محمدحسن نجمي
دنبال‌كنندگان طرح موسوم به «صيانت از كاربران در فضاي مجازي» در مجلس، همچنان دست از اين طرح نكشيده‌اند؛ آنها نه تنها دست نكشيده‌اند كه تلاش‌هاي زيادي را دوباره شروع كرده‌اند تا اين طرح را به نتيجه مطلوب‌شان برسانند. حتي محدوديت‌هاي پس از آغاز اعتراضات پاييز گذشته هم، نتوانسته نظر آنها را جلب كند و هنوز راضي نشده‌اند. صيانت‌چي‌هاي مجلس كه بيشتر متمايل به پايداري‌چي‌هاي مجلس هستند، پس از پايان بررسي لايحه بودجه 1402 در صحن، خيز دوباره‌اي برداشته‌اند براي به جريان انداختن اين طرح؛ آن هم پس از مدتي كه طرح صيانت مسكوت مانده بود.
حاميان صيانت به صورت جدي پيگير هستند
در واكنش به اين تحركات، غلامرضا نوري‌قزلجه، از نمايندگان مخالف طرح صيانت به «اعتماد» مي‌گويد: «اين مطرح كردن‌ها بابت آن است كه زمينه‌سازي كنند تا طرح صيانت دوباره به جريان بيفتد و آن را به نتيجه دلخواه‌شان برسانند.» او از جدي بودن حاميان صيانت در مجلس، براي به نتيجه رساندن اين طرح خبر داد ه و گفته: «طراحان طرح صيانت به صورت جدي پيگير آن هستند به طوري كه يك روز پس از آنكه مجلس از بودجه فارغ شد، شروع كردند به مطرح كردن طرح صيانت و پيگير آن هستند.»
ماجرا از كجا شروع شد؟
ماجرا از آنجا شروع شد كه روز سه‌شنبه مهرداد ويس‌كرمي از اعضاي كميسيون مشترك مجلس درباره طرح صيانت، در تذكري خواستار آن شد كه اين طرح در دستور كار قرار بگيرد. او در حمله‌اي به منتقدان طرح، انتقادات را «جوسازي» خواند كه «عمدتا در خارج از كشور هدايت» مي‌شدند و به ادعاي او اين اقدامات باعث شد تا «ادامه كار كميسيون متوقف» شود.
«استخاره كردم، خوب اومده»، مباركه!
اين نماينده گفت كه براي گفتن اين سخنان استخاره كرده و خوب آمده است. عبدالرضا مصري، نايب‌رييس مجلس هم كه رياست جلسه را برعهده داشت، خطاب به ويس‌كرمي پرده از تلاش‌ها براي به نتيجه رساندن طرح موسوم به صيانت سخن گفت: «شايد بيش از ۱۰ جلسه من خدمت شما و آقاي تقي‌پور و دوستان ديگر بودم كه ساعت‌ها مساله را مطرح كرديد، شما صبح به من گفتيد كه اين موضوع در جلسه علني مطرح نشود، اما الان مي‌گوييد در جلسه علني مطرح شود؛ ما ان‌شاءالله در دستور كار مي‌گذاريم و انجام مي‌شود.»
فكر كرده‌اند ما عقب‌نشيني مي‌كنيم!
اين ماجرا تمام شد و رسانه‌ها خبر از احتمال به جريان افتادن اين طرح دادند. فرداي آن، يعني روز گذشته، ويس‌كرمي باز هم تذكر داد و گفت: «طبق آيين‌نامه بايد گزارش كميسيون براي زمان اجراي آزمايشي در صحن مطرح شود و اگر رييس يا هيات رييسه به مخالفت برخي همكاران استناد مي‌كنند باز هم اين حرف وجاهت قانوني ندارد، زيرا در مورد اينكه كار در كميسيون مشترك دنبال شود يا در صحن ادامه پيدا كند، صحن مجلس بايد تصميم‌گيري كند.»
او گفت كه پس از سخنان روز سه‌شنبه‌اش «همان‌هايي كه با اين طرح مخالفند با يك هجمه رسانه‌اي فكر كردند ما را وادار به عقب‌نشيني مي‌كنند».
تصميم‌گيري درباره طرح از اختيارات هيات رييسه نيست!
او تاكيد كرد كه «گزارش كميسيون مشترك فضاي مجازي آماده و تحويل هيات رييسه شده و هيات رييسه بايد آن را در دستور صحن بگذارد تا درباره اجراي اين طرح به صورت آزمايشي تصميم‌گيري شود.»
به گفته او، اين موضوع كه كار كميسيون مشترك ادامه پيدا كند يا صحن درباره اين طرح تصميم‌گيري كند، در يد اختيارات رييس و هيات رييسه نيست كه «با سليقه شخصي خود» تصميم بگيرند.
تصميم‌گيري درباره طرح از اختيارات هيات رييسه است!
محمدباقر قاليباف، رييس مجلس هم در پاسخ به اين اظهارات گفت كه «ما حتما آيين‌نامه را دنبال مي‌كنيم، اما اينكه آيا كميسيون مشترك ادامه دارد يا ندارد از اختيارات هيات رييسه، آيين‌نامه و حوزه قوانين است؛ در آنجا تصميم مربوطه گرفته شده است، آقاي مصري هم به عنوان نايب‌رييس موضوع را پيگيري مي‌كردند.»
