در سايه هشدارهاي تهران درباره تبعات تروريستي اعلام كردن سپاه توسط اتحاديه اروپا
تشديد تحريم ايران در بروكسل، لندن و واشنگتن
گروه ديپلماسي
آيا فصل مذاكرات محرمانه و رايزني‌هاي پشت پرده ميان ايران و غرب در حال تكرارشدن است يا آنچه بيشتر در ادبيات سياستمداران دولت سيزدهم نمود دارد تا طرف مقابل، به زبان ساده گفتاردرماني براي آرام نشان دادن وضعيت ديپلماسي كشور است؟ در روزهايي كه توفان در رابطه ايران و اروپا در جريان است و تهران و واشنگتن هم در ملاعام به شاخه و شانه كشيدن براي هم ادامه مي‌دهند مجموع اخبار رسيده درباره تلاش‌ها براي احياي برجام و برخي پرونده‌هاي پيوسته به آن مانند آزادي زندانيان دوتابعيتي و آزادسازي اموال ايران در كره‌جنوبي متناقض است. اخيرا اخباري درباره ديدار رابرت مالي، نماينده ويژه دولت امريكا در پرونده ايران با سعيد ايرواني، سفير و نماينده دايم ايران در سازمان ملل مستقر در نيويورك منتشر شده بود كه دفتر نمايندگي ايران در واكنش به آن صرفا هرگونه مذاكره ميان ايرواني و مقام‌هاي دولت امريكا را تكذيب كرد. موضع‌گيري كه شائبه ديدار يا گفت‌وگو ميان دو طرف را تقويت هم كرد. در چنين فضايي سخنان حسين اميرعبداللهيان، وزير خارجه در چند مصاحبه و برنامه متوالي هم به نوعي گوياي متفاوت بودن فضاي ميان ايران و غرب به خصوص امريكا با آنچه در ملاعام شاهد آن هستيم، بود. محور اصلي اين سخنان هم تمركز ايران، 1+4 و امريكا بر ايجاد تفكيك ميان مذاكرات احياي برجام و ساير مسائل اختلافي بود.
هرچند كه در حداقل 4 ماه اخير هيچ خبري مبني بر ادامه مذاكرات براي احياي برجام منتشر نشده و انگشت‌شمار ديدارهايي ميان هيات ايراني و اروپايي صرفا به تاكيد رسمي بر تلاش براي بازنگه داشتن پنجره ديپلماسي محدود شده اما وزير خارجه و سخنگوي وزارت خارجه ايران همواره بر تداوم تبادل پيام ميان ايران و امريكا اصرار داشتند. روايتي كه طرف غربي به خصوص امريكايي آن را با اشاره به اينكه احياي برجام فعلا در اولويت نيست به نوعي رد كرد.
اكنون در حالي كه رابرت مالي در گفت‌وگويي كه اخيرا داشته بر تبادل پيام با تهران صحه گذاشته و سخنگوي وزارت خارجه امريكا نيز ديدار مالي با ايرواني در نيويورك را رد نكرده، روايت‌هاي تهران و واشنگتن در حال نزديك شدن به هم هستند. حسين اميرعبداللهيان شامگاه يكشنبه در گفت‌وگوي زنده با شبكه خبر با تكرار اينكه مسير تبادل پيام‌ها همچنان ادامه دارد، گفت: امريكايي‌ها خيلي زودتر از سه كشور اروپايي فهميدند كه در پس اغتشاشات ايران خبري نيست و اتفاقي نخواهد افتاد، لذا زودتر پيام دادند و تاكيد و اصرار دارند براي بازگشت به برجام.ما در مسير توافق گام‌هايي را تعريف كرديم كه فكر مي‌كنم در آينده نزديك يكي از اين گام‌ها عملياتي خواهد شد و در عين حال در پاسخ به پيامي كه امريكايي‌ها به صورت مستمر اعلام مي‌كنند ما يك چارچوبي را تعريف كرده و براساس آن كار را پيش مي‌بريم. صرفنظر از اينكه برجام چه مقدار مي‌تواند تاثير داشته باشد، چنانچه طرف مقابل آنگونه كه در پيام‌ها از مسير رسمي به ما مي‌گويد و توافقاتي كه با هم دنبال مي‌كنيم، اراده و نيت جدي را داشته باشد و منافع ما تامين شود، طرف‌هاي مقابل گزينه ديگري ندارند. هر چند (امريكايي‌ها) همچنان رياكاري خود را ادامه مي‌دهند، ولي براي ما در دستگاه ديپلماسي پيام ديپلماتيك و آنچه روي زمين اتفاق مي‌افتد، مهم است و هر جا كه حس كنيم منافع ملت در نقطه‌اي قرار دارد كه تامين مي‌شود، در آن چارچوب تصميم مي‌گيريم و عمل مي‌كنيم.
