پاسخ به يك سوال مهم درباره اين روزهاي بازار سرمايه
بورس تهران درگير حباب است؟
ندا جعفري
تداوم رشد شاخص بورس در سال جديد با توجه به تجربه ناخوشايند سال 1399 بسياري از سهامداران را نگران كرده كه آيا حبابي در بازار سرمايه شكل گرفته است؟ برخي از كارشناسان بورسي بر اين باورند كه بازار سرمايه از نظر بازدهي در سال ۱۴۰۰ و ۱۴۰۱ نسبت به ديگر بازارهاي دارايي عملكرد اميدواركننده‌اي نداشته و اغلب بازارهاي موازي اين روزها با حباب مواجه شده‌اند و اگر قرار باشد چرخش نقدينگي رخ دهد بي‌شك به سمت بازار سرمايه خواهد بود.
درباره ارزيابي ميزان «حبابي بودن» بورس شاخص‌هاي زيادي در دسترس است. مهيار بقايي، كارشناس بازار سرمايه در مورد افزايش شاخص‌هاي بورس نسبت به دو ماه گذشته و احتمال حبابي شدن بازار سرمايه بر اين باور است كه براي ارزيابي اين مساله بايد ساير شاخص‌هاي اقتصادي را در كنار يكديگر بررسي كرد. اين كارشناس حوزه بورس با اشاره به ميزان رشد نرخ دلار در سال گذشته به «اعتماد» گفت: بهاي دلار در سال 1401 مسير پر فرازو نشيبي را طي كرد، قيمت دلار كه در ابتداي بهار در كانال 26 هزار تومان بود در آخرين ماه سال به كانال‌هاي 50 و 60هزار تومان هم نفوذ كرد و بازار ارز با شوك قيمتي همراه شد. بقايي با اشاره به رشد نقدينگي نيز تصريح كرد: در مهر ماه سال 1399 ميزان نقدينگي 3000 هزار ميليارد تومان بود كه بر اساس گزارش بانك مركزي ميزان نقدينگي در دي ماه 1401 رقم 6000 هزار ميليارد تومان را هم پشت سر گذاشت و تا دو برابر افزايش يافت. عملا بازارهاي موازي بورس تحت‌تاثير قرار گرفتند و همگي با رشد همراه شدند.
سهامداران با عجله خريد نكنند
اين كارشناس بازار سرمايه افزود: يكي از بازارهايي كه در اين مدت رشد بالايي را تجربه كرد بازار ملك و زمين بود و بسياري از شركت‌هايي هم كه در بورس حضور دارند داراي زمين و املاك زيادي هستند و ارزش دارايي آنها هم در اين مدت افزايش پيدا كرد.
او با مقايسه ارزش دلاري بورس در سال 1399 و ارزش دلاري اين روزهاي بورس خاطرنشان كرد: ارزش دلاري بازار امروز حدود ۱۸۷ ميليارد دلار است كه نسبت به قله ۴۳۰ميليارد دلاري در سال 1399 بيش از129 درصد فاصله دارد كه از اين نظر هم بورس حبابي ندارد. اما موضوع مهم كنترل ريسك است. سهامداران نبايد با عجله خريد كنند و روي سهم‌هاي خود دقت بيشتري داشته باشند. چرا كه در اين مقطع ممكن است با يكسري از اصلاحاتي هم روبرو شويم.
چشم‌انداز بورس مثبت است
بقايي با بيان اينكه چشم‌انداز بورس مثبت خواهد بود افزود: به اعتقاد بنده ارزان‌ترين دارايي در حال حاضر بازار سهام است. با توجه به ابزارهايي كه در بورس اوراق بهادار و بورس كالا به وجود آمده و اختيار معاملاتي كه ايجاد شده بهترين بازار براي امسال بورس خواهد بود.