به گفته قاليباف، ۱۸۵ نفر از نمايندگان مجلس نامه‌اي امضا كردند و درخواست برگشت اين موضوع (بررسي طرح صيانت در صحن علني به جاي كميسيون مشترك) در صحن را داشتند.
او تاكيد كرد كه «من مرّ قانون را دنبال مي‌كنم، اما نظراتي بود و برخي دوستان مطرح كردند، دنبال اين بودم كه به اين موضوع كمك كنم. من قانون را دنبال مي‌كنم. دوستان حق دارند كه اين مساله دوباره در صحن مطرح شود. من با دوستان در حال صحبت هستم كه حل شود.»
طرح قانوني نيست
غلامرضا نوري‌قزلجه، عضو كميسيون مشترك بررسي طرح صيانت و از مخالفان آن، در گفت‌وگو با «اعتماد» تاكيد دارد كه «وضعيت طرح موسوم به صيانت هنوز مشخص نشده است. از سويي نمي‌توانند بگويند كه كميسيون مشترك كه بر اساس اصل 85 قانون اساسي تشكيل شده مصوبه‌اي داشته، چون مسير قانوني خود را طي نكرده است.»
به گفته نوري «اين مطرح كردن‌ها بابت آن است كه زمينه‌سازي كنند تا طرح صيانت دوباره به جريان بيفتد و آن را به نتيجه دلخواه‌شان برسانند».
قاليباف هر دو مسير را باز گذاشته است
او درباره پاسخ قاليباف به تذكر ويس‌كرمي در جلسه چهارشنبه مجلس، معتقد است كه «به نظر مي‌رسد هيات رييسه و به خصوص آقاي قاليباف براي نتيجه‌گيري و تعيين شدن تكليف طرح، هنوز به قطعيت نرسيده؛ چراكه در سخنان روز چهارشنبه‌شان، ايشان راه را براي هر دو سناريو باز گذاشته است.»
او در تشريح اين دو سناريو گفت: «يك سناريو اين است كه بگويد كميسيون مشترك در زمان قانوني تشكيل شده و مصوبه آن را به رسميت بشناسد و با آن موافقت شود و مراحلش ادامه يابد؛ يك سناريو هم اين است كه مصوبه كميسيون مشترك را، مغاير با آيين‌نامه و قانون تشخيص دهد كه نتيجه‌اش مي‌شود بازگشت و بررسي طرح در صحن مجلس. به اين ترتيب رييس مجلس در صحبت‌هايش هر دو مسير را باز گذاشته است.»
نوري مي‌گويد: «يك‌بار راي‌گيري درباره بازگشت طرح به صحن انجام شد كه راي نمايندگان برگشتن و بررسي طرح در صحن بود، اما چون آن راي‌گيري استمزاجي و در جلسه غيرعلني بود، آن را ملاك قرار نمي‌دهند.»
ميزان فشارهاي بيروني تكليف طرح را مشخص مي‌كند
او اما درباره اينكه نتيجه و تكليف طرح چه مي‌شود، نظري دارد كه بسياري از ناظران هم بر اين اعتقاد هستند: فشارهاي بيرون از مجلس. نوري‌قزلجه با بيان اينكه تكليف اين طرح «بستگي به فشارها و توصيه‌هاي بيروني دارد»، گفت: «اينكه فشار كدام سمت پر زورتر باشد، مي‌تواند تكليف طرح را مشخص كند. به هر حال اين طرح از ابتدا با توصيه و فشارهايي بيرون از مجلس به جريان افتاد. حتي مراحل سفارش و طراحي اين طرح در بيرون مجلس انجام شد.»
طراحان خارج از مجلس مشخص هستند
اين عضو كميسيون مشترك بررسي طرح صيانت، در پاسخ به اينكه منشا «فشارهاي بيروني» كجاست و طراحان چه كساني هستند، گفت: «طراحان در خارج از مجلس مشخصند؛ همان‌هايي هستند كه در سخنان‌شان از اين طرح به شدت دفاع كرده و به منتقدان و مخالفان توهين مي‌كنند.»
او تاكيد دارد كه «اگر مصوبه كميسيون مشترك به عنوان نتيجه پذيرفته شود، حتما مخالفت مي‌كنيم چراكه نه جلسه‌اي بوده، نه كميسيوني تشكيل شده ولي اگر طرح به صورت عادي به صحن بازگردد آن زمان مانند يك طرح معمولي با آن برخورد مي‌كنيم.»
سرنوشت دسترسي به اينترنت؟
با اين وجود همچنان تلاش‌هاي زيادي براي به نتيجه رساندن طرح صيانت چه در مجلس و چه بيرون از مجلس در جريان است و روزانه محتواهاي زيادي درباره مضرات فضاي مجازي در همان فضاي مجازي منتشر مي‌كنند. طرحي كه به اعتقاد بسياري، نتيجه‌اي جز محدود شدن دسترسي به اينترنت و دنياي آزاد اطلاعات نخواهد داشت؛ گرچه الان هم پس از آغاز اعتراضات پاييز 1401، با استدلال امنيت، دو شبكه اجتماعي پر كاربرد و پر طرفدار ايرانيان فيلتر شد و سرعت اينترنت افت محسوسي پيدا كرد؛ حالا با اين وجود طرح صيانت هم بخواهد اجرا شود، مشخص نيست چه سرنوشتي در انتظار اينترنت و كسب و كارهاي اينترنتي خواهد بود.