اين موضع وزير خارجه صبح روز دوشنبه توسط سخنگوي وزارت خارجه هم در نشست خبري تكرار شد. ناصر كنعاني با تاييد اين مطلب كه تبادل پيام‌ها از كانال‌هاي مختلف ادامه دارد، گفت: همانطور كه سخنگوي اتحاديه اروپا اعلام كرده جوزپ بورل، مسوول سياست خارجي اتحاديه اروپا در اين ارتباط در تعامل با طرف‌هاي ذيربط از جمله با طرف ايراني و طرف امريكايي است و از اين چارچوب تبادل پيام‌ها و ديدگاه‌ها ادامه دارد و از طريق چارچوب‌هاي ارتباطي ديگري كه در سطوح مختلف در كانال‌هاي ديپلماتيك وجود دارد، عدم برگزاري جلسات رسمي مذاكرات به معناي عدم تبادل پيام و ديدگاه نيست. موضوع هسته‌اي موضوعي است كه اگر منافع ايران در آن است حتما منافع طرف‌هاي ديگر هم از جمله دولت امريكا و از جمله اعضاي اروپايي برجام در آن است و همه طرف‌ها نسبت به اين موضوع اهتمام دارند.
عقب‌نشيني و حمله همزمان اروپا
در حالي كه به نظر مي‌رسد ايران، تروييكاي اروپايي و ايالات متحده بر حفظ فضا به منظور احياي برجام جدا از ساير موارد اختلافي تاكيد دارند رابطه ايران با اروپا در ساير پرونده‌ها نه تنها آرام نگرفته بلكه فضاي ميان دو طرف هم در حال تند و تيزتر شدن است. راي پارلمان اروپا در درخواست از كشورهاي اروپايي براي قرار دادن نام سپاه در ليست گروه‌هاي تروريستي هرچند اقدامي غيرالزام‌آور بود اما به زنجيره در حال تكميل تشديد سياست فشار حداكثري عليه ايران اضافه شده و البته واكنش‌هاي تندي هم در داخل به دنبال داشت. روز گذشته در همين راستا شاهد تكرار بحث درباره ايران در نشست وزراي خارجه اتحاديه اروپا در بروكسل بوديم. براساس گزارش يك رسانه ايتاليايي، در نشست وزراي خارجه اتحاديه اروپا به رياست جوزپ بورل، تجاوز روسيه عليه اوكراين، وضعيت در ايران، قفقاز جنوبي، افغانستان، ونزوئلا، مونته‌نگرو و اتيوپي از محورهاي بحث خواهند بود. البته خبر مهم حاشيه‌اي درباره اين نشست، جلسه محرمانه رافائل گروسي، مديركل آژانس بين‌المللي انرژي اتمي با وزراي خارجه اتحاديه اروپا بود. به گزارش رسانه‌ها، پيش از آغاز نشست وزراي خارجه اتحاديه اروپا «صبحانه غير رسمي» با رافائل گروسي برگزار شد كه به‌طور خاص به موضوعات مرتبط با اوكراين و ايران اختصاص داشت. پس از خبرساز شدن سفر مديركل آژانس بين‌المللي انرژي اتمي به بروكسل در آستانه نشست وزراي خارجه اتحاديه اروپا، وزير خارجه اتريش اعلام كرد كه اين سفر به پيشنهاد او انجام شده است. الكساندر شلنبرگ، وزير خارجه اتريش در پيامي توييتري ضمن انتشار دو تصوير، درباره نشست غير رسمي وزراي خارجه اتحاديه اروپا با رافائل گروسي توضيحاتي ارايه داد و در پيامي توييتري نوشت: «به پيشنهاد من رافائل گروسي براي دادن گزارش به وزراي خارجه اتحاديه اروپا به بروكسل آمد. تلاش‌هاي آژانس بين‌المللي انرژي اتمي براي تقويت ايمني هسته‌اي در اوكراين حياتي است. همچنين درباره برنامه هسته‌اي ايران صحبت كرديم. بايد از مسابقه تسليحات اتمي در اين منطقه ممانعت كنيم».
