بازي زيركانه چين در حياط خلوت روسيه

«چين اينجا، چين آنجا، چين همه‌جا.» شي جين‌پينگ، رييس‌جمهور چين در حال وسعت بخشيدن به دامنه نفوذ اين كشور در عرصه بين‌المللي است. از تعميق رابطه با كشورهاي منطقه تا تلاش براي تبديل شدن به بازيگر صلح‌ساز چه با ميانجي‌گري ميان جمهوري اسلامي ايران و پادشاهي عربستان سعودي و چه تظاهر به توانمندي در ايفاي نقش ميانجي ميان روسيه و اوكراين. 

به نظر مي‌رسد كه شي جين‌پينگ به استاد استفاده بهينه از فرصت‌ها؛ چه اين فرصت سرگرم شدن روسيه با جنگ اوكراين باشد و چه تصميم ايالات‌متحده براي كاستن از حضور پرهزينه در افغانستان يا خاورميانه باشد تبديل شده است. كمتر روزي است كه خبري درباره گشايش پرونده جديدي در سياست خارجي چين به گوش نرسد. 
در تازه‌ترين اين موارد، شي جين‌پينگ، رييس‌جمهور چين روزهاي پنجشنبه و جمعه در شهر مركزي «شيان» ميزبان رهبران پنج كشور آسياي مركزي بود. در اين رويداد دو روزه رهبران قزاقستان، قرقيزستان، تاجيكستان، تركمنستان و ازبكستان براي نخستين‌بار در يك نشست رودررو با ميزباني چين دور هم جمع شدند. نشست شيان سومين نشست چين با كشورهاي آسياي مركزي است، اما جلسات قبلي به دليل همه‌گيري ويروس كرونا به صورت آنلاين برگزار شد.
اين 5 كشور در طرح يك تريليون دلاري كمربند و جاده چين (BRI) نقش حياتي را برعهده دارند و برهمين اساس انتخاب شهر شيان، شهري تاريخي كه زماني آغاز راه افسانه‌اي ابريشم بود براي ميزباني اين نشست هم قابل توجه بود.  درحالي كه برخي كارشناسان آسياي ميانه اين نشست را به نوعي با نشست سالانه سران گروه هفت در هيروشيماي ژاپن مقايسه مي‌كنند كه قرار است روزهاي ۱۹-۲۱ مه، درست يك روز بعد از انجام نشست شيان برگزار شود اما الجزيره در گزارشي در اين باره مي‌نويسد: تحليلگران مي‌گويند اهميت اجلاس آسياي مركزي چين در اين بود كه گوياي تغيير الگوهاي نفوذ در كشورهاي شوروي سابق كه روسيه مدت‌ها در آنها تاثيرگذار بوده، است. بيشترين تحليل‌ها درباره اين نشست هم بر پيام اين نشست براي روسيه و كمرنگ شدن نقش او در معادله‌هاي منطقه‌اي و فرامنطقه‌اي متمركز بود.  به عنوان نمونه الجزيره در گزارشي در اين باره نوشت: چين در حال نشان دادن نفوذ فزاينده پكن در منطقه‌اي است كه روسيه مدت‌هاست آن را حياط خلوت خود مي‌داند. جسيكا واشنگتن، خبرنگار الجزيره در گزارشي از شيان گفت: «اين فرصتي براي تنوع بخشيدن به چشم‌اندازهاي اقتصادي براي بسياري از آنها و براي كل منطقه است. چين در حال حاضر بزرگ‌ترين شريك تجاري است و آنها به دنبال گسترش فرصت‌ها از طرح‌هاي مختلف ويزا براي شهروندان تا ابتكارات تجاري هستند.» بردلي ژاردين، مديرعامل انجمن امور آسياي مركزي در واشنگتن دي سي به الجزيره گفت: «من مي‌توانم بگويم كه مناقشه اوكراين بيشتر شتاب‌دهنده روندهاي از پيش موجود در منطقه است؛ بزرگ‌ترين آنها چين است كه نقش روسيه را به عنوان بزرگ‌ترين هژمون در منطقه زير سوال برده است.»
