گروه سياسي
«ايران در خطر است» اين عباراتي است كه اسحاق جهانگيري، معاون اول رييس‌جمهوري در دولت‌هاي يازدهم و دوازدهم و يكي از چهره‌هاي سياسي فعال در كشور با استفاده از آن تلاش مي‌كند تصويري از چشم‌اندازهاي پيش روي كشور ارايه كند. اظهاراتي كه در برنامه ديگري از مجموعه «حضور» مطرح شد و اسحاق جهانگيري در آن تلاش كرد به سوالات «محمدحسين رنجبران» پاسخ دهد.
معاون اول دولت‌هاي يازدهم و دوازدهم با بيان اينكه حل همه مسائل دست رهبري نيست، گفت: من فكر مي‌كنم همه از زير كاري كه برعهده‌شان است، شانه خالي مي‌كنند و مي‌گويند همه مي‌فهمند كه اگر ما انجام نداديم، رهبري نگذاشت. يعني كساني با علم، يكسري مسائل را حل نمي‌كنند و مي‌دانند كه مردم اين را به حساب رهبري مي‌گذارند.
تكيه امام همواره به مردم بود
جهانگيري در خصوص نگاه ويژه امام خميني(ره) به محرومان و مستضعفان اظهار داشت: مدل حكمراني امام(ره) چند ويژگي داشت كه يكي از اصلي‌ترين آنها تكيه ايشان به مردم بود. در طول دوران رهبري، بيش از آنكه به حزب يا گروهي وابسته باشد، براي آنكه بتواند موتور انقلاب را روشن نگه دارد و انقلاب را با آن پيش ببرد، تكيه ايشان به مردم بود.
وي افزود: در ديدگاه امام (ره)، مردم هم از نظر شرعي و هم عقلي نقش اول و تعيين‌كننده دارند و مردم هستند كه مشروعيت و مقبوليت مي‌دهند. اين بعد از پيروزي انقلاب مكرر در سخنان امام ديده مي‌شود و امام در خيلي جاها حتي با اين تعبير كه خود من در يكي از سخنراني‌هاي ايشان اخيرا ديدم كه امام مي‌گويد: «خدا و پيغمبر به ما اين اجازه را نداده كه نظرمان يا چيزي را بر مردم تحميل كنيم.»
جهانگيري بيان داشت: امام خميني(ره)، بعد از استقرار جمهوري اسلامي، آن را تفسير كرد كه اين جمهوري دو بال اصلي دارد؛ يكي اسلاميت و ديگري جمهوريت آن است و تا آخرين لحظات حيات‌شان نيز كنترل مي‌كردند تا هيچ كدام از اين دو بال تضعيف نشود. جمهوريت نبايد آسيب ببيند و به همين دليل به نهادهاي انتخاباتي تاكيد و روي آن خيلي حساسيت داشت و موضوعي به نام «ميزان راي ملت است» را در ارتباط با انتخابات آنچنان جا انداخت كه كسي نتواند تصور كند كه مي‌شود موقعيت جمهوريت را به هر بهانه‌اي تضعيف كرد.
پايه‌گذاري سه نهاد براي رفع محروميت
وي توجه به محرومان و مستضعفان را وجه غالب انديشه و نظرات امام خميني(ره) دانست و گفت: امام در اسفند ماه سال ۵۷ كميته امداد را تشكيل داد؛ يعني هنوز يك ماه از پيروزي انقلاب نگذشته بود كه امام اولين نهادي را كه مستقر كرد، نهادي بود كه مي‌خواست با آن فقرزدايي كند و تمام افراد نيازمند را تحت پوشش قرار دهد و مي‌خواست از امكانات دولت و مردم استفاده كند تا اين موضوع را پيش ببرد.