جوزپ بورل مسوول سياست خارجي اتحاديه اروپا پيش از آغاز رسمي نشست وزراي خارجه اتحاديه تأكيد كرد كه قرار دادن نام سپاه پاسداران انقلاب اسلامي در ليست سازمان‌هاي تروريستي نيازمند تصميم دادگاه يكي از كشورهاي عضو اين اتحاديه است. بورل درجمع خبرنگاران در اين باره گفت: «نمي‌توانيد بگوييد كه سپاه را تروريست مي‌دانم چون اين گروه را دوست ندارم. ابتدا بايد دادگاه در اين زمينه تصميم بگيرد.»
به گزارش خبرگزاري فارس، اندكي پس از آغاز رسمي اين نشست، نمايندگي سوئد در اتحاديه اروپا كه رياست دوره‌اي شوراي امور خارجي اين اتحاديه را برعهده دارد، از اعمال تحريم‌هاي جديدي عليه جمهوري اسلامي ايران خبر داد. اين نمايندگي در صفحه توييتر خود نوشت: «در نشست جاري شوراي امور خارجي وزراي اتحاديه اروپا، بسته جديدي از تحريم‌ها عليه ايران تصويب شد كه افراد دخيل در سركوب [تظاهرات] را هدف مي‌گيرد». در اين بيانيه همچنين با مداخله در امور داخلي-امنيتي جمهوري اسلامي ايران آمده است: «اتحاديه اروپا قويا استفاده بي‌رحمانه و نامناسب از قوه قهريه توسط مسوولان ايراني عليه اعتراضات مسالمت‌آميز را محكوم مي‌كند».
اتحاديه اروپا با صدور بيانيه‌اي جزييات چهارمين بسته تحريمي عليه ايران را كه به بهانه مسائل حقوق بشري در شوراي وزيران امور خارجه اين اتحاديه تصويب شد ارايه كرد. به گزارش ايرنا از تارنماي اتحاديه اروپا، ۱۸ شخصيت و ۱۹ نهاد ايراني در فهرست تحريم‌ها قرار دارند. نام «سيد حميد سجادي» وزير ورزش نيز به دليل آنچه فشار روي ورزشكاران ايران ناميده شده در تحريم‌ها افزوده شده است. اشخاص تحريم‌شده بر اساس تارنماي اتحاديه اروپا عبارتند از: سيد حميد سجادي وزير ورزش و جوانان، سيد محمد صالح هاشمي گلپايگاني دبير ستاد امر به معروف و نهي از منكر، حسن عسگري فرماندار سنندج، حسين مدرس خياباني استاندار سابق سيستان‌وبلوچستان، اسماعيل زارعي كوشا استاندار كردستان، محمداسماعيل كوثري نماينده مجلس شوراي اسلامي، سيد مصطفي آقاميرسليم نماينده مجلس شوراي اسلامي، محمدتقي نقدعلي نماينده مجلس شوراي اسلامي، موسي غضنفرآبادي رييس كميسيون قضايي مجلس شوراي اسلامي، احمد نوروزي، معاون برون‌مرزي سازمان صدا و سيماي جمهوري اسلامي ايران و مدير پرس‌تي‌وي، يوسف پورانواري از مديران برون‌مرزي صدا و سيما، احمد خادم رييس قرارگاه كربلاي سپاه پاسداران انقلاب اسلامي، محمدنظر عظيمي فرمانده قرارگاه منطقه‌اي نجف اشرف، عباس نيلفروشان معاون عمليات سپاه پاسداران انقلاب اسلامي، مسلم معين مسوول قرارگاه فضاي مجازي بسيج، محمد كرمي استاندار سيستان‌وبلوچستان، علي‌اكبر جاويدان فرمانده نيروي انتظامي استان كرمانشاه و عباس آذرپندار رييس شركت راديس ويرا تجارت.
