خيز گروه 7 براي افزايش فشارها عليه روسيه

محمدحسين لطف‌الهي

رهبران گروه 7 در بيانيه‌اي متعهد شده‌اند ضمن افزايش حمايت‌ها از اوكراين، فشارها عليه روسيه را به‌طور قابل توجهي افزايش دهند. سران كشورهاي گروه 7 در هيروشيما براي اجلاسي سه روزه (19 مه – 21 مه) گرد هم آمده‌اند تا درباره طيف گسترده‌‌اي از موضوعات شامل تجارت جهاني، امنيت و تداوم حملات روسيه به اوكراين گفت‌وگو كنند. اين نشست در شرايطي برگزار مي‌شود كه ايالات متحده و چين به رقابت براي افزايش نفوذ خود در مناطق مختلف جهان ادامه مي‌دهند و چالش‌هاي جديدي مانند توسعه سريع فناوري‌هاي هوش مصنوعي پيش روي سياستمداران قرار گرفته است. در اولين روز آغاز به كار رسمي چهل‌ونهمين اجلاس گروه 7 موضوع اوكراين اصلي‌ترين محور گفت‌وگوها بود و بيانيه‌اي كه در اين باره صادر شده در كنار اظهارنظرهاي رسمي و غيررسمي مقام‌هاي حاضر در اين نشست نشان مي‌دهد كه كشورهاي غربي آماده برداشتن گام‌هاي بزرگي براي حمايت از اوكراين و افزايش فشارها عليه روسيه هستند.

تحريم روسيه
از اولين توافق‌هاي سران گروه 7 در هيروشيما تنگ‌تر كردن حلقه تحريم‌ها عليه روسيه بود. در بيانيه‌اي كه روز جمعه درباره موضوع اوكراين صادر شد آمده است كه گام‌هايي براي «افزايش هزينه‌هاي جنگ براي روسيه و آنهايي كه از اين جنگ حمايت مي‌كنند» برداشته خواهد شد. يكي از مقام‌هاي ارشد امريكا كه در جريان مذاكرات سران گروه 7 قرار دارد به روزنامه واشنگتن‌پست گفته است كه بسته پيشنهادي تحريم‌ها كه از سوي ايالات متحده ارايه شده شامل بيش از 300 مورد تحريم جديد عليه افراد، گروه‌ها و كشورهايي است كه از روسيه در جنگ عليه اوكراين حمايت مي‌كنند. اين تحريم‌ها بيشتر در راستاي جلوگيري از صادرات فناوري‌هاي پيشرفته به روسيه خواهند بود. رهبران گروه 7 در بيانيه تاكيد كرده‌اند كه «اجازه نخواهيم داد تكنولوژي‌هاي كشورهاي گروه 7، تجهيزات صنعتي و خدماتي كه روسيه براي حمايت از ماشين جنگي خود در اوكراين به آنها نياز دارد به اين كشور برسد.» علاوه بر اين تحريم‌هاي جمعي، بريتانيا نيز تصميم دارد تحريم‌هاي جداگانه‌اي را عليه مسكو اعمال كند. ريشي سوناك، نخست‌وزير بريتانيا روز جمعه در توييتر نوشت: «حصول اطمينان از پيروزي اوكراين يكي از مهم‌ترين كارهايي است كه ما مي‌توانيم براي صلح و امنيت بين‌المللي انجام دهيم. ما به كلي واردات الماس، مس، آلومينيوم و نيكل را از روسيه ممنوع اعلام مي‌كنيم. اين تحريم‌ها تاثير آشكاري براي تضعيف تلاش‌هاي نظامي پوتين خواهند داشت. كشورهاي گروه 7 در كنار اوكراين هستند.» بر اساس آمارهاي منتشر شده از سوي دولت بريتانيا در سال 2021، تجارت الماس با روسيه حدود 4 ميليارد دلار ارزش مالي داشت و اين احتمال وجود دارد كه ساير كشورهاي گروه 7 نيز اقدام به تحريم تجارت الماس‌هاي روسي كنند.

آثار تحريم‌هاي جديد چه خواهد بود؟
تحريم‌هاي گسترده روسيه در سال گذشته ميلادي باعث شده است در خصوص اثربخشي تحريم‌هاي جديد ترديدهايي وجود داشته باشد. رابرت اورتانگ، استاد روابط بين‌الملل در دانشگاه جرج واشنگتن معتقد است «تحريم‌هاي جديد تاثير حداقلي خواهد داشت». به گفته او، «اين تحريم‌ها مواردي نيستند كه روسيه را وادار كنند جنگ را متوقف كند و تحريم‌ها نمي‌توانند در كوتاه‌مدت توان عملياتي روسيه را تحت تاثير قرار دهند.» اين استاد روابط بين‌الملل مي‌افزايد: «تا زماني كه چين و هند از مشاركت در افزايش فشارهاي اقتصادي عليه روسيه خودداري كنند و به تجارت با روسيه ادامه دهند، مسكو همچنان راه تنفسي براي كسب درآمد و تقويت ماشين جنگي خود خواهد داشت.» رابرت اورتانگ در گفت‌وگو با سي‌ان‌بي‌سي به كشورهاي غربي توصيه كرده براي نتيجه‌گيري سريع‌تر، كمك‌هاي نظامي به اوكراين را بيشتر كرده و بر روي تحريم‌هاي اقتصادي تمركز نكنند.