معاون اول رييس‌جمهور در دولت‌هاي يازدهم و دوازدهم اظهار داشت: دومين نهاد، بنياد مسكن و حساب ۱۰۰ امام بود. براي آنكه تشخيص دادند مسكن اصلي‌ترين مساله هزينه خانوار است و اگر هزينه مسكن از دوش خانوار برداشته نشود، در بقيه هزينه‌ها گرفتار مي‌شود و لازم است كه براي خانواده‌هاي فقير كه توانايي ساخت مسكن ندارند، يك نهادي درست شود كه اين كار را انجام دهد.
وي ادامه داد: تشكيل اين سه نهادِ كميته امداد، بنياد مسكن و جهاد سازندگي بيانگر اين فكر و انديشه امام(ره) بود كه اين نظام و اين انقلاب بايد هدف‌گذاري اصلي‌اش را براي محرومان و آسيب‌ديدگاني كه وضعيت مناسبي براي زندگي ندارند و بايد از فقر و زندگي سختي كه دارند، نجات يابند و سراسر ايران عمران و آباداني شود، بايد تلاش كند.
جهانگيري گفت: ولي تصورم اين است كه شروع جنگ، اجازه نداد امام(ره) به اين هدفش برسد. بالاخره كشور منابعش محدود است و اين‌طور نيست كه بگوييم حالا هر ميزان خواست به جنگ برود و بقيه‌اش آنقدر زياد است كه مي‌توان خرج عمران و آباداني كرد. جنگ به سرعتِ توسعه كشور از نظر عمراني آسيب زد.
شجاعت امام در تصميم‌گيري‌هاي دشوار
جهانگيري از شجاعت امام در تصميم‌گيري در شرايط بحراني ياد كرد و بيان داشت: امام شجاعتش در تصميم‌گيري خيلي بالا بود. يعني رهبري وقتي كه يك حكومتي با اين ويژگي‌ها را بخواهد اداره كند، بايد براي عبور از بحران‌ها در مواقعي شجاعانه تصميم بگيرد كه بسيار كار دشواري است. خصوصا براي رهبري كه تا روزهاي قبل آن مواضع ديگر مي‌گرفته است.
وي افزود: تقريبا همه كساني كه در جنگ بودند، اصلا تصور اين را نداشتند كه امام بخواهند جنگ را جز با پيروزي تمام كند؛ يعني اين شعار شده بود شعار عموم مردم. «جنگ جنگ تا پيروزي» در حضور امام گفته مي‌شد و امام هم مكررا در سخنراني‌هاي‌شان حتي تا هفته‌هاي قبل از قبول قطعنامه، با صراحت مي‌گفتند جنگ تا پيروزي و تا آخرين نفر و خانه مي‌جنگيم. حتي تعبير خيلي تندي درباره كساني كه به صلح فكر مي‌كنند، به كار مي‌بردند.
جهانگيري گفت: اما وقتي مجموعه‌هاي نظامي و اقتصادي به ايشان گزارش مي‌دهند كه نمي‌شود جنگ را ادامه داد، امام با اينكه مي‌توانستند اين گزارش‌ها را كنار بگذارند و بگويند شما خودباخته هستيد و خودتان و توان كشور را باور نداريد؛ ولي دانستند كه وقت آن است كه بايد انتخاب كنند و تصميم بگيرند و آن تصميم بسيار مهم را گرفتند و به نظر من، اگر آن تصميم گرفته نمي‌شد، ما هنوز هم جنگ داشتيم و بايد ادامه مي‌داديم.
وي يادآور شد: البته از آن جلسه نقل و قول‌هاي زيادي هم از مقام معظم رهبري و از آقاي هاشمي در خاطرات‌شان بيان شده است كه آقاي هاشمي خيلي اصرار كردند كه آقا اجازه دهيد من قطعنامه را قبول كنم؛ چون آقاي هاشمي و ديگران از نظر كارشناسي به امام اصرار مي‌كردند كه جنگ بايد خاتمه پيدا كند. براي امام روشن شد كه اين مجموعه با همه موقعيتي كه در ميان مردم دارد، اين تصميم بزرگ را نمي‌تواند بگيرد و بايد خودشان اين تصميم را بگيرند و ايشان اثر اين تصميم را هم مي‌دانستند كه چقدر مهم است. امام فرمودند خير. فقط بايد خودم اين تصميم را بگيرم كه مسووليت‌پذيري امام را نشان مي‌دهد.
