با اروپا چه كنيم؟
«اعتماد» رويكردهاي متفاوت
نسبت به تنش به وجود آمده در رابطه ايران با اتحاديه اروپا را بررسي كرد
گروه ديپلماسي| روز گذشته نمايندگان مجلس شوراي اسلامي، جلسه‌اي غيرعلني داشتند؛ دستور جلسه هم بررسي خيز اتحاديه اروپا براي قرار دادن سپاه پاسداران در فهرست سازمان‌هاي تروريستي بود. حسين سلامي، فرمانده كل سپاه و حسين اميرعبداللهيان، وزير امور خارجه ميهمانان اين جلسه بودند. البته اين‌بار هم طبق سنت مجلسي‌ها در چنين مواردي، جلسه غيرعلني بود. بنا به روايت محمدباقر قاليباف، رييس مجلس از ساعت 7:15 صبح اين جلسه آغاز شد و حدود يك ساعت و نيم ادامه داشت. با مطرح شدن احتمال قرار دادن سپاه پاسداران در ليست تروريست‌ها از سوي اتحاديه اروپا، نمايندگان مجلس و ساير مقامات جمهوري اسلامي واكنش‌هاي رسانه‌اي تندي نشان دادند. از هفته گذشته كه اين موضوع در پارلمان اروپا در چارچوب قطعنامه‌اي غيرالزام‌آور تصويب شد، نمايندگان مجلس در مصاحبه‌ها و حساب‌هاي كاربري‌شان در شبكه‌هاي اجتماعي وعده طرحي را دادند كه با اين اقدام اروپا مقابله به مثل شود.
برخي نمايندگان معتقد بودند كه طرح مذكور، اصلاح «قانون اقدام متقابل در برابر اعلام سپاه به عنوان سازمان تروريستي توسط امريكا» است كه ارديبهشت 98 در واكنش به اقدام مشابه ايالات متحده در مجلس دهم صورت گرفت.اما برخي ديگر از نمايندگان هم از ارايه يك طرح ديگر به صحن براي مقابله با اقدام اروپا صحبت مي‌كردند. در اين ميان قيد فوريت اين طرح هم محل بحث نمايندگان در رسانه‌ها بود؛ برخي مي‌گفتند دو فوريتي ارايه مي‌شود و برخي معتقد بودند كه حتي مي‌شود سه فوريتي به صحن بيايد. اما روز گذشته پس از جلسه نمايندگان با حسين اميرعبداللهيان وزير امور خارجه و حسين سلامي فرمانده كل سپاه، مجلس به دستور كار خود بازگشت؛ بررسي كليات لايحه بودجه 1402. رييس‌جمهوري به صحن آمد؛ چند جمله‌اي در محكوميت اقدام پارلمان اروپا گفت و به دفاع از لايحه بودجه پرداخت.
پس از بررسي بودجه و نطق موافقان و مخالفان آن و راي‌گيري پيرامون كليات بودجه 1402، عضو هيات رييسه مجلس طرح مذكور را اعلام وصول كرد: «طرح اقدام متقابل و متناظر با مصوبات اتحاديه اروپا در راستاي صيانت از قانون اساسي و منافع و حقوق ملت ايران». اما اين طرح بر خلاف مصاحبه‌هاي متعددي كه نمايندگان مجلس طي روزهاي گذشته داشتند، به صورت «عادي» و بدون قيد «فوريت» اعلام وصول شد. طرح‌ها و لوايح با قيد «عادي»، نسبت فوريت‌دارها، راهي به مراتب طولاني‌تر براي بررسي در صحن مجلس در پيش دارند؛ حتي طولاني‌تر از يك فوريتي. در برخي موارد طرح يا لايحه‌اي كه به صورت «عادي» اعلام وصول مي‌شود، چندين ماه در انتظار بررسي در صحن مي‌ماند. با اين وجود، حسين اميرعبداللهيان، وزير امور خارجه روز گذشته پس از حضور در مجلس و ارايه توضيحاتي براي نمايندگان، در گفت‌وگويي تاكيد كرد كه «اقدام امروز مجلس و طرحي كه دولت را ملزم و در عين حال نيروهاي نظامي اروپا را به عنوان ارتش تروريستي قلمداد مي‌كند، يك اقدام مقابله‌اي است.» به گفته اميرعبداللهيان اين طرح «در شكل آرايش نظامي نيروهاي نظامي منطقه نيز تغييرات عميقي دارد و تاثيرات مهمي را خواهد داشت.»
او در عين حال گفت كه «با توجه به گفت‌وگوهايي كه با آقاي بورل و رييس دوره‌اي اتحاديه اروپا داشتم، آنها اظهار داشتند كه دنبال اجراي اين قطعنامه نيستند و قطعنامه صرفا بيان احساسات بخشي از نمايندگان پارلمان اروپاست.» «خروج ايران از NPT يا اخراج بازرسان آژانس» موضوع سوالي بود كه از وزير امور خارجه ايران پرسيده شد؛ هرچند او اين موضوع را رد نكرد ولي در عين حال تاييد هم نكرد: «اگر اروپايي‌ها در مسير عقلانيت حركت نكنند و مواضع خود را اصلاح نكنند، هر احتمالي متصور است.»
پس از اعلام وصول اين طرح در مجلس، احمد اميرآبادي يكي از منشي‌هاي هيات رييسه، بيانيه جمعي از نمايندگان را قرائت كرد كه در آن ضمن حمايت از سپاه پاسداران تاكيد شده «در صورتي كه مفاد آن (قطعنامه پارلمان اروپا) مورد ابرام شوراي اروپا يا اجرا توسط كشورهاي اروپايي قرار گيرد، عواقب منفي آن متوجه بانيان اين اقدام جاهلانه خواهد بود.» اقدام پارلمان اروپا در راي‌گيري به نفع قرار دادن نام سپاه پاسداران انقلاب اسلامي در ليست گروه‌هاي تروريستي اتحاديه اروپا سر و صداي بسياري به راه انداخته اما اين راي كه طبيعتا نمي‌توان منكر معناي سياسي آن براي رابطه دوجانبه اروپا و تهران بود تا زماني كه در شوراي اروپا روي ميز قرار نگيرد، جنبه اجرايي پيدا نخواهد كرد. در چنين شرايطي به نظر مي‌رسد كه در جلسه روز گذشته مجلس شوراي اسلامي هم جدا از شعارهاي تند و تيز حاشيه‌اي در ميدان عمل شاهد واكنشي متناسب با راي پارلمان اروپا بوديم. در فضاي سياست داخلي نيز به نظر مي‌رسد كه شاهد دو نوع رويكرد متفاوت هستيم: رويكردي تند و تيز كه خواهان برخورد جدي با سفراي كشورهاي اروپايي در ايران است. در اين مسير از دعوت به اخراج سفراي كشورهاي اروپايي در ايران هم ابايي ندارد تا رويكردي معتدل كه معتقد است تهران بايد تمام تلاش خود را براي كنترل و مديريت تنش به وجود آمده در رابطه با اروپا به كار گرفته و مسيري كه پيش از اين يك‌بار در گذشته رفته و نتيجه‌اي در بر نداشته را تكرار نكند.