الجزيره در ادامه اين گزارش مي‌نويسد: «با اين حال، برخي تحليلگران مي‌گويند نفوذ چين در منطقه به معناي كاسته شدن از اهميت مسكو نيست. چين و روسيه در فوريه گذشته، كمتر از سه هفته قبل از آغاز تهاجم تمام عيار روسيه به اوكراين، بر سر شراكت «بدون محدوديت» توافق كردند. شي جين‌پينگ در ماه مارس در مسكو بود و در آنجا با ولاديمير پوتين، رييس‌جمهور روسيه ملاقات و توافقنامه‌اي را امضا كرد كه روابط آنها را به «دوران جديد» همكاري مي‌رساند.» لي يونگ كوان، مدير تحقيقات اوراسيا در مركز تحقيقات توسعه شوراي دولتي چين، به گلوبال تايمز گفت: «30 سال است كه آسياي مركزي در فضاي پيچيده ژئوپليتيكي قرار داشته است. يكي از دلايلي كه كشورهاي منطقه با وجود عوامل بي‌ثبات متعدد مي‌توانند پيشرفت كنند، همكاري چين و روسيه براي حفظ امنيت و ثبات در منطقه است. چين و روسيه در اين موضوع منافع مشتركي دارند.»
بازي جديد چين در آسياي مركزي 
فايننشال تايمز در گزارشي درباره اين نشست مي‌نويسد: شي جين‌پينگ، رييس‌جمهور چين با ميزباني اولين نشست منطقه‌اي حضوري خود رابطه پكن با منطقه‌اي كه به ‌طور سنتي تحت تسلط روسيه بوده را تغيير داد و همزمان بر حجم تلاش‌ها براي تقويت نفوذ چين در آسياي مركزي افزود. در حال حاضر روسيه هم درگير جنگ اوكراين است و هم در نتيجه اين جنگ تضعيف شده لذا اجلاس دو روزه سران كه روز پنجشنبه در شهر تاريخي شيان آغاز شد فرصتي براي پكن است تا روابط اقتصادي و سياسي قوي‌تر با پنج جمهوري مهم استراتژيك شوروي سابق - قزاقستان، قرقيزستان، تاجيكستان، ازبكستان و تركمنستان را آغاز كند.  يك پژوهشگر فعال در موسسه دفاع ملي تايوان به فايننشال تايمز مي‌گويد: «من فكر نمي‌كنم چين در مدت زمان كوتاهي بتواند جايگزين نقش مهمي شود كه روسيه در آسياي مركزي ايفا مي‌كند، اما [رقابت براي نفوذ] از قبل آغاز شده و «آنها در يك نوع رقابت بي‌صدا هستند.»
رييس‌جمهور چين با دعوت از رهبران 5 كشور آسياي ميانه حلقه ديگري به تلاش‌ها براي نمايش مهارت‌هاي خود به عنوان يك دولتمرد در سطح بين‌المللي افزود. نكته قابل توجه اين بود كه اندكي آن‌سوتر فوميو كيشيدا، نخست‌وزير ژاپن براي ميزباني از سران گروه هفت در هيروشيما آماده مي‌شد. اين نشست در حالي در شهر شيان، جايي كه مسير تجارت جاده ابريشم زماني از آسياي مركزي در مسير خود به اروپا از آن عبور مي‌كرد، برگزار شد كه امسال دهمين سالگرد راه‌اندازي معادل پيشنهادي جاده ابريشم مدرن توسط شي، يعني طرح كمربند و جاده است.
