پرونده‌هاي متعدد روي ميز مذاكرات تهران و بغداد
وزير امور خارجه ايران در سفر به عراق با مقام‌هاي بلندپايه اين كشور ديدار و گفت‌وگو كرد
شهاب شهسواري
حسين اميرعبداللهيان، وزير امور خارجه جمهوري اسلامي ايران، سه‌شنبه شب براي سفري رسمي به دعوت همتاي عراقي‌اش، به بغداد سفر كرد. اميرعبداللهيان در جريان اين سفر علاوه بر ديدار با فواد حسين، وزير خارجه عراق، با محمد شياع السوداني، نخست‌وزير و عبداللطيف رشيد، رييس‌جمهور عراق نيز ديدار و گفت‌وگو كرد. سفر اميرعبداللهيان درست يك هفته بعد از سفر وزير خارجه عراق به واشنگتن انجام مي‌شود. يكي از دستور كارهاي اصلي سفر فواد حسين، وزير خارجه عراق، به امريكا گفت‌وگو درخصوص روابط عراق و ايران و همچنين مساله سختگيريهاي جديد فدرال رزرو نيويورك در موضوع انتقال ارز در عراق بود. فواد حسين، در نشست خبري مشترك با اميرعبداللهيان، اظهار اميدواري كرد كه تهران و واشنگتن بر سر ميز مذاكره بنشينند و با هم با تفاهم برسند. امير عبداللهيان درحالي به عراق سفر كرد كه طيف گسترده‌اي از مسائل روي ميز مذاكرات ميان تهران و بغداد قرار دارد. از يك‌سو، سختگيري‌ها در مورد انتقال ارز در عراق، به يك مشكل اساسي براي بازرگانان ايراني فعال در عراق تبديل شده است و به گفته برخي تحليلگران، اين سختگيري‌ها با افزايش قيمت دلار در ايران ارتباط مستقيم دارد. همچنين مسائلي مانند بدهي‌هاي معوق عراق به ايران، موضوع فعاليت‌هاي گروه‌هاي مسلح عليه جمهوري اسلامي ايران از خاك عراق، ادامه مذاكرات ايران و عربستان سعودي كه با ميانجي‌گري عراق برگزار مي‌شود و مسائل ديگر از جمله محورهاي گفت‌وگوهاي اميرعبداللهيان در بغداد بود. اميرعبداللهيان در اين سفر همچنين با رييس پارلمان، رييس شوراي عالي قضايي و رييس شوراي امنيت ملي عراق نيز ديدار و گفت‌وگو كرد.
محمد صالح صدقيان، تحليلگر مسائل عراق در گفت‌وگو با «اعتماد» اين سفر را سفر بسيار مهمي ارزيابي مي‌كند. صدقيان مي‌گويد: «اين سفر به چند دليل اهميت دارد؛ نخست اينكه برخي از كشورهاي منطقه و بعضي از جريان‌ها در داخل امريكا علاقه‌مند هستند كه بين تهران و بغداد شكاف ايجاد شود. اين سفر در تعميق روابط جمهوري اسلامي ايران و عراق بسيار موثر است. مساله دوم وجود برخي از پرونده‌هاي منطقه‌اي مدنظر جمهوري اسلامي ايران است كه با ميانجي‌گري عراق در حال پيگيري است. در زمان دولت سابق عراق به نخست‌وزيري، مصطفي كاظمي ۵ دور گفت‌وگو بين دولت ايران و عربستان در بغداد برگزار شد. الان هم عربستان براي ادامه مذاكرات آماده است و آقاي محمد شياع سوداني، نخست‌وزير عراق هم علاقه‌مند است كه به اين گفت‌وگوها ادامه داده شود. اين گفت‌وگوهاي منطقه‌اي خيلي مهم است، نه تنها براي ايران و عربستان، بلكه عراق و ديگر كشورهاي منطقه هم از نتايج اين مذاكرات بهره مي‌برند.» حسين اميرعبداللهيان، در نشست خبري مشترك با همتاي عراقي خود با اشاره به تلاش‌هاي عراق براي ميانجي‌گري ميان جمهوري اسلامي ايران با عربستان سعودي و مصر گفت: «در چارچوب تقويت همكاري‌ها با كشورهاي اسلامي و با كشورهاي منطقه از بازگشت روابط ايران و عربستان سعودي و همچنين روابط مصر با جمهوري اسلامي ايران استقبال كرده و از تلاش‌هاي آقاي فواد حسين در نزديك كردن ديدگاه‌هاي طرفين قدرداني مي‌كنيم.»
