ركود 3 صنعت بزرگ در نيمه اول سال

گروه اقتصادي| در دو فصل بهار و تابستان سال جاري، سه صنعت بزرگ دارو، غذا و چرم رشد منفي را تجربه كرده‌اند. جديدترين بررسي معاونت اقتصادي اتاق بازرگاني تهران بر مبناي داده‌هاي شاخص توليد صنعتي و شاخص توليد كارگاه‌هاي بزرگ صنعتي داراي صد نفر كاركن و بيشتر بانك مركزي به عنوان شاخص كمكي در برآورد ارزش افزوده بخش صنعت ساخت نشان مي‌دهد، در دو فصل متوالي بهار و تابستان 1401 رشد شاخص توليد فعاليت صنايع غذايي در مقايسه با فصول مشابه سال قبل، به ترتيب منفي 4.5 درصد و منفي 4.7 درصد بوده كه به معني بروز ركود در اين گروه از صنايع است. اين درحالي است كه در گروه فعاليت صنايع آشاميدني وضعيت رونق حاكم بوده و طي دو فصل متوالي نخست سال جاري، رشدهاي 10 درصدي و 18 درصدي را تجربه كرده است. صنعت توليد چرم و محصولات چرمي نيز مشابه صنايع غذايي در دو فصل نخست سال جاري رشد منفي را در شاخص توليد داشته كه به ترتيب فصول برابر با منفي 0.5 درصد و منفي 0.9 درصد بوده است.
شاخص توليد صنعت دارو و مواد دارويي شيميايي و گياهي بعد از كسب رشد مثبت در چند فصل متوالي، در فصل تابستان 1401 افت قابل توجه و حدود 14.5 درصدي را در مقايسه با فصل مشابه سال قبل تجربه كرد كه در صورت استمرار اين روند در فصول بعد منجر به بروز ركود در اين گروه از صنايع مهم و اساسي توليدي كشور كه مرتبط با سلامت جامعه نيز هست، خواهد شد.
صنعت توليد محصولات كاني و غيرفلزي بعد از تجربه چهار فصل متوالي رشد منفي در فصل تابستان سال 1401 از ركود خارج شد. رشد شاخص توليد در اين گروه فعاليت صنعتي در فصل دوم سال جاري به 6.8 درصد رسيد. اتفاق مشابهي براي گروه صنعت شيميايي و صنعت پوشاك نيز در اين فصل رخ داد كه در صنعت شيميايي بعد از سه فصل و در صنعت پوشاك بعد از چهار فصل متوالي رشد منفي، در فصل تابستان سال جاري رشد شاخص توليد اين دو گروه صنعت، مثبت شد. به ترتيب حدود 8.4 درصد و 4.3 درصد در مقايسه با فصل مشابه سال قبل، افزايش يافت.
بالاترين رشد شاخص توليد در دو فصل نخست سال 1401 در مقايسه با فصول مشابه سال قبل متعلق به صنعت توليد ساير وسايل نقليه است كه به ترتيب فصول، 35 درصد و 78 درصد است.
