گاردين:
توافق تهران-رياض براي نتانياهو به معني فاجعه است
روزنامه گاردين در گزارشي درباره ازسرگيري روابط ايران و عربستان سعودي نوشت: تمامي نشانه‌ها، كوچك و بزرگ، نشان مي‌دهند كه اين آشتي دوباره واقعي و صادقانه است؛ پرواز‌ها ميان دو كشور قرار است ازسر گرفته شود، يك ايراني برنده جايزه ۸۰۰ هزار دلاري مسابقات قرائت قرآن كريم شد؛ استيل ايران به بازار‌هاي سعودي راه مي‌يابد، مقامات دو كشور پس از آنكه نيروي دريايي سعودي ۶۰ ايراني گير افتاده در سودان را نجات مي‌دهند، يكديگر را در آغوش مي‌كشند و ابراهيم رييسي قرار است به زودي سفرش به رياض را اعلام كند كه اولين سفر يك رييس‌جمهور ايران به اين كشور از سال ۲۰۰۷ خواهد بود. به گزارش ايسنا، روابط دو كشور از سال ۲۰۱۶ و پس از سرازير شدن معترضان به سفارت عربستان سعودي در تهران به دليل اعدام يك روحاني شيعه توسط اين كشور قطع شد. اما
در واقع، دو طرف كه نماينده فرهنگ‌ها و مذاهب مختلف اسلام هستند، از سال ۱۹۷۹، يعني از زمان پيروزي انقلاب اسلامي ايران، درگير جنگ‌هاي نيابتي براي كنترل منطقه بوده‌اند. حالا سوال اينجاست كه آيا دامنه اين تغييرات به منطقه هم گسترده شده و موجب حل و فصل درگيري‌ها در لبنان، يمن، عراق، سوريه و حتي اسراييل خواهد شد كه به واسطه رقابت ايران-عربستان سعودي بدتر شده يا ثابت نگه داشته شده بودند. در ادامه اين گزارش نظر برخي ديپلمات‌ها و كارشناسان در اين باره آمده است: سينزيا بيانكو، يك محقق شوراي روابط خارجي اروپا گفت كه اين توافق واقعي و صادقانه، اما آسيب‌پذير است. به گفته او «برخي موقعيت‌هاي مهم وجود دارند، مانند يك رييس‌جمهور جمهوري‌خواه جديد در امريكا يا حمله‌اي از سوي اسراييل به ايران. هر دو طرف هنوز در حال بررسي سياست‌هاي تضميني بالقوه هستند.» يك ديپلمات عرب مستقر در وين اين روند را به ايجاد سنگ بنايي براي ادامه راه ديگر كشور‌هاي منطقه تلقي كرده و اظهار كرد كه بروز نتايج آن براي منطقه، درنهايت شتاب خواهد گرفت. يك توافق مي‌تواند تاييد نفوذ رو به افول واشنگتن در خاورميانه باشد، اسراييل را تضعيف كند، بشار اسد، رييس‌جمهور سوريه را به جمع كشور‌هاي عربي بازگرداند، بازار‌هاي كربن چين را به طور بلندمدت به عربستان سعودي عرضه كند و به انزواي اقتصادي ايران پايان دهد. ايهم كامل، رييس تحقيقات خاورميانه گروه اوراسيا براي بهبود روابط دو كشور، حتي با وجود چين به عنوان ضامن آن، روندي كند را پيش‌بيني كرده و گفت: «نمي‌توان يك‌شبه از رقابت به همكاري چشمگيري رسيد. من حدس مي‌زنم كه روابط ايران با كشور‌هاي خليج‌فارس از يك دوره تقابل به جاي متعارف‌تري برسد كه در آن با وجود اختلاف و رقابت، همكاري نيز وجود دارد.» او همچنين اين آشتي دوباره را بخشي از اتحادي گسترده‌تر در خاورميانه درنظر گرفته و گفت: «عربستان سعودي و كشور‌هاي خليج‌فارس خواهان شراكتي جهاني با امريكا به عنوان يك راه‌حل هستند، نه به عنوان ركن اصلي. ترجيح آنها هنوز روابط نزديك‌تر با واشنگتن است، اما نمي‌خواهند روابط با ديگر قدرت‌ها مانند چين را قطع كنند.» رياض حداقل يك دهه است كه در روابط با واشنگتن احساس امنيت نمي‌كند. وقتي وابستگي امريكا به نفت عربستان سعودي به پايان رسيد، نقش اولي در تامين‌كننده امنيت دومي زير سوال رفت و مسيرهاي‌شان به تدريج از يكديگر جدا شد. رياض حمايت باراك اوباما از بهار عربي را غيرمعقول و گمراهانه مي‌دانست و تلاش كرد مانع تلاش‌هاي آن براي مذاكره بر سر توافق هسته‌اي با ايران در سال ۲۰۱۵ شود. گزارش گاردين در ادامه با اشاره به اينكه عربستان سعودي در دوران دولت دونالد ترامپ، رييس‌جمهور پيشين امريكا سياست‌هاي اين كشور را كه مورد حمايت آن نيز بود در قبال ايران به كار گرفته بود و سپس با پيامد‌هاي آن مواجه شد، نوشت: وعده جو بايدن در كارزار‌هاي انتخاباتي ۲۰۱۹ امريكا كه گفته بود عربستان سعودي را به «كشوري طردشده» تبديل مي‌كند، اين موضوع را دموكرات‌ها باعث نجات يافتن‌شان بشوند را غيرمحتمل جلوه داد. بنابراين، محمد بن سلمان، وليعهد عربستان سعودي كه مي‌ترسيد كشورش