پكن آسياي مركزي را براي تامين امنيت منطقه حساس غربي سين كيانگ كه در آن به سركوب جمعيت بومي مسلمان اويغور متهم شده، حياتي مي‌داند. اين منطقه همچنين منبع مهم انرژي و مجراي تجارت زميني با اروپا است. فايننشال تايمز در ادامه اين گزارش مي‌نويسد: روسيه در بحبوحه ناآرامي‌هاي گسترده در مورد جنگ در اوكراين شروع به از دست دادن نفوذ خود در سراسر اتحاد جماهير شوروي سابق كرده است. مسكو همچنين نقش سنتي حافظ صلح خود در اين منطقه را از دست داده و در درگيري‌هاي مرزي بين قرقيزستان و تاجيكستان در سال گذشته غايب بود. قزاقستان، يكي از نزديك‌ترين شركاي روسيه، از حمايت از تهاجم روسيه به اوكراين يا به رسميت شناختن الحاق بخش‌هايي از اوكراين به روسيه خودداري كرده و سال گذشته حتي با تركيه، يكي از اعضاي ائتلاف ناتو، توافقنامه اشتراك اطلاعاتي امضا كرد. ولاديمير پوتين، رييس‌جمهور روسيه در تلاش براي نمايش حفظ قدرت اين كشور در منطقه از هر پنج رهبر آسياي مركزي دعوت كرد تا در مراسم رژه سالانه روز پيروزي در مسكو كه در هفته گذشته برگزار شد، شركت كنند. يكي از اعضاي مركز كارنگي روسيه در اين باره مي‌گويد: اكثر رهبران دعوت شده در ابتدا مودبانه از سفر اجتناب كرده بودند اما وقتي پوتين تماس گرفت، نه گفتن نه تنها دشوار، بلكه خطرناك شد. فايننشال تايمز در ادامه اين گزارش مي‌نويسد: اقتصادهاي آسياي مركزي تا حدودي پس از آغاز جنگ اوكراين به دليل هجوم سرمايه‌گذاري از سوي افراد و شركت‌هاي روسي رونق گرفته است. از آنجا كه نيروي كار در روسيه كمياب شده اين مساله به فرصتي براي برخي كشورهاي آسياي مركزي تبديل شده است. در چنين شرايطي مي‌توان گفت كه كشورهاي آسياي مركزي «ميان دو آتش» گرفتار شده‌اند، از يك‌سو هم نگران هستند كه در جنگ پوتين درگير شوند و از سوي ديگر قادر به مقاومت در برابر منافع اقتصادي ناشي از باقي ماندن به عنوان يكي از معدود پنجره‌هاي روسيه به جهان نيستند .
به گفته رسانه‌هاي دولتي چين، تجارت چين با اين پنج كشور در سال گذشته بالغ بر 70.2 ميليارد دلار بوده درحالي كه نزديك به 80درصد قطارهاي باري چين- اروپا از اين منطقه عبور كرده است. چين بزرگ‌ترين خريدار گاز آسياي مركزي است. اين منطقه همچنين داراي ذخاير فلزات كمياب به ويژه در قزاقستان است. به گمان بسياري از تحليلگران چين مي‌تواند نقش كليدي در استخراج اين ذخاير ايفا كند. به گفته تحليلگران، چين ممكن است در پروژه‌هاي انرژي سبز، ساخت شبكه‌هاي تلفن همراه 5G و گسترش خطوط راه‌آهن و جاده‌اي به كشورهاي اين منطقه كمك كند. طرح ديگري كه مي‌تواند مورد بحث قرار گيرد، پيشنهادي براي چين، قرقيزستان و ازبكستان براي ايجاد يك خط ريلي 4.1 ميليارد دلاري است كه مسير سفرهاي ريلي به اروپا را باز مي‌كند. اين مسير به ضرورت عبور از روسيه كه به دليل تهاجم گسترده به اوكراين مشمول تحريم‌هاي غرب است، جلوگيري مي‌كند. يكي ديگر از محورهاي همكاري ميان چين و اين كشورها مي‌تواند همكاري امنيتي بيشتر باشد و شايد در آينده ما شاهد پيشنهاد چين به اين كشورها براي يك طرح امنيتي منطقه‌اي باشيم. چين در حال حاضر با تاجيكستان براي جلوگيري از عبور شبه‌نظاميان، سلاح و مواد مخدر از مرز به سين‌كيانگ همكاري مي‌كند. با وجود آنكه همه نشانه‌ها از حركت چين در اين منطقه گواه نوعي رقابت پنهان ميان پكن و مسكو است اما همزمان برخي تحليلگران معتقدند كه چين هميشه به حساسيت‌هاي روسيه در اين منطقه آگاه بوده و حالا بايد ديد كه اين‌بار باتوجه به گرفتاري روسيه در جنگ اوكراين تا كجا پيش مي‌رود.  فايننشال تايمز در بخشي از گزارش تفصيلي درباره نشست برگزار شده در شيان مي‌نويسد: بسياري از مردم آسياي مركزي نيز به نيات چين مشكوك بودند و همواره نگراني فزاينده‌اي در مورد افزايش بدهي ملي به پكن در اين كشورها وجود داشت. در چنين فضاي افكار عمومي بود كه وقتي سفير چين در فرانسه اعلام كرد كه «كشورهاي اتحاد جماهير شوروي سابق براساس حقوق بين‌الملل وضعيت ثباتي ندارند» بدبيني‌ها به پكن افزايش يافت هر چند كه پكن به سرعت از اين سخنان عقب‌نشيني كرده و آن را يك موضع شخصي خواند. با اين حال به نظر مي‌رسد كه مردم اين منطقه هم حس دوگانه‌اي نسبت به پكن دارند و برهمين اساس مي‌توان گفت كه مشكل چين قدرت سخت نيست بلكه قدرت نرم است. مردم منطقه خواهان فناوري و سرمايه‌گذاري چين هستند اما همزمان «نگران حضور چين هستند.»

