با گذشت دو هفته از مسموميت صدها نفر در بدره هنوز علت بدحالي اهالي مشخص نشده است
متهم رديف اول: عاملي ناشناس
دادستان ايلام در پاسخ به «اعتماد»: قطع يقين نمي‌توان گفت؛ مسموميت برخي شهروندان مربوط به شيوع يك ويروس است يا آلودگي ناشي از آب شرب
بهاره شبانكارئيان
طبق گزارشات واصله از منابع مختلف محلي طي دو هفته گذشته بيش از ۳۰۰ نفر از اهالي شهرستان بدره واقع در استان ايلام با علائمي همچون اسهال، استفراغ، بي‌حالي، دل درد و تب شديد به درمانگاه اين شهرستان مراجعه مي‌كنند. «اعتماد» در همان روزهاي نخست انتشار خبر، سعي در برقراري ارتباط با اهالي و برخي مسموم‌شدگان داشته است، اما آنها در ابتدا تمايلي به مصاحبه نداشتند تا اينكه تعداد مسموم‌شدگان افزايش پيدا مي‌كند. حالا برخي اهالي و مسموم‌شدگان با ابراز نگراني خبر را براي «اعتماد» شرح مي‌دهند و عنوان مي‌كنند كه آب شرب بدره از سه منبع مختلف تامين مي‌شود و از اين سه منبع فقط يك منبع اصلي آلوده شد. برخي اهالي نيز مدعي هستند؛ آب شرب روستاي «آبهر پايين» كه جزو منابع اصلي آب شرب بدره است به «صورت عمدي» آلوده شد و بيشتر اهالي بدره و اهالي آبهر پايين دچار مسموميت شدند. به گفته اهالي مطلع بدره؛ آب روستاي «كلم» اين شهرستان به دليل وجود «استخرهاي ماهي» آلوده نشد. اهالي معتقدند؛ اگر دليل بدحالي‌شان نوعي ويروس بود؛ چرا پس از رسانه‌اي شدن موضوع، ويروس مفقود شده است!
اين درحالي است كه «عبدالوهاب بخشنده» دادستان ايلام در واكنش به سوال «اعتماد» در مورد اينكه اهالي مدعي هستند؛ منبع اصلي آب شرب آبهر پايين به‌طور عمدي توسط فرد يا افرادي آلوده شد، مي‌گويد: «هنوز هيچ چيز مشخص نيست، اما بعيد مي‌دانم به صورت عمدي آب شرب آلوده شده باشد. شنيديم اهالي مي‌گويند؛ اينها خودشان آب را از عمد آلوده كرده بودند. مشكلي نداريم اگر مدركي دال بر اين موضوع وجود داشته باشد ما شفاف‌سازي مي‌كنيم. پرونده‌اي هم در اين رابطه تشكيل شده است. حدود بيست نمونه از آزمايشات بيماران را به تهران ارسال كرديم. نتيجه آزمايشات كه ارايه شود، موضوع نيز روشن مي‌شود، ولي قطع يقين نمي‌توان گفت؛ مسموميت برخي شهروندان مربوط به شيوع يك ويروس است يا آلودگي ناشي از آب شرب.»
روز ۲۶ ارديبهشت ماه با افزايش مراجعه‌كنندگان به درمانگاه بدره «جاسم محمدي» رييس دانشگاه علوم پزشكي ايلام در مركز اورژانس شبانه‌روزي بدره حضور پيدا و در اين باره گفت: «تا اين لحظه بيش از ۳۰۰ مورد با علايم مشابه به درمانگاه بدره مراجعه كردند كه در بين مراجعه‌كنندگان تنها يك مورد نياز به مركز اورژانس استان داشت و اين نشان‌دهنده بيماري شديدي نيست. تيم بهداشتي از منطقه نمونه‌گيري آب انجام دادند كه تاكنون هيچ دليلي بر اينكه عامل و منشا اين بيماري ويروسي از آب آلوده باشد، گزارش نشده است.»
روابط عمومي دفتر مديريت بحران استانداري ايلام نيز در واكنش به اين خبر اعلام كرد: «مراجعه‌كنندگان مراكز درماني در بدره به صورت سرپايي مداوا و پس از گرفتن داروهاي لازم مرخص شدند. وجود شايعات در مورد آلودگي آب را تاييد مي‌كنيم، اما صحت آن را درست نمي‌دانيم.»