تعهد گروه 7 به افزايش حمايت‌هاي اقتصادي
سران گروه 7 متعهد شده‌اند كه اطمينان حاصل كنند اوكراين از كمك‌هاي اقتصادي كه به آن نياز دارد برخوردار خواهد بود و بودجه لازم براي اداره كشور در سال 2023 و اوايل سال 2024 را در اختيار خواهد داشت. ماه گذشته صندوق بين‌المللي پول در قالب يك بسته 115 ميليارد دلاري براي حمايت از اقتصاد اوكراين، وامي 15 ميليارد دلاري به اين كشور اعطا كرد. گروه 7 ضمن حمايت از اقدامات صندوق بين‌المللي پول و متعهد شدن براي حمايت از روند بازسازي زيرساخت‌هاي حياتي در اوكراين، دولت ولوديمير زلنسكي، رييس‌جمهور اوكراين را به اصلاحات قضايي و مبارزه با فساد تشويق كرده است. از مدت‌ها پيش از جنگ گزارش‌هايي درباره عمق فساد اقتصادي در اوكراين منتشر مي‌شد و يكي از نگراني‌هاي كشورهاي غربي نظارت بر روند توزيع درست كمك‌هاي اقتصادي و نظامي به اين كشور بود.

عقب‌نشيني امريكا از يك خط قرمز اساسي
يكي ديگر از تحولاتي كه به نفع اوكراين اتفاق افتاد، عقب‌نشيني امريكايي‌ها از يك خط قرمز اساسي و اعلام عدم مخالفت امريكا با ارسال جنگنده‌هاي اف-16 به اوكراين از سوي كشورهاي ديگر بود. خبرگزاري سي‌ان‌ان روز جمعه در گزارشي به نقل از منابع آگاه نوشت كه دولت بايدن به شركاي اروپايي ايالات متحده سيگنال‌هايي ارسال كرده مبني بر اينكه واشنگتن با صادرات جنگنده اف- 16اس به اوكراين مخالفت نخواهد كرد. بر اساس اين گزارش، تصميم جديد كاخ سفيد تحت فشارهاي فزاينده از سوي متحدان اروپايي امريكا و همچنين اعضاي كنگره اتخاذ شده است. وزارت امور خارجه ايالات متحده مي‌گويد هنوز هيچ درخواست رسمي براي صادرات اف- 16 اس به اوكراين مطرح نشده است اما گمانه‌زني‌ها مي‌گويند اوكراين مذاكرات فشرده‌اي با لهستان و هلند براي دريافت اين جنگنده‌ها داشته است. كشورهاي اروپايي براي صادرات اين تسليحات امريكايي به ديگر كشورها نياز به مجوز دولت امريكا دارند. دولت امريكا هرچند براي صدور مجوزهاي مربوط به صادرات اف- 16 به اوكراين از سوي ديگر كشورها آماده مي‌شود اما هنوز خود امريكايي‌ها براي ارسال اين جنگنده پيشرفته به اوكراين ترديد دارند. از نگاه دولت بايدن آموزش خلبانان اوكرايني براي پرواز با جنگنده‌هاي غربي فرايندي زمان‌بر است و ترجيح پنتاگون اين است كه تسليحات ديگري كه در ضدحمله‌ آتي اوكراين كارايي بيشتري خواهند داشت در اولويت قرار دارد. از سوي ديگر مقام‌هاي امريكايي معتقدند هزينه ارسال جنگنده‌هاي اف- 16 به اوكراين بسيار زياد خواهد بود و اين هزينه مي‌تواند صرف كمك‌هاي موثرتري شود. سلسلته والاندر، دستيار وزير دفاع امريكا ماه گذشته در يكي از جلسات استماع كنگره اعلام كرده بود كه صادرات اف- 16 اس و ساير جنگنده‌هاي مدرن غربي به اوكراين از نگاه پنتاگون در اولويت هشتم از نظر اهميت و فوريت قرار دارد. داگلاس بري، تحليلگر نظامي امريكايي در اين باره مي‌گويد: «براي امريكايي‌ها با توجه به حجم كمك‌‌هايي كه تاكنون به اوكراين صورت گرفته و همچنين هزينه صادرات اف-16 به اين كشور بسيار محتمل‌تر است كه اجازه صادرات اف-16 از يك كشور اروپايي به اوكراين را صادر كنند تا اينكه خود ارسال‌كننده اين جنگنده باشند.» او معتقد است «بعيد به نظر مي‌رسد كه بريتانيا با توجه روابط خاصي كه با ايالات متحده دارد چنين تصميمي اتخاذ كند اما در مورد ديگر كشورهاي اروپايي به ويژه آنهايي كه نگراني‌هاي بيشتري درباره تهاجم روسيه دارند ممكن است چنين كاري را انجام دهند.» سي‌ان‌ان نوشته به رغم ترديد امريكا در ارسال اين جنگنده، بايدن به اروپايي‌ها اعلام كرده كه ايالات متحده آماده آموزش خلبانان خواهد بود. از نظر نظامي روشن نيست در شرايطي كه اوكراين متعهد شده است از تسليحات امريكايي براي حمله به اهدافي در خاك روسيه استفاده نكند، اضافه شدن جنگنده‌هاي اف- 16 به ناوگان هوايي اوكراين چگونه مي‌تواند تغييردهنده بازي جنگ باشد اما اوكرايني‌ها مدعي هستند اين جنگنده‌ها مي‌تواند توان دفاعي آنها در برابر حملات موشكي روسيه را افزايش دهد و به اوكراين در بازپس‌گيري مناطق اشغال شده كمك كند. هفته گذشته ولوديمير زلنسكي به رهبران اروپايي كه در ايسلند گرد هم آمده بودند گفت كه هيچ سيستم دفاع هوايي بدون همراهي جنگنده‌هاي پيشرفته، بي‌نقص و عالي نخواهد بود. روزنامه نيويورك‌تايمز نوشته است كه اين جنگنده قابليت هدف‌گيري موشك‌ها و جنگنده‌هاي مهاجم را داراست و مي‌تواند براي اوكراين قابليت بازدارندگي خوبي داشته باشد.