نمايش جهان چندقطبي 
واشنگتن پست در تحليلي درباره اجلاس چين-آسياي مركزي نوشت: هر چند كه برخي معتقدند رويكرد چين در اين منطقه شكافي را در دوستي «بدون محدوديت» پكن و مسكو نشان مي‌دهد، اما تضاد بزرگ‌تر با غرب بود: در حالي كه شي ميزبان رهبران قزاقستان، قرقيزستان، ازبكستان، تاجيكستان و تركمنستان بود، رهبران گروه هفت در هيروشيما ژاپن گرد هم آمدند تا درباره تجاوز روسيه به اوكراين و همچنين رويكرد اقتصادي چين گفت‌وگو كنند. مي‌توان گفت رييس‌جمهور چين با اين مانورها در حال تثبيت ايده شكل‌گيري جهاني «چند قطبي» است، جهاني كه ايالات‌متحده ديگر تنها ابرقدرت آن نيست. 
يكي از پژوهشگران غيرمقيم شوراي آتلانتيك مستقر در بيشكك- قرقيزستان- در اين باره مي‌گويد: «كشورهاي آسياي مركزي به اين نتيجه رسيده‌اند كه در اين دنياي چندقطبي، انتظار مي‌رود آنها در كنار روسيه و چين باشند. يك سال پيش، بحث‌هاي زيادي در منطقه به دليل جنگ وجود داشت، در مورد اينكه آيا آسياي مركزي نياز به چرخش و نگاه به غرب دارد يا خير. اجلاس شيان نشان داد كه كشورهاي آسياي مركزي تصميم خود را گرفته‌اند.»
 رييس‌جمهور چين در اين اجلاس دو روزه به همتاهاي خود از 5 كشور آسياي مركزي گفت كه چين مي‌تواند «اجراي قانون، ساخت و ساز امنيتي و دفاعي» منطقه را تقويت كند. همزمان در طول اين نشست دو روزه، او با تك‌تك رهبران دعوت شده ديدار كرد و توافقنامه‌هاي دوجانبه براي تقويت تجارت، سرمايه‌گذاري زيرساخت‌ها و فناوري و ايجاد ترتيبات سفر بدون رواديد امضا كرد. رسانه‌هاي دولتي چين اين روزها مرتبا بر تلاش پكن براي توسعه نفوذ بيشتر در آسياي مركزي تاكيد مي‌كنند. به عنوان نمونه روزنامه ملي‌گراي ديفنس تايمز در اين باره نوشت: «كشورهاي آسياي مركزي متوجه شده‌اند كه روسيه در مبارزه خود با اوكراين آن‌قدر مشكل دارد كه تكيه كامل به روسيه عاقلانه نيست- آنها بايد راهي براي خروج بيابند.» نكته مهم ديگري كه در سخنان رييس‌جمهور چين مشهود بود تلاش او براي اطمينان دادن به كشورهاي آسياي مركزي بود. او به اين رهبران اطمينان داد كه «حاكميت، امنيت، استقلال و تماميت ارضي» آنها بايد حفظ شود.  اگرچه اروپا و ايالات‌متحده از زمان آغاز جنگ در اوكراين هيات‌هاي بلندپايه‌اي را به آسياي مركزي فرستاده‌اند -آنتوني بلينكن وزير امور خارجه در ماه مارس از اين منطقه بازديد كرد- اما تحليلگران مي‌گويند كه اين كشورها آن‌قدر كه تمايل داشتند سرمايه‌گذاري از غرب دريافت نكرده‌اند. در اين سوي ميدان، چين به آسياي مركزي اولويت داده است. قزاقستان اولين ميزبان رييس‌جمهور چين پس از سه سال محدوديت در رفت و آمدهاي ديپلماتيك در نتيجه همه‌گيري كرونا بود. همزمان چين و روسيه سازمان همكاري شانگهاي را به عنوان يك نهاد منطقه‌اي و به عنوان وزنه تعادلي در برابر نفوذ غرب راه‌اندازي و تقويت كردند. چين تاكنون براي پيشبرد «ابتكار كمربند و جاده» سرمايه‌گذاري زيادي در راه‌آهن، خطوط لوله و زيرساخت‌هاي ديگر در سراسر منطقه انجام داده است. براساس گزارش وزارت بازرگاني چين، حجم تجارت