ويژگي‌هاي مثبت امام(ره)
جهانگيري گفت: امام مي‌توانستند اين را رد كنند و بگويند باشد شما تصميم بگيريد و اگر نتيجه‌اش خوب شد من از آن حمايت مي‌كنم. كمااينكه آقاي هاشمي اين را هم گفته بودند اگر بد شد، شما من را محاكمه كنيد؛ من قبول دارم كه به عنوان فرمانده جنگ تصميم گرفتم و شما به عنوان فرمانده كل قوا من را محاكمه كنيد ولي اعتبار و تقدس شما در بين مردم حفظ شود. اينها از ويژگي‌هاي مهم امام بود كه هم شجاع بودند و هم مسووليت‌پذير.
وي خاطرنشان كرد: بعد هم براي مجلس يك يادداشتي نوشتند و توضيح دادند كه چرا من اين تصميم را گرفتم و به همه اين گزارش‌ها اشاره كردند؛ اين موضوع سه نكته دارد. يكي اينكه امام به موضوع گزارش‌هاي كارشناسي توجه داشت. دوم اينكه شرايطي درست كرده بود كه مسوولان به راحتي با ايشان بحث‌هاي جدي مي‌كردند؛ مسوولاني كه حلقه اول اطرافيان امام بودند و به ايشان مي‌گفتند كه دارد چه بر سر كشور مي‌آيد و ديگر قادر نيست ادامه دهند.
مدير سابق اجرايي كشور بيان داشت: ايشان به گزارشي كه مسوولان اقتصادي و نظامي راجع به شرايط جنگ مي‌دادند، توجه مي‌كردند. در موقعي بايد امام تصميم مي‌گرفت و اين شجاعت را داشت. ايشان اين شجاعت را در تصميم‌گيري در دوران پيروزي انقلاب هم نشان داد. موقعي كه حكومت نظامي كردند و روز 21 بهمن گفتند حكومت نظامي را به رسميت نشناسيد و خطاب به مردم گفتند به صحنه بياييد و نگذاريد توطئه شكل بگيرد.
به رييسي درباره حذف ارز 4200 توماني نامه نوشتم
جهانگيري با بيان اينكه بعد از برداشتن ارز 4200 به آقاي رييسي نامه زدم و راهكارهاي اجراي موفق اين سياست را پيشنهاد كردم، اظهار داشت: گفتم آقاي رييسي آن چيزي كه مهم است، اين سفره است؛ اگر شما بتوانيد با برداشتن اين سفره، از آن محافظت كنيد خوب است. يك كاري كنيد كه اين آذوقه مردم در يك دوره چند ماهه ثابت بماند.
مدير سابق ارشد اجرايي كشور بيان داشت: راه‌حل عبور از مشكلات هم توجه به مسائل اقتصادي است. اگر حكومت الان بخواهد به دنبال اين باشد كه اولويت اصلي چيست؟ مسائل اقتصادي است. من باز هم تاكيد مي‌كنم كه حل مسائل اقتصادي، امروز ديگر اقتصادي نيست. البته ما در دوره خودمان هم اين را مي‌گفتيم كه حل مسائل اقتصادي، سياسي است و يك عده فكر مي‌كردند به اين معناست كه مي‌خواهيم با امريكا رابطه برقرار كنيم.
جهانگيري بيان داشت: مي‌دانم كه بالاخره مسوولان سياست خارجي كشور حتما تدبير دارند و راهكاري براي آن پيدا مي‌كنند. ولي وقتي مي‌توانيد مذاكره كنيد كه پشتيبان شما يك ملت يكپارچه و يك حمايت داخلي قدرتمندي باشد.
