بالن‌ها و پرنده‌هاي ناشناس آزموني براي روابط چين و امريكا
مقام‌هاي چيني واكنش امريكا به مساله بالن را بزرگنمايي غيرعادي مي‌دانند و مي‌گويند ورود بالن‌هاي امريكايي به حريم هوايي چين «يك اقدام رايج» است
محمدحسين لطف‌الهي
ايالات متحده درحالي طي 10 روز گذشته يك بالن و 3 شيء ناشناس را بر فراز آسمان امريكاي شمالي سرنگون كرده است كه مقام‌هاي چيني مي‌گويند در سال 2022 دست‌كم 10 بالن امريكايي وارد حريم هوايي چين شده‌اند.
وزارت دفاع امريكا روز گذشته در بيانيه‌اي اعلام كرد كه يكشنبه 12 فوريه يك فروند جنگنده اف 16 متعلق به نيروي هوايي اين كشور به دستور جو بايدن، رييس‌جمهور ايالات متحده يك شيء ناشناس ديگر را بر فراز درياچه هِرون در ايالت ميشيگان سرنگون كرده است. بر اساس اين بيانيه، شيء ناشناس مذكور كه در ارتفاع 20 هزار پايي پرواز مي‌كرد چهارمين شيء پرنده‌اي بوده كه از ابتداي ماه ژانويه بر فراز امريكاي شمالي پديدار شده و سومين شيء ناشناسي است كه طي سه روز سرنگون مي‌شود. پيش‌تر ارتش ايالات متحده در سوم فوريه اعلام كرد يك بالن چيني را ساقط كرده است.
برخي رسانه‌ها سه شيء ناشناسي را كه پس از بالن چيني سرنگون شدند «بالن» معرفي مي‌كنند، اما ژنرال گلن ون‌هرك، فرماندهي شمالي ايالات متحده روز دوشنبه اعلام كرد كه وزارت دفاع هنوز بررسي و شناسايي اين سه شيء ناشناس را تكميل نكرده و به دلايلي كه هنوز قابل اعلام نيست، عمدا آنها را به عنوان «شيء ناشناس» معرفي مي‌كند. او همچنين تصريح كرد كه با اعمال برخي تغييرات در سيستم‌هاي راداري در هفته‌هاي اخير اكنون نيروهاي امريكايي قادر به اعمال نظارت گسترده‌تري بر حريم هوايي اين كشور هستند.
آنيتا آناند، وزير دفاع كانادا ساعاتي پيش از آن در توييتر نوشته كه بود «يك شيء ناشناس بر فراز درياچه هِرون شناسايي شده بود و جنگنده‌هاي كانادايي و امريكايي براي بررسي آن اعزام شدند كه در نهايت يك جنگنده امريكايي آن را سرنگون كرد.»
مقام‌هاي وزارت دفاع امريكا اعلام كرده بودند كه بالن چيني براي جمع‌آوري اطلاعات مورد استفاده قرار مي‌گرفت. ايالات متحده و رسانه‌هاي امريكايي طي هفته‌هاي گذشته حملات لفظي زيادي را عليه چين ترتيب دادند و روابط واشنگتن و پكن كه به نظر مي‌رسيد در پي ديدار روساي جمهور دو كشور در ماه نوامبر رو به بهبودي مي‌رفت، به ناگهان مسير متفاوتي را در پيش گرفت. روزنامه نيويورك‌تايمز در آن زمان نوشت: «اقدام چين خشمي دو حزبي را در ايالات متحده برانگيخت و واكنش‌هاي تند ازسوي مقام‌هاي ارشد هر دو حزب باعث شد دولت بايدن فضاي كمي براي مانور داشته باشد.»
حالا مقام‌هاي چيني مي‌گويند ايالات متحده نيز رفتارهاي مشابهي داشته و در سال 2022 دست‌كم 10 بالن امريكايي وارد حريم هوايي چين شده است. وانگ ونبين، سخنگوي وزارت امور خارجه چين روز دوشنبه گفت كه ورود بالن‌هاي امريكايي به حريم هوايي چين «يك اتفاق رايج» است. او جزييات بيشتري ارايه نكرد، اما گفت كه اين اتفاق حداقل 10 بار در طول سال گذشته رخ داده است.