بين چين و پنج كشور آسياي مركزي در سال گذشته به ركورد 70 ميليارد دلار رسيد. روز جمعه در شيان، شي جين‌پينگ اعلام كرد كه پكن به توسعه خط لوله آسياي مركزي چين كه شركت ملي نفت چين و شركت ملي KazMunayGas قزاقستان براي اكتشاف آن توافق كرده‌اند، سرعت خواهد بخشيد. همزمان چين نقشه تجارت با يوان را با تك‌تك اين كشورها دنبال مي‌كند و قرقيزستان آخرين كشوري در اين زنجيره بود كه علاقه خود را براي تجارت با چين با استفاده از يوان اعلام كرد.  از آنجايي كه روابط اقتصادي چين با روسيه از زمان آغاز جنگ عميق‌تر شده، يوان نيز تبديل به پرمعامله‌ترين ارز در بورس اوراق بهادار مسكو شده است و كشورها از برزيل تا بنگلادش علاقه خود را براي انجام معاملات با استفاده از آن ابراز كرده‌اند. پكن تقويت رونق اقتصادي در منطقه را كليد رفع نگراني‌هاي ديرينه خود در مورد خشونت و بي‌ثباتي در منطقه غربي سين‌كيانگ مي‌داند و بر همين اساس در بيانيه‌هاي مشترك صادر شده از اجلاس شيان، پكن از رهبران آسياي ميانه به نوعي تعهد گرفته كه در رويكرد خود به هنگ‌كنگ، تايوان يا سين‌كيانگ تغييري ايجاد نكرده و در آنچه امور داخلي چين خوانده، دخالت نكنند. 

حفاظت از امنيت و ثبات منطقه‌اي در غياب روسيه 
سي‌ان‌ان نيز در گزارشي تفصيلي به بررسي پيام‌هاي نشست شيان پرداخته و مي‌نويسد: شي جين‌پينگ در شيان براي رهبران كشورهاي آسياي مركزي فرش قرمز پهن كرد. به گفته رسانه‌هاي دولتي چين، اين اولين ديدار چندجانبه حضوري سران اين كشورها با چين از زمان برقراري روابط ديپلماتيك پس از فروپاشي اتحاد جماهير شوروي بود و در شرايطي برگزار شد كه منطقه با اثرات مخرب اقتصادي جنگ روسيه در اوكراين دست و پنجه نرم مي‌كند. چين از اين نشست با عنوان «اولين فعاليت ديپلماتيك بزرگ» سال جاري ياد مي‌كند. 
يون سون، مدير برنامه چين در انديشكده مركز استيمسون در واشنگتن در اين باره مي‌گويد: مهم‌ترين زمينه اين نشست، جنگ اوكراين و عدم اطمينان منطقه از تعهد، نفوذ و نقش آينده روسيه در منطقه است. آسياي مركزي هميشه به عنوان حياط خلوت روسيه ديده شده و چين در حال گسترش نفوذ خود در اين منطقه است. باتوجه به شرايط، يارگيري‌ها و جهت‌گيري‌هاي جديدي در رابطه چين با كشورهاي آسياي مركزي شكل گرفته و فرصت‌هايي به وجود آمده كه قبلا در دسترس نبوده است.  پيش از برگزاري اين نشست، مقامات چيني اعلام كردند كه شي جين‌پينگ به رهبران آسياي مركزي «يك‌سري پيشنهادها» درباره توسعه بلندمدت روابط و امضاي توافقنامه‌ها ارايه خواهد كرد. به گفته بسياري از كارشناسان همكاري‌هاي اقتصادي ميان كشورهاي منطقه به خصوص باتوجه به جنگ اوكراين از اهميت فوق‌العاده‌اي برخوردار است.   