سياست دنده‌عقب
به قول معروف نه به اون شوري شور و نه به اين بي‌نمكي! چه معنا دارد كه سال گذشته ۱۱ درصد بيش از حد قانوني اضافه شد و امسال ۲۸ درصد كمتر از حد قانوني؟ به علاوه بودجه امسال دولت نيز حداقل به همين اندازه تورم افزوده شده است يعني دولت در بودجه خود تورم را جبران كرده ولي دستمزدهاي كارگران و نيز كارمندان (متوسط ۲۰ درصد) را بسيار كمتر از حد قانوني و نياز آنان افزوده است.
نرخ خريد تضميني گندم نيز همين وضع را دارد. اين نرخ در سال ۱۴۰۰ برابر ۵ هزار تومان به ازاي هر كيلو بود. اين دولت به يك باره ۱۳۰ درصد آن را افزايش داد و به رقم 5/11 هزار تومان رساند كه براي همه موجب تعجب بود. در حالي كه نرخ تورم در آن سال حدود ۴۰ درصد بود. هزينه‌اي كه اين افزايش قيمت بر بودجه و يارانه‌ها را بار كرد، بسيار مهم و تورم‌زا بود و يكي از علل تورم بسيار بالاي سال ۱۴۰۱ همين تصميم بود. خب تا اينجا مي‌گوييم خواسته‌اند كشاورزي را تقويت كنند. ولي امسال چه كار كرده‌اند؟ افزايش ۳۰ درصدي (آن هم ذيل عناوين جايزه و هزينه كود و بذر...!) در حالي كه تورم بالاي ۵۰ درصد بوده است. اين سياست‌ها چه معنايي دارد؟ جز اينكه بگوييم اهدافي فراتر از منطق اقتصادي و اداره امور بر آنها غالب بوده است. اين دو سياست چون در طول سال يك بار اتخاذ مي‌شود، تكرارشونده نيست، در حالي كه عين همين رفتار درباره خودرو، به صورت ماهانه يا هفتگي اتخاذ شده است. دولت نمي‌تواند بگويد كه من سال گذشته بيش از حق شما دستمزد يا قيمت گندم را اضافه كردم و امسال مي‌خواهم كمتر اضافه كنم. اين منطق غلط است، زيرا كارگر و كشاورز خود را با وضعيت درآمد و حقوق در سال گذشته تطبيق داده‌اند و امروز نمي‌توانند تورم ۵۰ درصدي را تحمل كنند، با اين توجيه نادرست كه سال پيش، به شكل نامتعارفي دستمزد يا قيمت گندم آنان افزايش يافته است. اكنون مي‌توان پرسيد كه چرا اين اتفاق رخ داده است؟ شايد پاسخ اين پرسش، مهم‌تر از هر چيز ديگري باشد، زيرا شناسايي اين علت ما را به حل مشكل رهنمون مي‌كند. به نظر مي‌رسد كه فقدان برنامه و راهنماي منطق اقتصادي در كنار بي‌اطلاعي از اثرات كسري بودجه و هزينه‌هاي دولت بر تورم، ريشه اين بحران بوده است. هنگامي كه آمدند، پيش خود گفته‌اند كه به كارگران و كشاورزان اجحاف شده و «ما مي‌توانيم» اين اجحاف را از ميان برداريم، پس چرا فوري دستمزدها و قيمت گندم را افزايش ندهيم؟ آن‌هم افزايشي كه منجر به محبوبيت ما شود. ولي متوجه نبودند كه اين افزايش‌ها بي‌هزينه نيست. هنگامي كه تورم ۵۰ درصدي كمر جامعه را خُرد كرد، متوجه مي‌شوند كه راه را اشتباه آمده‌اند و مي‌خواهند همان راه را برگردند، در حالي كه اين برگشت دنده‌عقب است و مشكلات فراوان‌تري ايجاد مي‌كند. اميدواريم قدري فكر شود. ضرر ندارد.