کتابخانه
مساله تحريف
امروزه باور به محرّف بودن كتب مقدس يهودي‌ـ‌مسيحي چنان فراگير شده كه ممكن است صحبت درباره اينكه اين باور هم، مثل بسياري ديگر از باورها و انگاره‌ها، تاريخي پرفرازونشيب و متفاوت از آنچه امروز مي‌شناسيم داشته است، عجيب به نظر برسد. كتاب «تاريخ تحريف باوري در اسلام» نشان مي‌دهد كه مسلمانان در قرون نخستين درباره اين موضوع چگونه مي‌انديشيده‌اند و چطور در گذر زمان و بر اثر تحولات فرهنگي، سياسي و كلامي خاصي كه در قرن سوم هجري در عالم اسلام رخ داد، باورهاي اوليه مسلمانان در اين زمينه دستخوش تغيير و تحولاتي شد كه نهايتاً پس از دو قرن، يعني در قرن پنجم هجري، اين انگاره را به صورتي كه ما امروز مي‌شناسيم، شكل داد. كتاب شامل سه بخش به ترتيب با اين عناوين است: «تحريف باوري پيش از قرآن»، «تحريف باوري در قرآن» و «تحريف باوري در دوران پساقرآني». بخش اول شامل دو فصل با اين عنوان‌هاست: «تاريخ انگاره تحريف بايبل در دوران پيشاقرآني: گزارش توصيفي»، و «مساله تاثيرپذيري قرآن از تحريف باوران پيشين: تحليل تاريخي». بخش دوم كتاب نيز شامل سه فصل فصل به ترتيب با اين عناوين است: «كشف جايگاه كراسه‌هاي پيشين در جغرافياي معناشناختي قرآن»، «معناشناسي كتاب در قرآن» و «معناشناسي تحريف در قرآن». در نهايت بخش سوم كتاب نيز سه فصل دارد: «تاريخ انگاره تحريف بايبل در مجادلات مسيحي - اسلامي»، «تحريف باوري در احاديث اسلامي» و «تحريف باوري در تفاسير متقدم». كتاب مقدمه مفصلي در شرح مفاهيم كليدي اين پژوهش و همچنين رويكرد و روش نويسنده در تحليل تاريخ و نگاه به حديث دارد. «تاريخ تحريف باوري در اسلام» اثر محمدعلي طباطبايي در ۵۵۵ صفحه توسط انتشارت نشرني منتشر شده است و هم‌اكنون در دسترس علاقه‌مندان قرار دارد.
نقد دوم كانت
از غرايبِ تاريخِ فلسفه است كه يكي از مهم‌ترين و تأثيرگذارترين نظريه‌هاي اخلاق - يعني نظريه اخلاقِ كانت- در قالبِ كتابي واحد در دسترس نيست. از ميانِ سه اثرِ اصلي كانت در اخلاق، بنيانگذاري براي مابعدالطبيعه اخلاق، نقدِ عقلِ عملي و مابعدالطبيعه اخلاق، اولينِ آنها در كانونِ علاقه فلسفي بوده و هست. حتي امروزه نيز هنوز از نظرِ بسياري كسان لُبِ اخلاقِ كانتي در تلقي او از اراده خير و در آموزه امرِ بي‌قيدوشرط خلاصه مي‌شود. اما با مطالعه نقدِ دوم آشكار مي‌شود كه چنين چيزي عينِ تقليلِ فلسفه اخلاقِ كانت است. گستره موضوعي نقدِ دوم به واقع فوق‌العاده است. كانت پيش‌تر سه پرسش طرح كرده بود: «چه مي‌توانم بدانم؟ چه مي‌بايست بكنم؟ به چه مي‌توانم اميد ببندم؟». در نقدِ عقلِ عملي، اولاً، نتايجِ نقدِ نخست تأييد مي‌شود؛ ثانياً، آموزه امرِ بي‌قيدوشرط از طريقِ امرِ واقعِ عقلِ محض توضيح داده مي‌شود و اين اميد كه كوششِ فضيلتمندانه چه‌بسا بيهوده نباشد در پرتوِ آموزه خيرِ اعلي موجه مي‌گردد. ثالثاً، كانت با سه اصلِ موضوعه آزادي، ناميرايي و خدا - به جاي پاسخ دادن به اين پرسش كه به چه مي‌توانم اميد ببندم - به اين پرسش پاسخ مي‌دهد كه من به‌مثابه سوژه‌اي اخلاقي بايد به چه چيزي معتقد باشم تا قانونِ اخلاق موهوم نباشد. بنابراين، در نظرِ كانت معناي تكليف‌گرايانه اخلاق در تكليف‌هاي ما در قبالِ كنش خلاصه نمي‌شود؛ از نظرِ او، ما در مقامِ سوژه‌هايي اخلاقي بايد به وُجودِ خدا و ناميرايي نفْس معتقد باشيم. اين اعتقاد از منظرِ عملي گريزناپذير است. ايمانوئل كانت شخصيتي نام آشنا و صاحب آوازه در سپهر انديشه‌هاي فلسفي محسوب مي‌شود كه نماد علم و اخلاق روزگار خويش به حساب مي‌آمد. عقل‌گرايي و تجربه‌گرايي را در هم تنيد و طرحي نو براي انديشه‌ورزي پيش كشيد و به اين ترتيب انقلابي در انديشه به وجود آورد كه تاثيرات آن براي هميشه نگاه انسان را به جهان تغيير داد. كانت موضوع‌هايي در فيزيك لايبنيتسي، اخترشناسي، زمين‌شناسي و شيمي را تا پيش از ۳۰ سالگي به رشته تاليف درآورد و در ۳۱ سالگي، رساله‌اي درباره «منشا كيهان» منتشر كرد كه براي نخستين‌بار، صورت‌بندي فرضيه سحاب ستاره‌اي در آن مطرح شده بود. وي پس از انتشار مقاله مشهور خود با عنوان «درباره صور و اصول جهان محسوس و معقول» كه در ۱۷۷۰ ميلادي منتشر شد، بيش از ۱۰ سال نوشته مهمي در زمينه فلسفه منتشر نكرد. در ۱۷۸۱ ميلادي چاپ نخست نقد عقل محض منتشر شد و استقبال اوليه از اين كتاب سخت براي كانت نااميدكننده بود، اما تنها چند سال بعد اهميت نقد عقل محض آشكار و تصديق شد. خودش مي‌گويد: اين كتاب نتيجه ۱۲ سال انديشه ژرف و جدي است. اكنون ترجمه فارسي نقد عقل عملي (مشهور به نقد دوم) نيز منتشر و در دسترس علاقه‌مندان قرار گرفته است. نقد عقل عملي، نوشته ايمانوئل كانت با ترجمه سيدمسعود حسيني در 335 صفحه براي نخستين‌بار توسط انتشارات نشر ني منتشر شده است.