يك محقق ارشد موسسه تحقيقاتي اوراسيا در آلماتي قزاقستان گفت: «جنگ اوكراين بسياري از پيوندهاي روسيه و آسياي مركزي، به ويژه تجارت، حمل و نقل، ترانزيت، سرمايه‌گذاري و مهاجرت را مختل كرد. امروزه همكاري با چين به عنوان يكي از بازارهاي جايگزين مهم روسيه براي آسياي مركزي بسيار جالب است. با اين وجود رهبران آسياي مركزي به همان اندازه مشتاق گفت‌وگو در مورد تجارت، سرمايه‌گذاري و پروژه‌هاي مشترك با بازيگران غربي مانند اتحاديه اروپا هستند. برهمين اساس ساير اقتصادهاي بزرگ پس از حمله روسيه به اوكراين، مقامات عاليرتبه خود را به منطقه اعزام كرده‌اند. آنتوني بلينكن، وزير امور خارجه ايالات‌متحده در اوايل سال جاري از قزاقستان و ازبكستان بازديد كرد، درحالي كه چارلز ميشل، رييس شوراي اروپا در اكتبر 2022 به اين كشورها سفر كرده بود. با اين همه چين به ‌طور گسترده‌اي در ايجاد ارتباطات و نفوذ در منطقه فعال‌تر بوده است، جايي كه براي اولين‌بار ابتكار عمل گسترده اتصال كمربند و جاده خود را تقريبا 10 سال پيش آغاز كرد. سي‌ان‌ان در ادامه اين گزارش به نقل از يك كارشناس منطقه‌اي و مدير مركز حاكميت و بازار در دانشگاه پيتسبورگ در ايالات‌متحده، مي‌نويسد: وقتي صحبت از رابطه آن با آسياي مركزي مي‌شود، واقعا آنچه كه چين را به حركت وا مي‌دارد و به نوعي انگيزه براي اين كشور است امنيت و ثبات منطقه‌اي است. چين مشخصا نگران است كه بي‌ثباتي در افغانستان به داخل اين كشور هم سرايت كند. پيش از اين روسيه نقش كليدي در تامين امنيت آسياي مركزي برعهده داشت. يكي از نگراني‌هاي پكن امروز اين است كه روسيه گرفتار در جنگ اوكراين تا چه اندازه مي‌تواند به نقش قوي قبلي عمل كند.  ناظران مي‌گويند كه پكن ممكن است علاقه‌اي به ايفاي نقش امنيتي منطقه‌اي گسترده‌تر روسيه نداشته باشد يا از آن استقبال نكند، اما مقامات چيني بر افزايش همكاري در زمينه‌هايي مانند مقابله با «تروريسم، جدايي‌طلبي و افراط‌گرايي» و تقويت هماهنگي در مورد افغانستان كه با چندين كشور آسياي مركزي مرز مشترك دارد، تاكيد كرده‌اند. 

ديدارهاي دوجانبه پربار 
حضور رهبران پنج كشور آسياي مركزي در شيان به فرصتي براي رايزني‌هاي جداگانه و دوجانبه آنها با رييس‌جمهور كشور ميزبان هم تبديل شد. به عنوان نمونه ديدار و رايزني امامعلي رحمان، رييس‌جمهور تاجيكستان با شي جين‌پينگ به صدور يك بيانيه مشترك درباره توافق‌هاي انجام گرفته منتهي شد. براساس متن اين بيانيه، تاجيكستان و چين ۱۳ توافق جديد همكاري در زمينه‌هاي برگزاري رزمايش‌هاي مشترك، جست‌وجو و نجات هواپيماهاي غيرنظامي و همكاري در عرصه‌هاي كشاورزي، علم و تكنولوژي و رسانه‌ها امضا كردند. همزمان بانك آسيايي سرمايه‌گذاري‌هاي چين خبر داده كه ۵۰۰ ميليون دلار براي ساختمان نيروگاه راغون در تاجيكستان اختصاص خواهد داد. اين نيروگاه بزرگ‌ترين طرح انرژي تاجيكستان محسوب مي‌شود. همچنين براساس بيانيه‌اي كه دفتر مطبوعات رياست‌جمهوري تاجيكستان منتشر كرده در ديدار شي جين‌پينگ و امامعلي رحمان، رييس‌جمهور تاجيكستان «از پيشنهاد تاسيس دالان اقتصادي چين - تاجيكستان - افغانستان شمالي جانبداري كرده است.» 
در چارچوب ديدار رييس‌جمهور قزاقستان از چين نيز دو كشور ۲۳ توافق به امضا رسانده‌اند. از توافقات ديگر هم سفر بدون ويزا ميان دو كشور است كه شهروندان چين و قزاقستان از اين به بعد تا يك ماه بدون ويزا مي‌توانند به كشورهاي يكديگر سفر كنند.