«اعتماد» بررسي مي‌كند
ماكاروني؛ انحصار در توليد و گران‌تر از كشورهاي همسايه
بسيم لاله| ماكاروني غذايي كه تا چند سال پيش به عنوان يك وعده جايگزين برنج و ديگر كربوهيدرات‌ها محسوب مي‌شد اكنون با افزايش قيمت برنج، گوشت و مرغ تبديل به يكي از غذاهاي اصلي خانوار ايراني شده است. در ميان افزايش قيمت اقلام غذايي سرعت ماكاروني از همه كمتر بود كه علت اصلي اين عقب‌ماندگي يكي بودن مواد اوليه آن با نان بود. آرد و گندم جزو واردات استراتژيك و امنيت غذايي هر كشوري محسوب مي‌شود و در كشوري مانند ايران كه 15 سال است در حال مذاكره براي ارتباط با ساير كشورها است داشتن ذخيره كافي از اين مواد غذايي جزوي از پروتكل امنيت ملي كشور محسوب مي‌شود.
با كاهش ارزش پول ملي و پايين آمدن درآمدهاي ارزي، دولت سيزدهم تصميم گرفت يارانه تخصيصي به آرد را حذف كند و به تعبير خود دست به بزرگ‌ترين جراحي اقتصادي كشور بزند. اين جراحي اقتصادي تلفاتي هم داشت كه يكي از مهم‌ترين آنها رييس سازمان حمايت از مصرف‌كننده بود. وقتي عباس تابش به صورت رسمي بخشنامه زد كه از اين تاريخ هر بسته ماكاروني 500 گرمي از 7400 تومان به 17000 هزار تومان تغيير قيمت پيدا مي‌كند واكنش‌ها در فضاي مجازي كه آن زمان هنوز مثل امروز فيلتر نشده بود چنان بود كه شبانه وزير صمت حكم بركناري وي را صادر كرد. شيريني، شكلات و بيسكوييت نيز كمي بيشتر از اين مقدار افزايش قيمت داشتند اما مانند ماكاروني جزو اقلام غذايي ثابت مردم نبودند. تا پيش از اين جراحي اقتصادي توليدكنندگان اين حوزه هر سال به عنوان صادركننده برتر انتخاب مي‌شدند و مالكان آنها با افتخار اعلام مي‌كردند كه جزو ارزآور‌ترين صنايع براي كشور هستند اما وقتي دولت تصميم گرفت در ظاهر يارانه‌اي كه به اين كالاها تخصيص مي‌داد را اين‌بار مستقيم به مردم بدهد اين ارزآوري به كمتر از نصف كاهش پيدا كرد. تا پيش از اين ايران رتبه اول صادرات شيريني و شكلات را در منطقه خاورميانه و شمال آفريقا داشت و در حوزه ماكاروني بعد از چين دومين صادركننده دنيا بود؛ قيمت ماكروني ايراني حتي پايين‌تر از قيمت جهاني آرد بود. در حالي كه آرد مواد اوليه اين كالا است طبيعي بود كه هيچ كشور و كمپاني توانايي رقابت به لحاظ قيمتي را با توليدكننده ايراني نداشت و چين هم به سبب تيراژ بالا و نداشتن مشكلات حمل و نقل و بانكي توانسته بود بالاتر از ايران قرار بگيرد. علي شريعتي عضو كانون صنايع غذايي و اتاق بازرگاني ايران در خصوص وضعيت بازار صادراتي ماكاروني، شيريني و شكلات گفت: ايران به لحاظ چهار فصل بودن، موقعيت ژئوپلیتيك و حمل‌و نقل ارزان توانست در بازار صادراتي اين اقلام حرف اول را در منطقه بزند اما زماني كه ارز 4200 حذف شد داستان فرق كرد. دولت براي حمايت از سفره مردم به يكسري اقلام ارز 4200 مي‌داد و صنايع تبديلي ما نيز با استفاده از اين رانت توانستند بازارهاي صادراتي را خيلي راحت فتح كنند به‌طور مثال مواد اصلي شيريني و شكلات آرد، روغن و شكر است كه تمام اينها با ارز يارانه‌اي در كشور توزيع مي‌شد اما صنايع تبديلي آنها را مي‌گرفتند و پس از تبديل به محصول صادر مي‌كردند.به‌طور مثال سال گذشته در نمايشگاه صنايع ايران در پاكستان كمتر فرد پاكستاني يا افغانستاني سراغ لوازم خانگي يا قطعات خودرو يا توليدات صنعتي ايراني مي‌آمد اما در عوض در سالن مواد غذايي، شيريني و شكلات جاي سوزن انداختن نبود زيرا در كنار كيفيت خوب كالاي ايراني، قيمت‌ها بسيار پايين بود.
وي در خصوص بازار جهاني صادرات ماكاروني گفت: اين كالا داراي يك بازار جهاني است و قيمت تمام شده و حاشيه سود آن مشخص است شايد كمپاني‌هاي كشور اوكراين كه گندم فراواني دارند بتوانند كمي ارزان‌تر از ساير كشورها اين كالا را عرضه كنند اما به اندازه كمپاني‌هاي ايراني نمي‌توانستند. اين درحالي است كه كمپاني‌هاي ايراني كه تمام مواد اوليه خود را وارد مي‌كردند باز هم از اوكرايني‌ها كه گندم و آب و آرد براي خودشان بود ارزان‌تر مي‌دادند.
وي ادامه داد: حالا كه ارز حمايتي حذف شده و اين شركت‌ها با ارز نيمايي مواد اوليه خود را تهيه مي‌كنند ديگر امكان رقابت را ندارند زيرا قيمت تمام شده كالاي آنها بالاتر از ساير رقباي منطقه‌اي مانند تركيه و روسيه در مي‌آيد؛ اين يعني مردم ايران ماكاروني و شيريني و شكلات را گران‌تر از ساير كشورها مي‌خرند.اگر واردات آزاد بود و اين كالاها با همان ارز نيمايي وارد كشور مي‌شد شركت‌هاي ايراني نمي‌توانستند با آنها رقابت كنند چيزي كه امروز اين شركت‌ها را سرپا نگه داشته است ممنوعيت واردات و رانت انحصار بازار است.