اما «ياسر عليزاده» فرماندار بدره در مورد اين خبر عنوان كرده بود كه دليل حال بد برخي شهروندان بدره ويروسي به نام «روتا» است. عليزاده به ايرنا گفته بود: «تيمي از كارشناسان دانشگاه علوم پزشكي استان به منطقه اعزام و از مناطق مختلف بازديد كردند. فرضيه اوليه در اين خصوص مسموميت ناشي از آب شرب بود كه در اين ارتباط نمونه‌برداري و آزمايشات مختلفي توسط كارشناسان مربوطه صورت گرفته است. نتايج آزمايشات دريافتي نشان مي‌دهد وجود علايمي همچون حالت تهوع و دل‌درد ربطي به مسموميت نداشت و عامل آن ويروسي به نام روتا ويروس بوده است. بنابر اعلام وزارت كشور اين ويروس در مناطق مختلف گزارش شده كه يكي از اين نقاط شهرستان بدره بوده است. حدود ۳۰۰مورد گزارش درباره ابتلا به اين ويروس دريافت شد كه ۱۵۰ مورد به صورت سرپايي درمان و مابقي نيز فقط در حد تزريق سرم بود و تنها يك مورد نياز به بستري شدن پيدا كرد.» اين درحالي است كه منابع بيمارستاني در ايلام باوجود گفته‌هاي فرماندار دليل بيماري يا مسموميت را هنوز نامشخص مي‌دانند و به برخي رسانه‌ها اعلام كردند: «بيماران هنگام مراجعه داروهایی براي كنترل علائم اسهال و استفراغ دريافت كردند و نه داروهاي درماني يا داروهاي خاصي براي مبارزه با ويروس. همچنين پزشكان به آنها توصيه كرده بودند از آب لوله‌كشي استفاده نكنند تا وضعيت فعلي به طور قطعي تعيين تكليف شود.» اما پيگيري‌هاي «اعتماد» نشان مي‌دهد كه هنوز پس از گذشت دو هفته موضوع تعيين تكليف نشده است.
بدره
شهرستان بدره؛ يكي از شهرستان‌هاي استان ايلام است كه از حيث گردشگري حائز اهميت است.
تنگه كافرين، در شمال شهر بدره در جاده ايلام به دره شهر قرار دارد. رودخانه‌اي در اين تنگه جريان دارد كه پس از عبور از آن در شمال تنگه به رودخانه سيمره مي‌ريزد.
حالا «اعتماد» در مصاحبه با برخی مسموم شدگان و اهالی بدره به جزییات بیشتری اشاره می کند.
نفر اول
مردي است از اهالي بدره. او در مورد مسموميت‌هايي كه براي برخي اهالي بدره رخ‌داده به «اعتماد» مي‌گويد: «حدود سيصد، چهارصد نفر از اهالي مسموم شدند. حالا علت مسموميت چه بوده، فقط خدا مي‌داند. مي‌گويند؛ آب آلوده شده بود. معلوم نيست چه خبر بوده. برادرم هفته پيش دچار علايمي همچون اسهال، تهوع و دل درد شد. برادرم مي‌گويد؛ به ما گفتند؛ از آب نخوريد، اما من خوردم... بيشتر چه توضيحي بدهم رسانه‌هاي رسمي ايلام هم خبر را منتشر كردند.»
نفر دوم و سوم
مردي است كه همسر و دخترش دچار مسموميت شده بودند. او توضيح مي‌دهد كه هفته گذشته مسموم شدند و همسرش دچار تهوع، سرگيجه، دل‌درد شده بود. همسر اين مرد در ادامه توضيحات به «اعتماد» مي‌گويد: «هفت، هشت روز پيش دچار دل‌درد، سردرد، بي‌حالي و استفراغ شديد شدم. احساس گرسنگي مي‌كردم، ولي نمي‌توانستم غذا بخورم. به پزشك مراجعه نكردم و همان دارويي‌هايي كه پزشكان براي دختر و مادرم تجويز كرده بودند را مصرف كردم. برادرزاده‌ام 6 سال دارد. طفل معصوم تا حد مرگ رفت. مادرم علائمش بيشتر بود و پزشكان نمونه آزمايشات او را به ايلام فرستادند، اما تاكنون نتيجه آزمايشات را دريافت نكرديم. مي‌گويند؛ مسموميت از آب آلوده بود. از آن زمان به بعد آب شرب را مي‌جوشانم. دقيق نمي‌دانيم مشكل از كجا بود! مسوولان بار اول اعلام كردند كه مسموميت ناشي از آب آلوده بود، اما بعد خبر را تكذيب كردند. در بدره ما امكانات زيادي براي درمان نداريم و اگر اتفاقي بيفتد تا ايلام بايد برويم. علت قطعي علائمي كه داشتيم، همان موقع اعلام نشد تا ما متوجه شويم مشكل واقعي كجا بود. اگر موضوع را پيگيري كنيد، ممنون مي‌شويم.»
مرد گوشي تلفن را مي‌گيرد و توضيح مي‌دهد: «درست است ما در روستا زندگي مي‌كنيم، ولي از همه جا خبر دارم. اين اتفاق به طرز مشكوكي رخ داد طوري كه هيچ كس را نمي‌توان محكوم كرد. اهالي مي‌گويند كه مسموميت از آب بود، اما مسوولان اعلام كردند كه اگر از آب بود چرا همه اهالي مسموم نشدند. »
نفر چهارم
او هم مردي است و در واكنش به مسموميت‌هاي برخي شهروندان در بدره به «اعتماد» مي‌گويد: «بعضي مي‌گويند؛ مسموميت‌ها به دليل شيوع يك ويروس بود و بعضي ديگر هم مي‌گويند كه به خاطر آب آلوده رخ داد. انشعاب آب بدره از سه منبع است. منبع آبي كه از آبهر پايين نشات مي‌گيرد باعث اين مسموميت‌ها شد. اهالي شهرك وليعصر و روستاهاي اطراف بدره دچار مسموميت نشدند. اين موضوع الان با ابهام روبه‌رو شده است. از اطرافيان ما هم تعدادي مسموم شدند. تا هفته پيش اين مسموميت‌ها ادامه داشت، اما الان از مسموميت و ويروس خبري نيست. اينجا كسي قبول نمي‌كند كه علت مسموميت‌ها، ويروس بوده باشد.»