همچنين راوين آكادمي، شركت سامان‌گستر سحاب‌پرداز، سازمان تنظيم مقررات و ارتباطات راديويي، ستاد امر به معروف و نهي از منكر، شركت ايمن‌صنعت زمان فرا، نيروي ويژه پاد وحشت، شركت راديس ويرا تجارت، سپاه شهداي آذربايجان غربي، سپاه نبي اكرم كرمانشاه، سپاه قدس گيلان، سپاه كربلاي مازندران، سپاه سيدالشهدا(ع) استان تهران، قرارگاه عملياتي سپاه پاسداران انقلاب اسلامي در كربلا، قرارگاه عملياتي قدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامي، قرارگاه عملياتي نجف اشرف سپاه پاسداران انقلاب اسلامي، سپاه حضرت وليعصر(عج) خوزستان، سپاه حضرت ابوالفضل(ع) لرستان، سپاه بيت‌المقدس كردستان، سپاه سلمان سيستان‌وبلوچستان به فهرست سازمان‌هاي تحريم‌شده اتحاديه اروپا اضافه شده‌اند.
همزمان با برگزاري نشست وزراي خارجه اتحاديه اروپا در بروكسل، لندن اعلام كرد هفت نام جديد را تحت «رژيم تحريم‌هاي حقوق بشري ايران» قرار داده است. براساس ترجمه خبرگزاري فارس، طبق اطلاعيه‌اي كه روي وبسايت دولت انگليس قرار گرفته، اين تحريم‌ها در ادامه حمايت غرب از اعتراض‌هاي اخير در ايران و همچنين در ارتباط با اعدام عليرضا اكبري جاسوس لندن اعمال شده است. اين اطلاعيه مي‌افزايد: علاوه بر دادستان كل ايران كه هفته پيش از سوي انگليس تحريم شد، نام احمد فاضليان معاون وي هم به اين فهرست اضافه شده است. طبق اين بيانيه، اين فهرست همچنين شامل كيومرث حيدري فرمانده نيروي زميني ارتش جمهوري اسلامي ايران، حسين نجات جانشين فرمانده قرارگاه ثارالله سپاه پاسداران انقلاب اسلامي، سالار آبنوش و قاسم رضايي جانشين فرمانده نيروي انتظامي مي‌شود.
بر اساس اين بيانيه، علاوه بر اين پنج فرد، دو نهاد شامل نيروي مقاومت بسيج و بنياد تعاون بسيج هم در فهرست تحريم‌هاي انگليس قرار گرفتند. بر اساس بيانيه لندن، انگليس تاكنون ۵۰ تحريم جديد ضد ايراني را از آغاز ناآرامي‌هاي چندي پيش در ايران اعمال كرده و به «اقدامات گسترده براي پاسخگو كردن رژيم ايران» ادامه خواهد داد. اين تحريم‌ها ممنوعيت سفر به انگليس و مسدود شدن دارايي‌ها در اين كشور را شامل مي‌شود.
