مدرسه‌محوري يا محوريت آموزش!
غزل لطفي
در روزهاي گذشته شاهد تاكيد وزير آموزش و پرورش بر باز بودن مدارس حتي در شرايط اضطرار و آلودگي هوا بوديم. تاكيدي كه در روزهاي اول شروع وزارت ايشان هم در شرايطي كه هنوز ويروس كرونا در حال گردش بود بر آن اصرار فراوان داشت. اين يادداشت به اين نمي‌پردازد كه تعطيلي مدارس بر حل مشكل آلودگي هوا يا كاهش يا افزايش بيماري‌هاي همه‌گير اثرگذار است يا نه، بلكه از منظري ديگر به سيستم آموزشي ايران نگاه خواهم كرد.
آموزش حضوري براي كودكاني كه سال‌هاي اوليه تحصيل را مي‌گذرانند الزامي است تا هم با سيستم آموزشي از نزديك آشنا و هم از تاثيرات مثبت حضور در كنار معلم و همكلاسي‌هاي خود بهره‌مند شوند. همچنين اولين كلاس‌هاي درس و حضور در اجتماع محدود مدرسه را نيز تجربه مي‌كنند اما محوريت آموزش و نه فقط «مدرسه و آموزش حضوري» و نقش پررنگ پژوهش و تحقيق در سال‌هاي بعدي، نيازي است كه در تمام سيستم‌هاي موفق آموزشي دنيا مورد تاكيد است و براي تحقق اين موضوع سه مبحث مهم بايد مورد توجه باشد. اول: تعليم معلميني كه بتوانند دانش‌آموزان را به سمت پژوهش سوق دهند. دوم: به‌روزرساني محتواي كتب درسي با توجه به نياز روز كودكان و نوجوانان و تمركز بر پيشرفت‌هايي كه در زمينه تكنولوژي حاصل شده است. سوم: تامين زيرساخت.
بايد دقت داشت كه نوجوانان امروز، به‌شدت پيگير توسعه در دنياي تكنولوژي و وب هستند و مي‌توان با جهت‌دهي صحيح به جذابيت‌هاي فضاي مجازي، دانش‌آموزان را به فراگيري بيش از «كتب آموزشي و در حد گرفتن نمره»، هدايت كرد. البته همه اينها مستلزم فراهم آوردن زيرساخت است و فقط با شبكه آموزش دانش‌آموزي (شاد) امكان‌پذير نيست. حتي اينكه به جاي اعلام تعطيلي مدارس در روزهاي شدت آلودگي هوا گفته شد: مدارس غير حضوري شوند هم مشكلي را حل نمي‌كند. چون زيرساخت مناسب آموزش مجازي براي همه فراهم نيست و مهم‌تر اينكه سيستم آموزشي مدرسه‌محور كه معلميني تربيت كرده است كه بيشترين تلاش‌شان براي دست‌يابي به اين هدف است و طبق بودجه‌بندي اعلام شده كتب درسي را به پايان برسانند تا در سنجش‌هاي پايان سال تحصيلي هم خودشان و هم شاگردان‌شان حائز رتبه مناسب شوند، در عمل به همان سياست‌هاي مدرسه‌محور و كتاب‌محور خود كه نهايتا به نمره‌محوري ختم مي‌شود، ادامه خواهد داد. پس ابتدا تغيير سياست آموزشي بايد اعمال شود، سپس محتوايي كه تدريس مي‌شود پويا شده و بعد از آن به تامين زيرساخت مناسب پرداخته شود كه البته سرعت كم اينترنت هم به خصوص در ماه‌هاي اخير مزيد بر علت شده است و در عمل امكان سرچ و جست‌وجو و تحقيق و پژوهش را مختل كرده است.
به نظر مي‌رسد بهتر است وزير آموزش و پرورش پس از تاكيد بر باز بودن مدارس، بر گسترش آموزش معلمين و محوريت آموزش و نه فقط «مدرسه»، با محتواي به‌روز نيز دقت نظر ويژه داشته باشد. همچنين برنامه‌اي مدون براي تهيه و ارتقاي زيرساخت‌هاي آموزشي هم حضوري و هم مجازي و فراهم آوردن ملزومات حداقل رفاهي در تمام مدارس كشور و گسترش متوازن آن است كه در مناطق كم‌برخوردار و محروم اين امر كمتر به چشم مي‌خورد، مورد توجه باشد تا در سال‌هاي آينده با فارغ‌التحصيلاني نمره‌محور با مجموعه اطلاعاتي در سطح كتب درسي كه فقط در تلاش براي گرفتن بهترين نمرات بوده‌اند مواجه نباشيم. فقط باز بودن مدرسه كافي نيست!