نفر پنجم
يكي از اهالي كه از بقيه بيشتر مي‌داند توضيحات بيشتري ارايه مي‌دهد: «در عرض دو، سه روز، بيش از سيصد نفر به اورژانس درمانگاه بدره مراجعه كردند. اداره آب موضوع آب آلوده را قبول نكرد و گردن نگرفت. برخي مسوولان به مردم حرف عجيب و غريبي زدند و گفتند؛ يك ويروس است كه وارد منطقه شده است. چرا اين موضوع عجيب و غريب است؟! چون روستاهاي اطراف بدره هيچ كدام دچار اين علائم نشدند. آب روستاهاي اطراف از شهر بدره جدا است. آب آن روستاها از منبع و چشمه‌اي جداگانه تامين مي‌شود. آب شرب اين منطقه از چشمه است و سابقه نداشته چشمه آلوده شده باشد. آب شرب بدره از چشمه روستاي آبهر پايين كه نزديك‌ترين روستا به بدره است سرچشمه مي‌گيرد و به همين دليل اهالي آبهر پايين هم مسموم شدند. اين موضوع يعني چه؟ هر آدم ناقص‌العقلي هم مي‌داند كه موضوع مربوط به آب مي‌شود. آب چشمه روستاي كلم، شهرك وليعصر و آبهر پايين منشا تامين آب شرب بدره است. در اصل منبع آب شرب روستاي آبهر پايين كه آب شرب بدره را هم تامين مي‌كند، آلوده شده بود. آب شرب روستاي كلم مسموميتي در پي نداشت، چون استخرهاي ماهي زيادي در روستاي كلم وجود دارد كه اگر دچار آلودگي مي‌شد، ماهي‌ها تلف مي‌شدند. به خاطر اينكه ماهي‌ها مسموم نشوند در منبع آب شرب روستاي كلم چيزي نريخته بودند.»
معتقد هستيد داخل منبع آب شرب چيزي ريخته شد؟
مسوولان شهرستان مي‌گويند؛ علت بدحالي اهالي بدره شيوع يك ويروس بوده است، اما كسي باور نمي‌كند. چطور وقتي ماجرا رسانه‌اي شد، ناگهان ويروس پر كشيد!
آب آلوده و علائم مسموميت و ويروس
آب آلوده به آبي گفته مي‌شود كه در آن مقداري مواد شيميايي، زيستي يا فيزيكي وجود دارد كه مي‌تواند به سلامتي انسان‌ها و محيط‌زيست آسيب برساند. مواد آلاينده موجود در آب آلوده ممكن است شامل مواد آلي، شيميايي و معدني، فلزات سنگين، باكتري‌ها و ويروس‌ها و... باشد. آب مي‌تواند به روش‌هاي مختلفي آلوده شود. مانند دفع پساب‌ها، قرار گرفتن صنايع در كنار منابع آب، باران‌هاي اسيدي، تخريب منابع طبيعي يا در نتيجه عمليات كشاورزي نامتعارف و... براساس آخرين آمار رسمي از سازمان بهداشت جهاني (WHO)، بيش از 4/3 ميليارد نفر در سراسر جهان با آب آشاميدني آلوده سر و كله مي‌زنند. اين آمار نشان مي‌دهد كه آب آلوده همچنان يكي از بزرگ‌ترين چالش‌هاي بهداشت عمومي در سراسر جهان است.
بررسي‌هاي «اعتماد» نشان مي‌دهد؛ مسموميت و ويروس دو شرايط گوناگون هستند كه تفاوت‌هايي دارند. مسموميت در واقع واكنش بدن به نوعي سم يا سموم است و علائم مسموميت نسبت به سم مصرفي متفاوت است. بعضي از مهم‌ترين علائم مسموميت شامل سردرد، تهوع، استفراغ، درد شكمي، اسهال، تنگي نفس و... است، اما ويروس، قابليت شيوع و انتقال از فردي به فرد ديگر را دارد. ويروس باعث بيماري‌هاي مختلف مي‌شود. بعضي از راه‌هاي انتقال ويروس شامل تماس با اشياي آلوده، غذاي آلوده و تماس با يك فرد آلوده است. بعضي از مهم‌ترين علائم ويروس؛ تب، سرفه، خستگي، سرماخوردگي، درد گلو، سر درد و بي‌حالي گزارش شده است.
وقتي شخصي به يك ويروس آلوده شده باشد، نشانه‌هاي بيماري در طول زمان پديدار خواهند شد. درحالي كه وقتي فردي دچار مسموميت شده باشد، نشانه‌هاي آن فورا پديدار خواهند شد.