طرح تعيين محل اعتراض مردم به دليل اعتراض يك نفر لغو شد
وي درباره اينكه چرا در دولت قبل جايي براي اعتراض مردم ايجاد نشد، گفت: سال 96 وقتي اعتراضات پيش آمد و در بعضي جاها به خشونت كشيده شد، در دولت بحث شد كه به هر حال مردم به دولت اعتراض دارند و قانون اساسي هم به مردم حقوق كاملي داده است. آنجا بحث شد كه براي اعتراض مردم محل‌هايي را مشخص كنيم تا اين كار انجام بگيرد.
جهانگيري بيان داشت: يك مجموعه‌اي از دوستان معاونت حقوقي وزارت كشور مامور شدند و پيشنهادي آوردند و جاهايي را مشخص كرديم. براي مثال استاديوم و ميدان آزادي كه در شهر هستند؛ جلوي مجلس و يك جاهايي به شوراي تامين شهرستان داديم كه مردم بيايند اعتراض خود را بگويند. البته يك محدوديت‌هايي هم داشت كه براي مثال سلاح گرم استفاده نشود و كساني كه تقاضا مي‌كنند خودشان هم بايد كنترل و نهادها بايد امنيت‌شان را تامين كنند.
وي افزود: يك نفري كه نمي‌دانم كيست نه اينكه جرات گفتنش را نداشته باشم؛ يك آدم عادي، حق دارد از مصوبه دولت به ديوان عدالت شكايت كند و بگويد اين مصوبه حقوق من را محدود كرده و ديوان رسيدگي مي‌كند و مي‌گويد اين مصوبه حقوق مردم را محدود كرده و بنابراين لغو است. يك نفري هم شكايت كرده بود كه من حق اعتراض دارم و در هر جا خودم دلم بخواهد، مي‌خواهم اعتراض كنم؛ اينها چرا گفتند كه فقط در اين چند جا مي‌توانيد اعتراض كنيد؛ اين حق من را محدود كرده؟ ديوان عدالت هم اين مصوبه را لغو كرد.
جهانگيري خاطرنشان كرد: ماموريت داديم به معاون حقوقي كه برود مذاكره كند و راهكاري پيدا كند كه بالاخره حل شود و آخر هم به اين رسيدند كه به مجلس برويم و اين را قانون كنيم ولي به آخرهاي دولت خورد و به مجلس هم نرفت. فكر كنم پيشنهاد بعدي هم كه اواخر سال 99 و اوايل سال 1400 به دولت آمد كه طي لايحه‌اي به مجلس ببريم ولي گفته شد كه ممكن است برداشت‌هاي مختلفي صورت بگيرد و براي دولت بعدي مشكل درست شود؛ بگذاريم خود دولت بعدي در مورد آن تصميم‌گيري كند.
همه دلسوزان ايران بايد به ميدان بيايند
جهانگيري در خصوص حوادث اخير اظهار داشت: من فكر مي‌كنم كه ما وارد يك چالش بد شده‌ايم. واقعا هر ايراني، حتي اگر دلسوز نظام جمهوري اسلامي نباشد و براي ايران دلسوز باشد، بايد الان نسبت به اين مسائل حساس باشد.
وي ادامه داد: به نظر من ايران در خطر است و اين اتفاقات داشت به نقطه‌اي مي‌رسيد كه مي‌توانست و مي‌تواند ايران را در خطر قرار دهد. نيروهاي علاقه‌مند به ايران و نظام و وفادار به آرمان‌هاي امام بايد الان از خودشان، اعتبار و آبروي خود مايه بگذارند كه اين مسائل حل شود و بايد هم حل شود.
مسائل كشور به صورت پايدار حل نمي‌شوند
جهانگيري خاطرنشان كرد: يكي از اشكالات ما حتما اين است كه متاسفانه ساختارهاي‌مان به گونه‌اي است كه از آن، حل پايدار مسائل بيرون نمي‌آيد و معمولا صورت مساله‌ها را پاك مي‌كنيم و حل نمي‌كنيم. براي مثال مساله حجاب از اوايل انقلاب موضوع كشور بوده است.
