اپراتورها و آينده هوش مصنوعي در ايران
هوش مصنوعي يا به اختصار AI اكنون وارد فاز رشد انفجاري خود شده و آينده بسياري از فناوري‌هاي ديگر نيز بر پايه همين فناوري شكل مي‌گيرد. به گزارش آي‌تي آناليز، اما نكته مهم و برجسته اين فناوري تحول‌گرايانه اين است كه تاثيرگذاري هوش مصنوعي نه تنها به دنياي فناوري محدود نمي‌شود، بلكه منجر به رشد و پيشرفت طيف وسيعي در حوزه‌هاي اقتصادي، اجتماعي و... نيز در كشورها مي‌شود. در حال حاضر بررسي‌هاي مختلفي از تاثير هوش مصنوعي بر اقتصاد كشورها، حاكي از اثرگذاري بسزاي اين فناوري در رشد اقتصادي، رشد توليد ناخالص ملي و رشد بهره‌وري نيروي كار در كشورهاست. دنبال كردن ترندها و شاخص‌هاي آماري هوش مصنوعي، در منطقه خاورميانه نشان مي‌دهد چند كشور پروژه‌هاي بزرگي در زمينه «شهرهاي هوشمند» و «دولت‌هاي هوشمند» داشته‌اند و هوش مصنوعي را در وزارتخانه‌ها و دانشگاه‌ها نهادينه كرده‌اند. به نحوي كه اكنون«پروژه نئوم» عربستان سعودي با چشم‌انداز ايجاد شهر هوشمند به مساحت ۳۳ برابر نيويورك تا سال 2025 در مركز توجه قرار دارد و همزمان پروژه‌هاي بزرگ ديگري هم در كشورهاي منطقه در حال جريان است. در اين ميان اگرچه هنوز اكثر كشورهاي منطقه غرب آسيا بهره‌گيري چشمگيري از هوش مصنوعي در صنايع خود نداشته‌اند؛ اما در نهايت نتيجه اين كندي در زمينه بهره‌گيري از هوش مصنوعي، تشديد شكاف ديجيتال ميان اين كشورها و كشورهاي توسعه يافته است كه اين شكاف در حوزه توليد ناخالص داخلي از ۳ درصد در سال ۲۰۲۵ به ۱۹ درصد در سال ۲۰۳۰ افزايش مي‌يابد.
به عبارت ديگر شواهد نشان از آن دارد كه هرگونه بروكراسي و تاخير در حوزه‌هاي سرمايه‌گذاري، رگولاتوري و فراهم‌آوري زيرساخت‌ها و مقدمات گسترش هوش مصنوعي در كشور، تنها به كندي بهره‌برداري از اين فناوري منجر نشده و منجر به عقب‌ماندگي‌هاي گسترده در حوزه‌هاي متعدد اقتصادي، اجتماعي و ... نيز خواهد شد.
اما آنچه مسلم است، در كشوري همچون ايران، پيشرفت سريع و گسترده فناوري‌هاي متنوع و مرتبط با هوش مصنوعي نيازمند زيرساخت‌هاي هوشمند ارتباطات در كشور است كه در اين خصوص با توجه به معماري متفاوت شبكه‌هاي ارتباطي در ايران، اين اپراتورهاي موبايل هستند كه نقش اساسي و كلان در اين حوزه را ايفا مي‌كنند.
لذا ورود و سرمايه‌گذاري اپراتورهاي تلفن همراه كشور در ايران و به‌طور مشخص همراه اول و ايرانسل كه مجموعا بالغ بر 90درصد بازار ارتباطات كشور را در دست دارند، اهميت كليدي در آينده هوش مصنوعي و بهره‌مندي ايران از فوايد اين فناوري دارند.
به همين جهت در ايران گام اول هوشمندسازي و استفاده از هوش مصنوعي بايد در لايه اپراتورهاي موبايل و شبكه‌هاي گسترده آنها در كشور برداشته شود.
كاربردهاي هوش مصنوعي در اپراتورهاي موبايل
امروز اپراتورهاي موبايل ديگر محدود به ارايه خدمات اوليه تلفن و اينترنت نيستند و اكنون صنعت مخابرات در مركز رشد فناوري قرار دارد كه توسط خدمات باند پهن موبايل و5G در عصر اينترنت اشيا (IoT) رهبري مي‌شود.
لذا با توجه به برآوردها، هدف‌گذاري‌ها، سرمايه‌گذاري‌ها و مسير حركت اپراتورهاي بزرگ دنيا انتظار مي‌رود اين رشد به دليل پذيرش سريع هوش مصنوعي (AI) در صنعت مخابرات ادامه يابد.
بر اساس برآوردها اندازه بازار جهاني هوش مصنوعي در ارتباطات از راه دور، از 11.89 ميليارد دلار در سال 2020 تا سال 2027 به 14.99 ميليارد دلار خواهد رسيد.