سفر فواد حسين به امريكا
موضوع سختگيريهاي فدرال رزرو نيويورك براي نقل و انتقال‌هاي ارزي، موضوعي است كه نه تنها اقتصاد ايران، بلكه اقتصاد عراق را هم به شكل چشمگيري تحت‌تاثير قرار داده است. در طول ماه‌هاي گذشته به دليل اعمال اين سختگيري‌ها نرخ برابري دينار عراق با دلار به شكل چشمگيري كاهش پيدا كرده بود. وزير خارجه عراق، هفته گذشته در سفري كه به واشنگتن داشت با مقام‌هاي امريكايي در اين خصوص گفت‌وگو كرد و دو طرف توافق‌هايي در مورد نحوه اجراي اين قواعد انجام دادند. گفته مي‌شود كه يكي از اصلي‌ترين انگيزه‌هاي امريكا از اعمال اين محدوديت‌ها اين است كه مسير انتقال دلار از خاك عراق به ايران را مسدود كنند. فواد حسين، وزير امور خارجه عراق پس از سفر به واشنگتن بر اختلاف‌نظر ميان عراق و امريكا درخصوص ايران تاكيد كرده بود. وي گفته بود: «اينجا نيامده بودم كه در مورد همه چيز توافق كنيم. آنها [امريكايي‌ها] سياست‌هاي خودشان را دارند. براي مثال سياست خودشان را در مورد روسيه دارند، سياست خودشان را در مورد ايران دارند. براي ما ايران يك كشور همسايه است و با اين كشور متفاوت رفتار مي‌كنم. اين يك واقعيت است.» فواد حسين، روز گذشته و در پي گفت‌وگو با اميرعبداللهيان نيز نشست خبري مشترك گفت: «من با همتاي ايراني خود در مورد نتايج سفرم به واشنگتن و آنچه به موضوع ايران مربوط مي‌شود، گفت‌وگو كردم.»
محمد صالح صدقيان به «اعتماد» مي‌گويد: «يكي از چالش‌هايي كه باعث شد آقاي اميرعبداللهيان به بغداد برود چالش مسائل اقتصادي و ارزي بين ايران و عراق است.» صدقيان مي‌گويد: «در عراق گفته مي‌شود كه بخشي از دلارهايي كه امريكا دراختيار عراق قرار مي‌دهد، به صورت قاچاق به تركيه، كشورهاي حاشيه خليج‌فارس، اردن و ايران انتقال داده مي‌شود. من معتقدم كه در مورد اين مساله اندكي اغراق شده است. به اعتقاد من امريكايي‌ها مي‌خواهند با اين بهانه روي همكاري‌هاي اقتصادي ميان ايران و عراق تاثير بگذارند.» صدقيان مي‌گويد: «جمهوري اسلامي ايران نمي‌خواهد كاري انجام دهد كه باعث تضعيف دولت عراق شود. از ۲۰۰۳ تا الان جمهوري اسلامي ايران به شكلي عمل كرد كه دولت بغداد تقويت شود، ايران مي‌داند كه اگر يك دولت قوي در بغداد حضور داشته باشد كه بتواند اوضاع امنيتي و سياسي را در عراق كنترل كند، هم به نفع عراق و كشورهاي منطقه است و هم به امنيت ملي ايران كمك مي‌كند.»
حسين اميرعبداللهيان، وزير امور خارجه ايران در نشست خبري مشترك با همتاي عراقي خود گفت: «جمهوري اسلامي ايران از عراق متحد، آباد، قوي و مستقل همواره حمايت كرده است و ما همواره حمايت خودمان را از تصميم دولت عراق و تصميم ملت عراق براي تعيين سرنوشت خودشان اعلام كرده‌ايم. تثبيت وضعيت سياسي و امنيتي در عراق كه به خوبي از اين مرحله دولتمردان و ملت عراق عبور كردند را تبريك مي‌گوييم و اين به عنوان يك ضرورت، نقطه قوت عراق است. ما قدرت و امنيت و پيشرفت عراق را قدرت، امنيت و پيشرفت ايران مي‌دانيم.» وي همچنين عنوان كرد: «در گفت‌وگوهاي دوجانبه تاكيد كردم كه مشتركات دو ملت آن‌قدر زياد است كه مي‌توان گفت در سايه روابط راهبردي و ممتاز موجود بين ايران و عراق، در واقع ما يك ملت واحد هستيم اما در دو جغرافياي مستقل.»
ديدار با رييس‌جمهور و نخست‌وزير عراق
حسين اميرعبداللهيان، بعدازظهر ديروز با محمد شياع سوداني، نخست‌وزير عراق ديدار و گفت‌وگو كرد. در اين ديدار موضوعات مهم دوجانبه، منطقه‌اي و بين‌المللي را با نخست‌وزير عراق مورد گفت‌وگو و تبادل‌نظر قرار داد. تاكيد بر لزوم پرداخت مطالبات بانكي ايران، حفظ و كنترل مرز و ضرورت اعمال حاكميت كامل عراق در جلوگيري از هرگونه تحركات تهديدآميز عليه ايران، تقويت خطوط مواصلاتي و حمل و نقل، برگزاري دور بعدي نشست كميته عالي مشترك و نهايي‌سازي سند جامع همكاري از موضوعات مهم مطروحه از سوي اميرعبداللهيان در اين ديدار بود. نخست‌وزير عراق نيز با تقدير از نقش دايمي ايران در حمايت از عراق، بر آمادگي كشورش براي اجرايي كردن توافقات انجام شده در ديدارش از ايران تاكيد كرد. السوداني گفت: «عراق همچنان به نقش خود در برقراري آرامش منطقه و كمك به تقويت عنصر گفت‌وگو در تحولات منطقه‌اي ادامه مي‌دهد.»