وي افزود: آقاي روحاني كه رييس‌جمهور بودند، من با ايشان مذاكره داشتم؛ مي‌گفتند من دبير عالي شوراي امنيت ملي بودم و آقاي رفسنجاني رييس‌جمهور بود و آقاي يزدي رييس قوه قضاييه و آقاي كروبي رييس مجلس بودند. آقاي جنتي به عنوان ستاد امر به معروف و نهي از منكر بود و مساله حجاب را دستور جلسه شوراي عالي امنيت ملي گذاشتيم و چند ساعت هم بحث كرديم و آخرش هم همين‌طور ماند.
كساني با علم، مسائل را حل نمي‌كنند تا مردم به حساب رهبري بگذارند
جهانگيري در خصوص كم‌كاري بعضي مديران گفت: من هم در حد توانم مثل خيلي‌هاي ديگر در مقطعي كه بايد چيزي مي‌نوشتم با اينكه مسووليت هم داشتم، گفته‌ام و نوشته‌ام. همه آنها هم دست رهبري نيست. من فكر مي‌كنم همه از زير كاري كه برعهده‌شان است، شانه خالي مي‌كنند و مي‌گويند همه مي‌فهمند كه اگر ما انجام نداديم، رهبري نگذاشت.
وي تاكيد كرد: من برداشتم اين است كه كساني با علم، يكسري مسائل را حل نمي‌كنند و مي‌دانند كه مردم اين را به حساب رهبري مي‌گذارند. وقتي مي‌داني در موضوعي كه مسووليت تو است و انجام نمي‌دهي، مردم از چشم تو نمي‌بينند و اين را به حساب رهبري مي‌گذارند. براي مردم جوري جا انداختند كه هر كاري كه بخواهيم بكنيم، اين‌گونه مي‌شود.
جهانگيري خاطرنشان كرد: بايد يك انسجام و يكپارچگي كامل در كشور به وجود بيايد؛ بايد گفت‌وگو كرد؛ چون مسائل زيادي است كه روي آن تفاهم داريم. هيچ ايراني نيست كه با هر قوم و مذهب و گرايشي، نسبت به ايران حساسيت نداشته باشد. همه توافق كنيم براي اينكه ايران در خطر نباشد، كارهايي كه نبايد انجام دهيم را انجام ندهيم و كارهايي كه بايد انجام دهيم را انجام دهيم. اينكه ديگر شدني است.
امام عذرخواهي را به ما ياد داد
جهانگيري گفت: امام (ره) عذرخواهي را به ما ياد داد. امام از بني‌صدر حمايت كرد و تا آخر هم با اينكه آقايان بهشتي، خامنه‌اي، هاشمي و ديگران مخالف بودند، امام از بني‌صدر حمايت مي‌كرد؛ چون رييس‌جمهور بود و راي ملت را گرفته بود. ولي وقتي بركنار شد امام صادقانه به ملت يك جمله گفت كه «والله من به بني‌صدر راي نداده بودم». يعني امام كه راي نداده ولي به خاطر ملت حمايت مي‌كند و بعد هم مي‌آيند عذرخواهي مي‌كنند كه اوضاع كشور اين‌طور شده است و شما ناراحت هستيد.
معاون اول دولت‌هاي يازدهم و دوازدهم خاطرنشان كرد: عذرخواهي كه بد نيست. ما بايد خودمان از مردم عذرخواهي كنيم. اين مردم در مضيقه هستند به خاطر سياست‌هاي ما. بگوييم مردم! اين سياست‌ها به خاطر مصلحت شما و براساس فهم ما بوده است ولي ما قبول داريم كه شما به زحمت افتاديد و از آنها عذرخواهي مي‌كنيم و آن را درست مي‌كنيم. با مردم بايد صادقانه حرف زد. اگر همان مشي و راه امام (ره) را پيش ببريم و درباره مسائل داخلي به تفاهم حداكثري برسيم، مي‌توانيم مشكلات را حل كنيم.