پس از بيانيه انگليس، وزارت خزانه‌داري امريكا هم از اضافه شدن نام ۱۰ فرد ايراني به فهرست تحريم‌هاي اين وزارتخانه خبر داد. دفتر كنترل دارايي‌هاي خارجي وزارت خزانه‌داري امريكا اعلام كرده بنياد تعاون سپاه پاسداران انقلاب اسلامي و پنج نفر از اعضاي هيات‌مديره آن، معاون وزير اطلاعات و امنيت ايران و چهار نفر از فرماندهان ارشد سپاه پاسداران انقلاب اسلامي را تحريم كرده است. خزانه‌داري امريكا در بيانيه روز گذشته اعلام كرد اين تحريم‌ها با هماهنگي انگليس و اتحاديه اروپا اعمال شده‌اند.
هشدار اميرعبداللهيان درباره تندروي اروپا و پلان بي ايران
به گزارش «اعتماد»، عصر روز گذشته در حالي كه بسته‌هاي تحريمي جديد عليه ايران در بروكسل، لندن و واشنگتن وضع شد، حسين امير عبداللهيان در تهران در سخنراني در ششمين كنفرانس تاريخ روابط خارجي ايران با عنوان «دو سده مذاكره در تاريخ ديپلماسي ايران: قواعد، دستاوردها و ابتكارات ايراني» به اروپا درباره رويكرد ضدايراني اتخاذ شده هشدار داد. وزير خارجه با اشاره به اينكه شاهد طرح قطعنامه‌اي غيرالزام‌آور در پارلمان اروپا هستيم، گفت: در گفت‌وگو با جوزپ بورل مقامات كشورهاي اروپايي و رايزني‌هاي يكايك سفراي ما در اروپا و سازمان ملل به اتحاديه اروپا هشدار جدي داده شد كه اگر در خصوص نهاد مهم حاكميتي ايران كه نقش مهمي در سال‌هاي گذشته به ويژه در حوزه مبارزه با تروريسم و داعش در منطقه داشته است و اين نقش همچنان ادامه دارد، بخواهند اقدامي انجام دهند، پاسخ ايران، قوي، موثر و متقابل خواهد بود. مجموعه تلاش‌هاي ديپلماتيك منجر به اين شد كه در حوزه اروپا در پايين‌ترين سطح در پارلمان اروپايي بيان احساسات تند و اظهارات شتاب‌زده برخي از نمايندگان پارلمان را شاهد باشيم. قطعنامه‌اي كه از منطق و چارچوب‌هاي حقوق بين‌الملل و منشور ملل متحد قويا فاصله دارد. علي‌رغم اينكه آقاي بورل تصريح مي‌كند در اتحاديه اروپا ايده‌اي براي قرار دادن سپاه پاسداران در ليست به اصطلاح تروريستي اروپا وجود ندارد، ولي روز يكشنبه در جلسه غيرعلني مجلس شوراي اسلامي شاهد بودم فضاي مجلس بسيار ملتهب است و آنها به سمت تصميماتي قوي و بازدارنده حركت مي‌كنند. وزير خارجه در ادامه با دعوت از طرف‌هاي اروپايي براي پرهيز از اظهارات احساسي و رفتار به دور از عقلانيت گفت: به آقاي بورل در آخرين تماسم در هفته گذشته تاكيد كردم اميدوارم در عرصه ديپلماسي و سياست خارجي برخي از كشورهاي اروپايي عقلانيت حاكم شود و سياست خارجي در دو طرف اتحاديه اروپا و اروپا مجبور به پرداخت هزينه‌هاي سنگين‌تر نشود. آنچه روز گذشته در اظهارات آقاي بورل شاهد بوديم حاكي از اين است كه اتحاديه اروپا به سمت گام‌هاي پرهزينه حركت نكند. وزير خارجه در بخش‌هاي پاياني سخنانش با اشاره به مذاكرات احياي برجام و آمادگي ايران براي به نتيجه رساندن اين مذاكرات گفت: در هر ميز مذاكره‌اي كه منافع ملت باشد حضور داريم در قالب گفت‌وگوهاي چندجانبه و اميدواريم با عقلانيت و واقع‌بيني طرف‌هاي مقابل بتوانيم به نقطه توافق برسيم ولي پلان ۲ و گزينه‌هاي ديگر در دستوركار ايران است.