اين اظهارات سخنگوي وزارت خارجه چين خيلي زود ازسوي مقام‌هاي امريكايي رد شد. آدرين واتسون، يكي از سخنگويان شوراي امنيت ملي ايالات متحده روز دوشنبه به سخنان وانگ ونبين واكنش نشان داد و گفت اين ادعاها «دروغ» است. او در بيانيه كوتاهي اعلام كرد كه «اين اقدام آخرين مورد از تلاش‌هاي چين براي كنترل آسيبي است كه ماجراي بالن‌ها به روابط دو كشور وارد آورده است.»
روزنامه گلوبال تايمز چين نوشته است: «اگر مي‌خواهيد خط سير سياست واشنگتن در قبال چين را پيش‌بيني كنيد و ببينيد كه روابط واشنگتن و پكن در آينده چگونه خواهد بود، موضوع بالن يك نمونه آزمايشي بسيار خوب است. اين وضعيت را نمي‌توان از پيش برنامه‌ريزي شده و عمدي در نظر گرفت و دقيقا همين غيرمنتظره بودن است كه باعث مي‌شود نتايج اين آزمايش دقيق باشد. از زمان روي كار آمدن بايدن، روابط امريكا و چين به روند نزولي خود ادامه داد و تشديد تنش‌ها ميان دو كشور به ويژه در موضوع تايوان واضح بود. امريكايي‌ها هرچند در اواخر سال 2022 براي افزايش ارتباطات و بهبود روند مديريت روابط اظهار علاقه كردند اما اين مساله عمدتا در حد كلام باقي ماند.» اين روزنامه واكنش امريكا به مساله را در سه سطح متفاوت ارزيابي مي‌كند؛ سطح اول را برخورد راديكال نمايندگان كنگره و چهره‌هاي نظامي مي‌خواند كه وضعيت را بسيار بغرنج تصوير مي‌كردند و خواستار برخوردهاي شديد بودند. سطح دوم واكنش رسانه‌هاي امريكايي معرفي مي‌شود كه به سرعت به حادثه واكنش نشان دادند و مساله بالن را به خبر اصلي رسانه‌هاي جهان تبديل كردند. گلوبال تايمز سطح سوم را واكنش دولت ايالات متحده توصيف مي‌كند كه همراه با «ملاحظه‌كاري» بود و نشان مي‌داد دو طرف در سطح دولت‌ها از اهميت و ضرورت جلوگيري از تشديد تنش‌ها آگاهند.
روزنامه گاردين برخلاف گلوبال تايمز معتقد است اقدام چيني‌ها عمدي و براي برافروختن شور و حرارت ملي‌گرايي در ميان شهروندان چين بود: «حادثه بالن باعث شد وضعيتي كه پس از ديدار بايدن و شي جين‌پينگ در ماه نوامبر در روابط دو كشور ايجاد شده بود به كلي تغيير كند.» گاردين نوشته است: «در ميان نارضايتي‌هاي گسترده‌اي كه پس از سه سال قرنطينه و دست و پنجه نرم كردن با بيماري كوويد 19 و به تبع آن كند شدن روند رشد اقتصادي ايجاد شده بود، چين به ناسيوناليسم متوسل شده و دستگاه تبليغاتي حزب مي‌كوشد تا نشان دهد امريكايي‌ها واكنشي بيش از حد عصبي به مساله بالن‌ها نشان مي‌دهند.» به نوشته گاردين، تحليلگران نزديك به دولت چين تلاش دارند، تاكيد كنند كه چين بايد واكنش تندي به رفتارهاي «غيرمنطقي» ايالات متحده نشان دهد.