اين كارشناس بازار سرمايه در ادامه به «اعتماد» گفت: شوك ارزي كه سال گذشته رخ داد باعث رشد 100 درصدي نرخ دلار شد و امروز بايد تحول مالي پيش روي شركت‌ها را بررسي كرد، شركت‌هايي در بورس هستند كه در آذر ماه 1401 دلار خود را وارد كشور كرده‌اند و با نرخ 40 هزار تومان در بازار متشكل ارزي آن را فروخته‌اند و سودآوري زيادي را هم تجربه كرده‌اند. امروز موضوعي كه باعث رشد بورس شده تنها رشد نرخ دلار نيست و تغييرات در بازارهاي جهاني هم روي آن تاثيرگذار بوده. پتروشيمي‌هاي ايراني محصولاتي توليد مي‌كنند كه تا پيش از اين در اختيار كشورهاي اوكراين، بلاروس و روسيه و ازبكستان بوده و سه كشور آن عملا در جنگ و درگيري هستند و صادراتي هم ندارند. قيمت محصولات اين شركت‌ها از 200 دلار، به 400 دلار رسيده كه ارزش اين شركت‌ها را متحول كرده است.
بازار خودرو و سكه حباب زيادي دارند
بقايي تصريح كرد: هرچند نگراني‌هايي بابت ريزش شاخص‌ها باز هم وجود دارد اما جلوگيري از اين مساله هم وظيفه سازمان بورس است، چرا كه دليل اصلي ريزش‌هاي سال 1399 هم دستكاري‌هايي بود که انجام مي‌شد اما اگر واقعا اين نگراني از ريزش باز هم وجود دارد بهترين راه اين است كه سهامداران از طريق صندوق‌هاي شركت‌هاي سرمايه‌داري براي خريدهاي‌شان اقدام كنند. اين كارشناس بورس در پاسخ به اين پرسش كه كدام بازارها به جز سكه و ارز كه حباب قيمتي بسيار بالايي دارند، گفت: اين مساله نه تنها در بخش سكه طلا وجود دارد بلکه در مورد بازار خودرو هم وضعيت همين گونه است. به عنوان مثال؛ يك خودروي چيني (فونيكس) در حالي كه در خارج از ايران به قيمت 800 ميليون تومان قيمت‌گذاري شده اما در داخل ايران همين خودرو 2 ميليارد و 200 ميليون تومان نرخ‌گذاري شده به اين معني كه با دلار نزديك به 100 هزار تومان قيمت‌گذاري شده است. در مورد ساير خودروها هم وضعيت به همين شكل است.
بقايي در خصوص مبناي نرخ دلار در بورس نيز افزود: در بخش سودآوري مبنا بر اساس نرخ نيمايي دلار است اما ارزش بازار سهام اين روزها با نرخ دلار 32 تا 33 هزار توماني محاسبه مي‌شود و شركت‌هاي پتروشيمي با 38 هزار تومان دلار مي‌فروشند و شركت‌هاي ديگر با سقف 40 هزار توماني هم مي‌فروشند و امروز هم درصددند تا قيمت‌ها را بالا ببرند تا با قيمت‌هاي بازار متشكل ارز و طلا يكي شود كه نرخ‌ها در حدود 42 هزار و 600 تومان صرافي ملي خواهد شد.
شاهد سقف‌شكني‌ها در بخش كاموديتي‌ها خواهيم بود
اين كارشناس بازار سرمايه در مورد قيمت كاموديتي‌ها نيز خاطرنشان كرد: امسال با سقف شكني‌هاي وحشتناكي روبرو مي‌شويم. به خصوص در دو فلز «مس و روي» و با توجه به تحولاتي كه در سياست‌گذاري‌هايي امريكا اتفاق افتاده است، به نظر مي‌رسد در نرخ طلاي جهاني نيز با سقف شكني‌هايي مواجه شويم و ارقام بالاتري را هم ببينيم. با توجه به سياست‌هاي جديد در منطقه به نظر مي‌رسد افزايش قيمت نفت هم به بيش از 100 دلار هم رخ دهد.
او افزود: ممكن است در ارديبهشت ماه با يك اصلاح در بازار روبرو شويم و همين اصلاح باعث ترس عده‌اي شود. اما نكته اينجاست كه اوج ارزش بورس در سال 1399 به 50 هزار ميليارد تومان رسيده بود و ميانگين آن به 30 هزار ميليارد تومان رسيد و ميزان نقدينگي در آن زمان 3000 هزار ميليارد تومان بود؛ اما ميزان نقدينگي سال گذشته دو برابر آن رقم شده و امسال ممكن است باز هم بالاتر از اين برود. در صورتي كه اين اتفاق رخ دهد ارزش بورس به راحتي به بيش از 60 هزار ميليارد تومان خواهد رسيد و اين منابع كه امروز در بازارهاي اشباع شده مانند خودرو و سكه هستند يقينا وارد بورس خواهند شد.