سيبل تهران در صورت حمله اسراييل به تاسيسات اتمي ايران شود، مي‌خواست خودش را از معركه نجات دهد. او مي‌خواست از امارات متحده عربي پيروي كند و در موقعيتي قرار بگيرد كه كمتر در معرض ديد باشد و روي پيشرفت اقتصادي عربستان سعودي تمركز كند. رقابت ميان عربستان سعودي و ايران ممكن است برخي مناقشاتي را كه پيش‌تر در منطقه وجود داشته‌اند بدتر كرده باشد، اما باعث به وجود آمدن آنها نبوده است و آشتي دوباره اين دو كشور باعث پايان يافتن آنها نخواهد شد. بيانكو در اين باره مي‌گويد: «تمامي اين مناقشات خودجوش هستند، اما ابعادي منطقه‌اي هم دارند كه عوامل داخلي را پيش مي‌برد و آنها را پيچيده‌تر و خون‌بارتر مي‌كند.» گاردين در اين باره با مطرح كردن ادعاي غرب و برخي كشور‌هاي منطقه مبني بر حمايت تسليحاتي ايران از انصارالله يمن (حوثي‌ها) -ادعايي كه ايران آن را رد كرده است- نوشت: يكي از فرصت‌هاي پيشرفت در يمن، فقيرترين كشور عربي است كه در آن، حوثي‌هاي در حال مبارزه با ائتلاف تحت رهبري عربستان سعودي از سوي ايران مسلح شده‌اند، اما در عين حال به نظر مي‌رسد كه ايران از تلاش‌ها براي صلح در يمن هم حمايت مي‌كند. در ادامه اين گزارش آمده است: اما رقابت ميان جنبش حوثي‌ها، دولت يمن كه جامعه بين‌المللي آن را به رسميت مي‌شناسد و نيرو‌هاي تجزيه‌طلب جنوب آن ريشه در خود يمن دارد. دينا اسفندياري، يك تحليلگر خاورميانه در گروه بحران بين‌المللي در اين باره مي‌گويد: «كنترل ايران روي حوثي‌ها كامل نيست، بنابراين وعده ايران براي اينكه هر كاري بتواند مي‌كند، صرفا همين است.»
به نظر مي‌رسد كه عربستان سعودي به جبران كمك ايران در يمن آماده عادي‌سازي روابط با بشار اسد در سوريه است. اسد ۱۲ سال شخصيتي طردشده بود، اما روز يكشنبه كشور او به اتحاديه عرب بازگشت. استدلال رياض اين است كه عادي‌سازي روابط موجب تقويت نهاد‌هاي قانوني سوريه شده و واقع‌بينانه‌ترين راه براي برقراري كنترل بر شبكه‌هاي مواد مخدر در مرز‌هاي دو كشور است. اما با اين وجود، موانعي وجود دارد. قطر كه شريك اصلي واشنگتن در خليج‌فارس است، مي‌خواهد اسد امتياز‌هاي سياسي بدهد. او پيش‌تر، هيچ تمايلي به اين كار نداشته است. علاوه بر اين، مشخص نيست كه عادي‌سازي روابط ميان سوريه و عربستان سعودي براي جمعيت كثير مناطق خارج از كنترل دولت سوريه به چه معنا خواهد بود. اسد مي‌خواهد تركيه از شمال سوريه خارج شود و حمايت از نيرو‌هاي شبه‌نظامي در استان ادلب را متوقف كند، اما آنكارا مايل نيست كه بدون تضمين گرفتن درباره كرد‌هاي سوري در مرز‌هاي خود از آن منطقه خارج شود. سومين كشوري كه احتمالا پايان يافتن رقابت ميان عربستان سعودي و ايران سودي به آن خواهد رساند، لبنان خواهد بود. اين كشور از پايان دوره ميشل عون در اكتبر رييس‌جمهور نداشته است. طبق قانون اين كشور، بايد يك مسيحي مقيم لبنان اين سمت را برعهده بگيرد. احزاب تحت حمايت ايران و عربستان سعودي نتوانسته‌اند علي‌رغم راي‌گيري‌هاي متعدد در اين باره به توافق برسند. حزب‌الله لبنان كه گروهي قدرتمند و مورد حمايت ايران است و جنبش امل، به رهبري نبيه بري، رييس پارلمان لبنان كه به اتفاق هم بزرگ‌ترين گروه‌هاي شيعه لبنان را تشكيل مي‌دهند، حامي سليمان فرنجيه هستند كه دوست نزديك اسد است، اما عربستان سعودي از او حمايت نمي‌كند.
گاردين در بخش پاياني اين گزارش با اشاره به تاثير توافق تهران-رياض بر مناسبات رژيم صهيونيستي در منطقه مي‌نويسد: براي بنيامين نتانياهو، نخست‌وزير رژيم صهيونيستي، تمام اين موضوع به‌طور بالقوه به معني فاجعه است. او فكر مي‌كرد كه توافق ابراهيم كه دولت ترامپ طراح آن بود، موجب عادي‌سازي روابط با عربستان خواهد شد، اما در عوض، عربستان در حال عادي‌سازي روابط با دشمنان اسراييل است، يعني ايران، سوريه و حتي حماس. مقامات ارشد حماس براي اولين‌بار از سال ۲۰۱۵ به عربستان سعودي سفر كردند و اقدام اخير رياض براي تبديل شدن به يك «شريك بحث و گفت‌وگو در سازمان همكاري شانگهاي» كه ايران هم عضو ناظر آن است، تنها مي‌تواند بر اضطراب اسراييل بيفزايد.