ديويد ايگناتيوس، تحليلگر سياست خارجي معتقد است جهان با يك فضاي جنگ سردي جديد روبه‌رو است. او در واشنگتن‌پست مي‌نويسد: «جو بايدن، رييس‌جمهور امريكا به دليل ماجراي بالن از سوي منتقدان جمهوري‌خواهش مورد حمله قرار گرفته است. او تصميم گرفت دستور ساقط كردن بالن را صادر كند. با توجه به فشار اعمال شده از سوي جمهوري‌خواهان و خشم شديد آنان اين يك تصميم سياسي غير قابل اجتناب براي بايدن بود، اما تصميمي كه در زماني ناگوار اتخاذ شد. تاثير ساقط كردن بالن را به‌طور خلاصه مي‌توان در كلام شيه فنگ معاون وزير خارجه چين كه قرار بود به زودي سفير تازه پكن در واشنگتن باشد، مشاهده كرد. او گفته بود كاري كه ايالات متحده انجام داده به‌طور جدي بر تلاش‌هاي هر دو طرف و پيشرفت در تثبيت روابط چين و امريكا تاثير گذاشته است. به نظر مي‌رسد بايدن روز پنجشنبه در تلاش بود تا از تاثير ديپلماتيك ماجراي بالن بكاهد. او گفت اين يك نقض بزرگ قوانين نيست. كل جمع‌آوري اطلاعاتي كه توسط هر كشور در سراسر جهان انجام مي‌شود بسيار زياد است. با اين وجود، واقعيت آن است كه جنگ سرد تازه بين چين و امريكا در حال تعميق است و با رشد رقابت نظامي در هر حوزه‌اي در عرصه‌هاي زميني، درياي، هوايي، فضايي و اكنون در نزديكي فضا در جريان است.
4 فوريه: اولين‌بار در 28 ژانويه اعلام شد كه يك شيء ناشناس بر فراز آسمان امريكا مشاهده شده است. در ادامه مسوولان امريكايي اعلام كردند اين شيءناشناس يك بالن چيني است و روز يك فوريه جو بايدن به پنتاگون دستور داد در اولين فرصتي كه سرنگون كردن بالن آسيبي به مردم وارد نكند، آن را سرنگون كنند. سرانجام در روز 4 فوريه، يك فروند اف22 اين بالن را بر فراز اقيانوس سرنگون كرد. شناسايي اين بالن چيني به شدت روابط واشنگتن و پكن را تحت تاثير قرار داد و آنتوني بلينكن وزير خارجه ايالات متحده در حالي كه بايد آماده حركت به سوي پكن مي‌شد، تصميم گرفت سفر خود را لغو كند.
10 فوريه: اف22هاي امريكايي روز جمعه 10 فوريه يك شيء ناشناس را كه بر اساس اعلاميه پنتاگون ابعاد آن در حد و اندازه يك اتومبيل عادي توصيف شده بر فراز آلاسكا سرنگون كردند. به گفته جان كربي، سخنگوي شوراي امنيت ايالات متحده جو بايدن يك روز پيش از آن از حضور اين شيء مطلع شده و دستور سرنگوني آن را صادر كرده بود. به گفته او، اين شيء در ارتفاع 40 هزارپايي پرواز مي‌كرد و تهديدي براي عبور و مرور هواپيماهاي غيرنظامي به حساب مي‌آمد.
11 فوريه: يك فروند جنگنده اف22 روز شنبه 11 فوريه يك «شيء استوانه‌اي را در ارتفاع بالا» بر فراز آسمان كانادا ساقط كرد. اين شيء ناشناس جمعه شب شناسايي شده بود و پس از گفت‌وگويي كه ميان وزراي دفاع ايالات متحده و كانادا انجام شد، جنگنده امريكايي به سوي آن شليك كرد. كانادا و امريكا مشتركا در حال بررسي آن هستند.
12 فوريه: سومين شيء ناشناس يا همان چهارمين پرنده‌اي كه بر فراز امريكاي شمالي رويت شده بود روز 12 فوريه با شليك يك موشك از سوي يك فروند اف16 امريكايي ساقط شد. بر اساس توصيف مقام‌هاي امريكايي ابتدا دو فروند اف15 براي شناسايي و ساقط كردن اين شيء اعزام شدند، اما در فاصله كوتاهي پس از آغاز پرواز آنها اين شيء از ديد رادار و اف15ها خارج و در ادامه پس از شناسايي مجدد يك فروند اف16 براي سرنگون ساختن آن اعزام شد.