بازگشت بشار اسد
رييس‌جمهور سوريه در نخستين سفر خارجي پس از زلزله مهمان مسقط بود
گروه ديپلماسي
بشار اسد، رييس‌جمهور سوريه براي بازگشت به عرصه سياست منطقه‌اي و فرامنطقه‌اي آماده مي‌شود. مصداق اين ادعا هم ميزباني او از مقام‌هاي سياسي كشورهاي عربي منطقه و سفر روز دوشنبه او به عمان است. سفري كه گفته مي‌شود در ادامه به حضور رييس‌جمهور سوريه در امارات متحده عربي هم منتهي خواهد شد.
به گزارش رسانه‌ها، بشار اسد در نخستين سفر پس از وقوع زلزله مرگبار در اين كشور، عصر دوشنبه وارد عمان شد. دفتر اسد در بيانيه‌اي اعلام كرد او در مسقط با سلطان هيثم بن طارق، پادشاه عمان، ديدار و گفت‌وگو كرد. در بيانيه دفتر رياست‌جمهوري سوريه آمده، اسد در ديدار با پادشاه عمان گفته عمان «اعتبار و سياست‌هاي متعادل» خود را همواره حفظ كرده و منطقه به نقش عمان براي تقويت روابط ميان كشورهاي عرب بر اساس «احترام متقابل و عدم دخالت در امور داخلي ديگر كشورها» نياز دارد.
وزارت خارجه عمان نيز با انتشار بيانيه‌اي اعلام كرد پادشاه عمان و اسد در كاخ سلطنتي در مسقط با يكديگر گفت‌وگو كردند و سلطان هيثم بن طارق «بار ديگر مراتب تسليت و همدردي صميمانه» خود را با رييس‌جمهور و مردم سوريه به دليل وقوع زلزله ويرانگر ابراز كرد. در اين بيانيه بدون اشاره به جزييات گفته شده كه اسد و پادشاه عمان پيش از برگزاري يك «ديدار خصوصي» در مورد مسائل منطقه‌اي و روابط دو جانبه گفت‌وگو كردند. پس از وقوع زلزله مرگبار در تركيه و سوريه در روز ششم فوريه، عبدالله بن زايد آل نهيان، وزير امور خارجه امارات با اسد در دمشق ديدار كرد. ديگر كشورهاي عربي به ويژه عربستان و مصر كه در طول جنگ سوريه روابط خود را با اين كشور قطع كرده بودند، تاكنون ديداري با اسد نداشتند اما در جريان زلزله كمك‌هاي بشردوستانه به سوريه ارسال كردند. عبدالفتاح السيسي، رييس‌جمهوري مصر روز هفتم ماه جاري ميلادي براي نخستين‌بار با همتاي سوري خود تماس برقرار كرده بود. هفته گذشته وزير خارجه اردن به ديدار اسد در دمشق رفت. اين نخستين سفر يك مقام رسمي اردن به سوريه، پس از بروز جنگ داخلي در اين كشور بود. شاهزاده فيصل بن فرحان آل سعود، وزير امور خارجه عربستان سعودي نيز روز شنبه گذشته در كنفرانس امنيتي مونيخ از «اجماع در جهان عرب» بر سر اين موضع كه «وضعيت موجود» در قبال سوريه (انزواي اين كشور) كارساز نيست، سخن به ميان آورده بود.
به گزارش دويچه وله، اسد كه پس از بروز جنگ داخلي در سوريه و تحريم‌هاي سخت بين‌المللي در گعده دوستاني محدود قرار گرفته بود، در سال‌هاي گذشته به ايران، روسيه و امارات متحده عربي سفر كرده بود.
در سال ۲۰۱۲ عمان و ديگر كشورهاي عرب حاشيه خليج فارس در اعتراض به آنچه سركوب خشونت‌آميز معترضان توسط دولت سوريه خواندند، سفارتخانه‌هاي خود را در سوريه بستند و سفيران‌شان را از اين كشور خارج كردند. در اين ميان تنها عمان كه تلاش در حفظ بي‌طرفي و ديپلماسي بين منطقه‌اي دارد، سفارتخانه خود در سوريه را تعطيل نكرد. در سال ۲۰۲۰ عمان پس از هشت سال سفير خود را به سوريه فرستاد. امارات متحده عربي و بحرين در سال ۲۰۱۸ روابط خود با سوريه را از سر گرفتند. اسد سال گذشته در نخستين سفرش به يك كشور عربي پس از وقوع جنگ داخلي در اين كشور، به امارات سفر كرد.