چالش‌هاي پيش روي اپراتورهاي ارتباطي
امروزه ارايه‌دهندگان خدمات ارتباطي در دنيا با چالش‌هاي داخلي و خارجي روبه‌رو هستند كه از آن جمله مي‌توان به موارد زير اشاره كرد:
- مديريت ضعيف شبكه
ترافيك جهاني و نياز به توسعه تجهيزات شبكه به‌طور چشمگيري در حال افزايش است كه منجر به مديريت شبكه پيچيده‌تر و پرهزينه‌تر مي‌شود.
- عدم تجزيه و تحليل داده‌ها
صنعت مخابرات در تلاش است تا از حجم عظيمي از داده‌هاي جمع‌آوري شده از پايگاه‌هاي مشتريان عظيم خود در طول سال‌ها استفاده كند. اما در اين خصوص داده‌ها ممكن است تكه‌تكه يا در سيستم‌هاي مختلف، بدون ساختار و دسته‌بندي ذخيره شوند يا به سادگي ناقص و بسيار مفيد نباشند.
- هزينه‌هاي بالا
به دنبال سرمايه‌گذاري‌هاي گسترده در زيرساخت‌ها و ديجيتالي شدن، تحليلگران صنعت انتظار دارند هزينه‌هاي عملياتي جهاني مخابرات ميلياردها دلار افزايش يابد. اين در حالي است كه بسياري از شركت‌هاي مخابراتي با بحران مالي مواجه هستند و بايد راه‌هايي براي بهبود وضعيت خود بيابند.
- بازار شلوغ
در همين حال مشتريان مخابراتي خواستار خدمات با كيفيت بالاتر و تجربه مشتري بهتر (CX) هستند و به ويژه در صورت برآورده نشدن نيازهاي‌شان مستعد ريزش و اتلاف فرصت‌هاي تجاري نهفته در دنياي هوش مصنوعي هستند.
همراه اول و هوش مصنوعي
در اين ميان همراه اول به عنوان بزرگ‌ترين اپراتور ارتباطي ايران و خاورميانه چه از جهت تعداد كاربر و چه از جهت گستردگي شبكه و وابستگي مشاغل، صنايع و كسب‌وكارها به اين اپراتور، با توجه به جايگاه ملي و پيش‌بيني شرايط و ترند جهاني، از سال‌ها قبل اقدامات زيادي را در توسعه هوش مصنوعي به كار گرفته است كه نظر به تنوع اين اقدامات، برخي از مهم‌ترين اين تلاش‌ها عبارتند از:
- برگزاري اولين همايش روز هوش مصنوعي با حمايت همراه اول
- مشاركت در مسابقات هوش مصنوعي اميركبير
- طراحي پايلوت پلتفرم هوش مصنوعي به عنوان سرويس ارزيابي
- سكوي بومي هوش مصنوعي بر بستر پردازنده‌هاي گرافيكي
- اجراي پروژه توليد ويديو مبتني بر هوش مصنوعي
- برگزاري رويداد هوش مصنوعي و ايده‌هاي كسب و كار
- بوتكمپ پايتون و هوش مصنوعي توسط همراه اول
- حمايت از چالش‌هاي نوآورانه در حوزه هوش مصنوعي
- استفاده از هوش مصنوعي براي شناسايي الگوي مصرف و نياز مشتركان جهت ارايه بسته‌ها و خدمات بهينه
- مشاركت در برگزاري مدرسه استارت‌آپي هوش مصنوعي
- استفاده از كاربردهاي هوش مصنوعي در مركز تماس همراه اول و انبوهي ديگر از اقدامات و برنامه‌هاي اين اپراتور در اين عرصه
وزارت ارتباطات، هوش مصنوعي و اپراتورها
لذا همان‌طور كه ذكر شد، اقدامات ايرانسل و بيشتر همراه اول در توسعه، ترويج و كاربري هوش مصنوعي با توجه به نقش كليدي آنها در اين فناوري و در قياس با ديگر صنايع نشان مي‌دهد كه به‌طور مشخص پيشران فناوري هوش مصنوعي در ايران اين دو اپراتور هستند. به اين ترتيب نقش وزارت ارتباطات، كميسيون تنظيم مقررات و ارتباطات راديويي، سازمان رگولاتوري، شوراي عالي فضاي مجازي و ديگر نهادهاي مرتبط، در تسهيل‌گري و حمايت از اقدامات، سرمايه‌گذاري‌ها و توسعه زيرساخت‌هاي مربوطه از سوي اين اپراتورها نيز از اهميت بالايي برخوردار است. از اين‌رو به نظر مي‌رسد با توجه به اقدامات كلان و راهبردي كشورها دنيا و منطقه، نهادهاي مذكور بايد در كنار تدوين نقشه راه و استراتژي‌هاي توسعه هوش مصنوعي در كشور، توجه ويژه‌اي به تقسيم كار، جايگاه و اقدامات اين دو اپراتور داشته باشند تا ضمن توسعه و بهره‌مندي از فرصت‌ها و مواهب فناوري هوش مصنوعي، كشور دچار عقب‌ماندگي و شكاف‌هاي ديجيتال داخلي و خارجي نشود.