افت 3 شاخص
برمبناي طبقه‌بندي سازمان ملل متحد در رابطه با فعاليت‌هاي اقتصادي تحت عنوان آيسيك 4، 24 فعاليت صنعتي زير حوزه صنعت ساخت وجود دارند. تركيب ارزش افزوده فعاليت‌هاي 24گانه نشان مي‌دهد در ارزش افزوده كل كارگاه‌هاي صنعتي 100 نفر كاركن و بيشتر حاكي از تمركز بالاي برخي فعاليت‌هاي صنعتي در ايران است. شش گروه فعاليت صنعتي شامل صنايع توليد محصولات شيميايي، صنايع توليد فلزات اساسي، صنايع توليد وسايل نقليه موتوري، صنايع توليد مواد غذايي، صنايع توليد محصولات كاني و غيرفلزي و صنايع توليد دارو در مجموع 80 درصد از ارزش افزوده صنعت ساخت را تشكيل مي‌دهند. سهم مابقي 18 گروه فعاليت از ارزش افزوده كل صنعت ساخت، 20 درصد است. تحولات مربوط به تغييرات توليد صنايع با درجه اهميت بالاتر در ارزش افزوده كل صنعت، از اثرگذاري بيشتري بر نحوه تغييرات شاخص كل توليد صنعت برخوردار هستند. در اين ميان شاخص كل توليد كارگاه‌هاي بزرگ صنعتي كشور در بازه زماني 1390 الي نيمه نخست 1401 نشان مي‌دهد كه به لحاظ سهم در ارزش افزوده كل بخش صنعت، ميزان مشاركت فعاليت‌ها در افزايش يا كاهش شاخص كل توليد صنعتي، متفاوت است. در نيمه نخست 1401 سه گروه فعاليت بيشترين مشاركت را در افزايش 6.6 درصدي شاخص توليد صنعتي دارا بودند كه به ترتيب شامل صنايع توليد فلزات اساسي با مشاركت 2.7 واحد درصد، صنايع توليد وسايل نقليه با مشاركت 1.7 واحد درصد و صنايع شيميايي با مشاركت 1.1 واحد درصد هستند. سه گروه فعاليت نيز شامل، صنايع توليد مواد غذايي، صنايع دارويي و صنايع چرمي به دليل افت توليد، مشاركت مثبتي در شاخص كل توليد صنعتي در نيمه نخست سال جاري نداشتند.
عبور شاخص كل از 120 واحد
روند عمومي شاخص كل توليد كارگاه‌هاي بزرگ صنعتي در سال 1390 تا فصل دوم 1401 به‌رغم نوسانات متعدد افزايشي بوده است. سطح شاخص توليد در فصل سوم 1398 از رقم سال پايه 1395 يعني 100 فراتر مي‌رود كه بعد از آن هم با فراز و نشيب‌هايي در مجموع روند صعودي خود را تا حدودي حفظ مي‌كند. شاخص كل توليد صنعتي در فصل تابستان 1401 به رقم 124.2 مي‌رسد كه بالاترين رقم شاخص فصلي در بازه مورد بررسي است و بعد از فصل پاييز 1400 براي دومين بار است كه رقم شاخص كل توليد صنعتي از سطح 120 واحدي عبور مي‌كند.
تغييرات نقطه به نقطه شاخص توليد 
بررسي روند تغييرات شاخص كل توليد صنعتي در هر فصل نسبت به فصل مشابه سال قبل در بازه بهار 1390 الي تابستان 1401 به خوبي وضعيت رونق يا ركود توليد در كل بخش صنعت را نشان مي‌دهد. براساس همين داده‌ها فقط در 3 سال در دهه 1390 رشد شاخص صنعتي منفي نبوده است. در مقابل در بقيه فصول دهه 90 و سال 1400 رشد شاخص توليد صنعتي منفي بوده است و در برخي مقاطع بعد از استمرار رشد منفي براي دو فصل متوالي يا بيشتر صنعت دچار ركود يا تعميق آن شده است. بيشترين ماندگاري ركود در دهه اخير مربوط به دو سال 1391 و 1392 بوده است. در ضمن بالاترين شدت ركود نيز مربوط به بازه تابستان 1397 تا تابستان 1398 است.
در نيمه نخست 1401 رشد شاخص توليد در هر دو فصل اول و دوم مثبت و روند افزايشي داشته درحالي كه در تابستان سال 1400 به دليل مشكلات گوناگون به ويژه خاموشي برق، رشد شاخص منفي بود. باتوجه به رشد مثبت شاخص توليد صنعتي در دو فصل بهار و تابستان، رشد اين شاخص در نيمه نخست سال جاري در مقايسه مدت مشابه سال قبل نيز مثبت و حدود 6.6 درصد برآورد شده است.