پيش از اين ديدار، اميرعبداللهيان با عبداللطيف رشيد، رييس‌جمهور عراق ديدار كرد. وزير امور خارجه جمهوري اسلامي ايران در ديدارش با عبداللطيف رشيد بر لزوم توسعه مناسبات دوجانبه ايران و عراق تاكيد كرد و روابط ايران و عراق را منحصر به روابط دو دولت ندانست و ارتباط عميق و تنگاتنگ دو كشور را جنبه ديگري از ارتباط دو ملت خواند. موضوع مطالبات بانكي ايران، امنيت مرزها، فعاليت شركت‌هاي ايراني و لايروبي اروندرود از ديگر مسائل مطرح شده در ديدار اميرعبداللهيان با رييس‌جمهور عراق بود. عبداللطيف رشيد، رييس‌جمهور عراق نيز در اين ديدار ضمن تشكر از دعوت آيت‌الله رييسي، روابط دو كشور ايران و عراق را روابطي همه‌جانبه و عميق خواند و بر عزم كشورش جهت توسعه همه‌جانبه روابط تاكيد كرد.
نشست خبري مشترك وزراي خارجه ايران و عراق
حسين اميرعبداللهيان، وزير امور خارجه جمهوري اسلامي ايران در نشست خبري مشترك با همتاي عراقي بيان كرد: «ما در ماه‌هاي گذشته گفت‌وگوهاي مهمي را در قالب كميته عالي امنيتي در تهران و بغداد برگزار كرديم.» وزير خارجه ادامه داد: «پيگيري تعهدات عراق، نهايي كردن سند توافقاتي كه در نتيجه اين گفت‌وگوها حاصل شده با هدف مقابله با گروهك‌هاي تروريستي مستقر در اقليم (كردستان عراق) مورد توجه جدي ما قرار گرفته است. ما معتقد هستيم كه دولت عراق مصمم است اين كشور منبعي براي تهديد عليه همسايگان و از جمله جمهوري اسلامي ايران نباشد.» به گزارش فارس، وزير امور خارجه همچنين اظهار داشت: «يكي از موضوعات در دستور كار ما طراحي كردن سند همكاري‌هاي جامع و بلندمدت بين ايران و عراق است. به زودي پيشنهادات خود را در قالب متني از مسير ديپلماتيك دراختيار وزير خارجه عراق قرار خواهيم داد و اميدواريم در جريان برگزاري كميسيون عالي مشترك همكاري‌هاي دو كشور شاهد نهايي شدن اين سند كه نقشه راه جديد همكاري‌هاي دو كشور را رقم خواهد زد، باشيم.» اميرعبداللهيان اضافه كرد: «تلاش ما براي تداوم همكاري‌ها در چارچوب توافقات في‌مابين و از جمله برمبناي قرارداد ۱۹۷۵ به ويژه در موضوعات مربوط به لايروبي شط‌العرب (اروندرود)، تعيين و جانمايي مجدد خط تالوگ، برمبناي تشكيل كميته مشترك با هدف توسعه استان‌هاي همجوار شط‌العرب مورد تاكيد جدي ما و همكارم وزير خارجه عراق در گفت‌وگوهاي امروز قرار گرفت.» وزير امور خارجه همچنين اظهار داشت: «ما از دولت و ملت عراق براي اجراي مصوبه پارلمان اين كشور در خروج نيروهاي نظامي از خاك عراق حمايت مي‌كنيم. درخصوص تقويت همكاري‌هاي ترانزيتي و توريسم زيارتي و گردشگري في‌مابين دو كشور همان‌طوري كه همكارم اشاره كرد، تكميل خط‌آهن بصره- شلمچه و خط‌آهن كرمانشاه- خسروي - منظريه -بغداد در دستوركار جدي دو طرف قرار دارد.»
وزير خارجه عراق نيز در اين نشست خبري، ضمن تاكيد بر اين نكته كه هيچ طرفي نمي‌تواند از خاك عراق براي حمله به كشور ديگري استفاده كند، خاطرنشان كرد: «اميدواريم طرف‌هاي ايراني و امريكايي درخصوص پرونده هسته‌اي به ميز مذاكره بازگردند، رسيدن به تفاهم بين ايران و امريكا براي عراق مهم است.» حسين در ادامه تاكيد كرد: «در گفت‌وگوها به مساله بدهي‌هاي خود به ايران در خريد گاز و همچنين موضوع توسعه راه‌آهن بين دو كشور پرداختيم.» اميرعبداللهيان تاكيد داشت: «ايران هميشه به حاكميت عراق احترام مي‌گذارد و حامي آن در جهت ارتقاي امنيت و ثبات است. ما معتقديم كه دولت عراق مصمم است تا اين كشور عرصه‌اي براي تهديد عليه كشورهاي همسايه از جمله ايران نباشد.»