چالش ادامه‌دار دربي پايتخت
مساله استقلال و پرسپوليس نيست مساله خطاي هند است
علي ولي‌اللهي
دوشنبه شب و در برنامه فوتبال برتر بينندگان شاهد يك چالش بزرگ در مورد مساله «خطاي هند» بودند؛ چالشي كه البته فراتر رفت و به تسويه‌حساب‌هاي شخصي حسين عسگري و خداداد افشاريان كشيده شد.
حسين عسگري داور بازنشسته و رييس اسبق كميته داوران فدراسيون فوتبال اعتقاد داشت برخورد توپ به دست گولسياني در دربي قطعا پنالتي بوده و براي اثبات حرفش به كتاب قوانين 2022 فيفا و اظهارنظر برخي كارشناسان داوري خارجي استناد كرد. در سمت ديگر خداداد افشاريان مي‌گفت برخي كارشناسان خارجي ديگر اعتقاد داشتند كه آن صحنه نمي‌توانسته پنالتي باشد. جالب اينكه عسگري به آن كارشناس‌ها اعتقادي نداشت و افشاريان تاكيد مي‌كرد اين افراد جزو بدنه فيفا هستند.
فارغ از اينكه افشاريان اتهام عدم صداقت به عسگري وارد كرد و مدعي شد او كارشناسي است كه صرفا با نظرات داوران مخالفت مي‌كند تا سمتي به دست آورد و عسگري نيز افشاريان را متهم كرد كه اگر داور در دربي پنالتي تشخيص مي‌داد قطعا مورد حمايت كميته داوران قرار مي‌گرفت، به اين معنا كه كميته داوران صرفا مي‌خواهد از داورانش تحت هر شرايطي دفاع كند، بايد پذيرفت كه مساله خطاي هند اين روزها در تمام دنيا چالش‌برانگيز شده. آنقدر چالش‌برانگيز كه واكنش‌هاي بينندگان و كاربران شبكه‌هاي اجتماعي نشان داد همان توضيحات حسين عسگري روي صحنه‌هاي مشابه هند دربي در فوتبال اروپا تناقض‌آميز بوده. حتي در اين بين يك نظر كارشناسي از حسين عسگري منتشر شد كه اين تناقض را آشكارتر كرد. در هفته نهم و در بازي ذوب‌آهن استقلال، توپ پس از برخورد با پاي مدافع ذوب به دست كاملا باز او برخورد كرد كه حسين عسگري در مورد آن صحنه گفت چون توپ پس از برخورد با پاي بازيكن كمانه كرده و به دست خورده پنالتي نيست!
همين حالا و در هر ليگي و در هر سطحي از فوتبال وقتي در محوطه جريمه توپي به دست مدافع برخورد مي‌كند ممكن است بعضي داوران اعتقاد داشته باشند خطاي پنالتي رخ داده و برخي ديگر چنين اعتقادي نداشته باشند. در حالي كه فوتبال به‌شدت در حال پيشرفت است تفسير قانون هند هنوز مشخص نشده است. اين باعث شده خيلي از مربيان و بازيكنان در پايان مسابقاتي كه در آن اعلام يا عدم اعلام خطاي هند پنالتي نتيجه را تغيير داده به‌شدت شاكي شوند.
اگر داور خطا گرفته باشد تيم بازنده نمونه‌هاي ديگري شبيه به مورد خودش رو مي‌كند كه داور خطا نگرفته و اگر داور خطا تشخيص ندهد طرف مقابل كه شانش داشتن يك ضربه پنالتي را از دست داده چندين صحنه مشابه منتشر مي‌كند كه داور پنالتي گرفته است.
هواداران هم كه هميشه آتش‌بيار معركه هستند. آنها معمولا و به شكل ذاتي با هر سوتي كه داور عليه تيم محبوب‌شان بزند مخالفت مي‌كنند. در اين بين قانون خطاي هند بهترين فرصت براي آنهاست. هواداران هربار كه يك ضربه پنالتي هند به ضرر تيم‌شان گرفته مي‌شود اين بحث را پيش مي‌كشند كه داور مي‌توانست پنالتي نگيرد يا اگر همين اتفاق براي تيم مقابل رخ مي‌داد پنالتي اعلام نمي‌شد.
اين وضعيت يك تئوري توطئه به وجود آورده است. تئوري توطئه‌اي كه در ليگ‌هايي شبيه ليگ ايران كه فوتبال دولتي قوي است و عدم شفافيت وجود دارد غلظتش بيشتر مي‌شود.
بر اساس اين تئوري اعلام خطاي هند در ۹۰ درصد مواقع سليقه‌اي و براساس گرايش‌هاي داور اتخاذ مي‌شود. اگر بعد از بازي در صحنه‌هاي مربوط به كارشناسي، يك داور و تنها يك داور حتي معمولي هم نظر داور آن مسابقه را زير سوال ببرد كار تمام است.
در ليگ ايران كه كمك‌داور ويديويي وجود ندارد اوضاع سخت‌تر هم مي‌شود اما در ساير ليگ‌ها كه به تكنولوژي خوش‌آمد گفتند نيز شرايط پرفكت نيست. به اين ترتيب مي‌توان گفت سيستم كمك‌داور ويديويي هم چندان نتوانسته به اين وضعيت كمك كند. همانطوركه گفته شد مساله سر تفسير قانون هند است و در اين ميان تفاوتي ندارد داور در حين بازي صحنه برخورد توپ به دست را ببيند يا در تصاوير آهسته. زماني تفاوت ايجاد مي‌شود كه داور در حين بازي برخورد توپ با دست را نديده باشد و بعد در تصاوير آهسته آن را ببيند كه البته آنجا هم باز تفسير شخصي او اثرگذار است.
رجوع به قوانين داوري فوتبال حاكي از آن است كه فيفا خيلي سعي كرده در مورد قانون هند يك تعريف جامع و مانع و تفسيرناپذير ارايه كند. درست مثل عبور توپ از خط دروازه كه ديگر نظر شخصي در موردش امكان‌ناپذير است. با اين حال طبق آنچه در فوتبال روز دنيا در جريان است در انجام اين عمل ناموفق بوده. همين كه برخلاف تمام قوانين فوتبال كه در طول ساليان سال شايد يك يا دو بار مورد بازبيني قرار گرفتند، قانون هند بارها و بارها تغيير كرده است.
حسين عسگري در برنامه دوشنبه شب مي‌گفت در سال 2020 قانون هند به اين شكل بود كه اگر توپ پس از برخورد با بدن بازيكن كمانه كند و به دست او بخورد هند نيست اما در قانون جديد اگر دست حالت غير طبيعي داشته باشد و بدن را بزرگ‌تر كرده باشد هند است. در عين حال در همان صحنه‌هايي كه براي بررسي در برنامه نشان داده شد چند مورد از اين قانون پيروي نكردند.
اعتراض مداوم تيم‌ها و قانع نشدن اكثريت هواداران نشان مي‌دهد قانون هند باز هم جاي تغيير دارد تا به سمت تفسيرناپذيري حركت كند. اينكه فيفا و مقامات كميته داوران اين نهاد مدام تاكيد كنند قانون هند مشخص است و وضوح دارد كفايت نمي‌كند. به هر حال فوتباليست‌ها، مربيان و هواداران به عنوان كاربران فوتبال همچنان با اين مساله مشكل دارند و بايد نهادهاي فوتبال فكري به حال اين مساله بكنند.