به گزارش خبرگزاري فرانسه تحليلگران مي‌گويند اقدامات ديپلماتيك كه با هدف كمك‌رساني به سوريه پس از زلزله صورت گرفته‌اند، مي‌توانند به تقويت روابط اسد با كشورهاي عربي كه تاكنون در مقابل عادي‌سازي روابط مقاومت كرده بودند، منجر شوند.
اما و اگرهاي عادي‌سازي رابطه
سايت شرق الاوسط در تحليلي درباره تاثير زلزله بر عادي‌سازي رابطه سياسي با سوريه حداقل در ميان كشورهاي عربي منطقه مي‌نويسد: زلزله اخير به نوعي تجميع تلاش‌هاي انجام‌شده در مسير عادي‌سازي رابطه با سوريه بوده است. كشورهاي عربي كه پيش از اين روابط خود را با سوريه وارد فاز عادي‌سازي كرده بودند يا به دنبال آغاز اين روند بودند تلاش كردند از اين فاجعه به عنوان كاتاليزوري در اين مسير استفاده كرده و بر تعدد و تنوع تماس‌هاي تلفني و بازديدها بيفزايند. برخي كشورهاي عربي موضع خود را در قبال دمشق براساس ارايه كمك‌هاي بشردوستانه و تضمين براي بازگشت آوارگان سوري به كشور حفظ كرده‌اند. در عين حال، آنها با اشاره به سفر اسماعيل قاآني فرمانده سپاه قدس ايران به حلب در پي وقوع زلزله، همچنان اتحاد مداوم تهران با دمشق را به جهان يادآوري مي‌كنند. در اروپا، اين زمين‌لرزه اختلافات را در مورد نحوه نزديك شدن به دمشق آشكار كرده است. كشورهايي مانند ايتاليا، يونان، قبرس و اتريش كه در سال‌هاي اخير خواستار پذيرش «وضعيت موجود» بودند، اكنون معتقدند كه در موقعيت قوي‌تري براي اعمال اين خواسته قرار دارند. آنها اكنون از اروپا مي‌خواهند كه در نقشه راه خود در سوريه تجديدنظر كند. اروپايي‌ها مخالف هرگونه عادي‌سازي رابطه با سوريه، كمك به بازسازي اين كشور و لغو تحريم‌ها قبل از پيشرفت در روند سياسي هستند.
ساير كشورهاي اروپايي و ايالات متحده در روزهاي اخير جلسات هماهنگي را براي مقابله با اين استدلال برگزار كرده‌اند. در اين جلسات گفته شده كه بله، زلزله منجر به يك فاجعه انساني شد كه نياز به پاسخ در سوريه و تركيه دارد اما اين به معناي كنار گذاشتن نقشه راه قبلي براي حل‌وفصل بحران در سوريه و طي روند سياسي مشخص شده نيست. اختلاف در اروپا در موضع گرفته‌شده درباره كنفرانسي در مورد سوريه و بازسازي تركيه كه از سوي اتحاديه اروپا در اواخر ماه آينده برگزار خواهد شد، مشهود است. كشورهايي كه روابط خود را با دمشق عادي كرده‌اند، خواستار دعوت از دولت سوريه و كنار گذاشتن شرط و شروط‌هاي سياسي شده‌اند. اين كشورها همچنين اعلام كرده‌اند كه آماده پيشبرد رابطه مستقيم يكجانبه با دمشق بدون تلاش براي جلب اجماع در اروپا هستند. چندين عامل تعيين‌كننده نحوه نزديك شدن كشورهاي عربي و غربي به دمشق در ماه‌هاي آينده خواهد بود. اين مساله به نوبه خود موازنه قوا و اتحادها را در سوريه تعيين خواهد كرد. يكي از عوامل مهم اين است كه چگونه كمك‌ها و بودجه به مناطق ويران‌شده اختصاص پيدا مي‌كند و چقدر طرف‌هاي مختلف به تعهدات پشت درهاي بسته متعهد مي‌مانند. اين مسائل در هفته‌هاي آينده با مشخص شدن ابعاد فاجعه ناشي از زلزله اهميت بيشتري پيدا مي‌كند.