسنه» آنكارا براي تبديل درياي اژه و مديترانه به «درياي دوستي»، از ناتو مي‌خواهيم جلوي «گستاخي» يونان را بگيرد. علي‌رغم رويكردهاي حسنه ما، يونان به انجام اقدامات تحريك‌آميز، تشديد تنش‌ها و رويكرد غيرقانوني‌اش ادامه مي‌دهد. اين رويكرد خصمانه صريحا نشان مي‌دهد كه يونان آن‌قدر گستاخ شده است كه حتي به اصول و ارزش‌هاي اوليه ناتو بي‌اعتنايي مي‌كند. زمان آن فرا رسيده كه ناتو جلوي گستاخي يونان را بگيرد. تركيه از مقامات نظامي و سياستمداران يونان انتظار دارد تا فورا در رويكردهاي تحريك‌آميز و ستيزه‌جويانه خود كه براي اهداف سياسي داخلي اتخاذ شده‌اند، تجديدنظر و مسائل و مشكلات موجود را از طريق گفت‌وگو حل كنند.
تركيه كه يكي از اعضاي قديمي ناتو محسوب مي‌شود، در ماه‌هاي اخير نسبت به اقدامات تحريك‌آميز و لفاظي‌هاي يونان در اين منطقه ازجمله تسليح جزاير نزديك به سواحل تركيه كه تحت مفاد يك پيمان صلح غيرنظامي شده‌اند، شكايت كرده است. در حالي كه دو كشور يكديگر را به نقض قوانين بين‌المللي متهم مي‌كنند در روزهاي اخير جزييات بيشتري از تقابل اخير هوايي اين دو كشور همسايه منتشر شده است. يونان، جت‌هاي تركيه را به نقض حريم هوايي خود متهم كرده و تركيه مدعي است اين ماموريت‌هاي تمريني به عنوان بخشي از ماموريت ناتو انجام شده و اين يونان است كه تلاش كرده اين ماموريت را مختل كند و براي جنگنده‌هاي تركيه‌اي كه همراه با ساير هواپيماهاي ناتو در حال انجام ماموريت آموزشي بودند مشكل ايجاد كردند. اين پرواز به عنوان بخشي از ماموريت ناتو انجام شده و مسير پرواز با ساير كشورهاي عضو ناتو به اشتراك گذاشته شده بود. همزمان رسانه‌هاي يونان با اشاره به اينكه نقشه افزايش محدوده آب‌هاي ساحلي اين كشور در جزيره كرت تا 12 مايل به خاطر نگراني‌ها از تركيه از دور خارج شده بود، از آمدن مجدد اين طرح روي ميز خبر دادند. نخست‌وزير و وزير خارجه يونان به دفعات بر تاثير مثبت اين تصميم بر منافع ملي اشاره كرده و بر لزوم گشودن مجدد اين پرونده تاكيد كردند. رسانه‌هاي يوناني مدعي هستند جنگنده‌هاي تركيه ۴۳بار حريم هوايي يونان را نقض كردند و نيروي هوايي يونان در پاسخ به تخلفات ادعايي تركيه، حدود ۴۰ فروند جنگنده اف-۱۶ و ميراژ-۲۰۰۰ را
به پرواز درآورد و در اين تقابل جنگنده‌ها روي يكديگر قفل موشكي انجام دادند. يونان اظهارات مقامات تركيه مبني بر غيرنظامي‌سازي جزاير اژه را بارها براساس يكسري استدلال‌هاي مندرج در نامه‌هاي ارسالي به دبيركل سازمان ملل، رد كرده است. از ديدگاه آتن، زيرسوال بردن حاكميت جزاير يونان و افزايش تنش در درياي اژه از طريق تهديد به جنگ، به طور كامل توسط جامعه جهاني محكوم شده است.» اين اولين‌بار نيست كه يونان و تركيه ادعاهاي مربوط به نقض حريم هوايي يكديگر مطرح مي‌كنند. علي‌رغم وجود عضويت هر دو كشور در ناتو، آنها اغلب درگير اختلافات سياسي و پيامدهاي نظامي تهديدآميز هستند.