روستاهاي «پابرآفتاب»، «تنگ‌هليل»، «رگ‌هليل»، «گل‌انبار»، «چال‌ناك»، «چم‌لوند»، «تلخاب تاجدين» و «پرنوشته» در دو طرف درياچه سد، دوباره زير آب رفته‌اند
ادامه آبگرفتگي روستاهاي حاشيه سد گتوند
نادره وائلي‌زاده
آب درياچه سد گتوند بالاتر آمده است. حالا همه خانه‌هاي روستاي «تلخاب تاجدين» در مسجدسليمان هم زير آب رفته و روستاي «پرنوشته» در محاصره كامل آب است.
ارتفاع آب در درياچه سد گتوند از ابتداي امسال كم‌كم بالا آمد و هشت روستا در شهرستان‌هاي لالي و مسجدسليمان در شمال خوزستان را زير آب مدفون كرد. روستاهاي «پابرآفتاب»، «تنگ‌هليل»، «رگ‌هليل»، «گل‌انبار»، «چال‌ناك»، «چم‌لوند»، «تلخاب تاجدين» و «پرنوشته» در دو طرف درياچه سد، دوباره زير آب رفته‌اند كه گزارش آن با عنوان «فرياد زير آب» پيش‌تر در «اعتماد» منتشر شد. تصاوير جديدي كه از روستاي تلخاب تاجدين به «اعتماد» رسيده نشان مي‌دهد كه آب درياچه نسبت به هفته گذشته بالاتر آمده و وارد خانه‌هاي بالادست‌تر هم شده و اكنون همه روستا غرق شده است.
جمعيت هلال احمر خوزستان بعد از حدود يك ماه از آبگرفتگي روستاها، نخستين گزارش خود را عصر پنجشنبه ارايه داده و از اعزام گروه امدادي به روستاي تلخاب تاجدين در مسجدسليمان به دليل آبگرفتگي خبر داده اما هيچ صحبتي درباره وضعيت ساير روستاهاي گرفتار سيلاب سد گتوند به ميان نياورده است. بنا بر گزارش روابط‌عمومي هلال‌احمر خوزستان، «امروز پس از اطلاع از بالا آمدن پساب سد گتوند، ارزيابي انجام و عوامل امدادي آمادگي لازم را براي پوشش امدادي، توزيع اقلام زيستي و اسكان اضطراري روستاييان اعلام كردند كه در همين راستا پنج خانوار در روستاي تلخاب اسكان داده شدند. هلال احمر تا پايان وقت پنجشنبه پوشش لازم را انجام خواهد داد.»
قرباني سيلاب
سد گتوند در 10 كيلومتري گتوند قرار دارد كه در مردادماه 1391 با وجود انتقادات كارشناسان و فعالان محيط زيست افتتاح و به عنوان «فاجعه ملي» مشهور شده است. اين سد امسال بعد از چند خشكسالي، 98 درصد از حجم مخزنش پر شده و ارتفاع آب در درياچه سد، به بيشترين حدش رسيده است. تراز آب در سد گتوند اكنون بيش از 230 متر و حجم آب پشت سد 4.7 ميليارد مترمكعب است كه حداكثر تراز نرمال سد است. سد گتوند در زمان آبگيري 41 روستا را به زير آب برد، بدون آنكه تعدادي از روستاها به تملك وزارت نيرو درآمده باشد. اين روستاها در زمان ترسالي، با بالا آمدن تراز آب در مخزن سد شاهد آبگرفتگي و غرق شدن خانه و مزارع خود هستند. چنانكه در يك ماه گذشته 6 روستاي لالي و مزارع گندم‌شان زير آب رفته‌اند. در روزهاي اخير انتشار ويديوهايي از آبگرفتگي روستاي تلخاب تاجدين و به زير آب رفتن خانه‌ها با واكنش‌هاي بسياري مواجه شده است.
يونس داوودي از اهالي روستاي تلخاب تاجدين به «اعتماد» مي‌گويد: «آب سد گتوند، حالا وارد خانه‌هاي بالادستي هم شده و حياط و اتاق‌ها را پر كرده. سقف يكي از خانه‌ها ريخته، وسايل منزل‌مان خراب شده و برخي را هم جابه‌جا كرديم. امسال با توجه به بارندگي‌ها، محصول گندم پرباري داشتيم كه نتوانستيم همه آن را برداشت كنيم و بخش زيادي از آن زير آب ماند و از بين رفت. تردد ما با قايق است و يك جاده از پشت روستا هم وجود دارد كه مسير دورتري دارد. چون در محاصره آب هستيم، نتوانستيم به روستاي پرنوشته برويم اما اهالي مي‌گويند كه آب در آنجا هم بالا آمده و برق‌شان را قطع كرده‌اند.»
در سال‌هاي 1398 و 1399 نيز كه بارندگي زياد بود، مخزن سد گتوند حداكثر آبگيري را داشت و روستاهاي آب ماهيك و مسجدسليمان را به زير آب برد و خسارت‌هاي زيادي به اهالي وارد كرد.
داوودي مي‌گويد: «با اين اوصاف تا يك ماه ديگر شرايط به همين صورت خواهد بود و درگير آبگرفتگي خواهيم بود. به همين دليل بسياري از خانواده‌ها را به شهرهاي اطراف مثل مسجدسليمان منتقل كرديم و تنها چند خانواده براي مراقبت از احشام و وسايل باقي مانده‌اند كه در چادر زندگي مي‌كنند. 40 راس گوسفند در اين آبگرفتگي تلف شدند و مابقي گاو و گوسفند و گاوميش‌ها را به مناطق بالادست‌تر برديم.»
او با بيان اينكه هيچ هشداري به اهالي روستا درباره آبگرفتگي داده نشده بود، ادامه مي‌دهد: «هيچ‌كدام از مسوولان به سراغ ما نيامده. فقط هلال‌احمر صبح پنجشنبه براي بررسي آمد و غروب هم مقداري مواد خوراكي و پنج چادر براي‌مان آوردند و گفتند كه چادرها را بعدا بايد پس بدهيم.»
داوودي مي‌گويد: «روستاي تلخاب تاجدين 15 خانوار دارد. به اهالي گفته شده كه اين روستا در حريم سد قرار دارد اما پولي بابت خريد زمين‌ها و خانه‌هاي‌مان تاكنون دريافت نكرديم و همه مكاتبات و شكايت‌هاي ما هم بي‌نتيجه مانده است. بارها درخواست كرديم كه براي ما شهرك جديدي بسازند تا به آنجا نقل‌مكان كنيم، حتي حاضريم زمين آن را خودمان بدهيم، اما گوش شنوايي نبود. حالا بعد از پيگيري‌ها و مراجعات مكرر به فرمانداري مسجدسليمان قرار شد 17 خرداد هياتي از تهران بيايد كه نيامد و مي‌گويند 30 خرداد خواهد آمد تا مساله تملك را حل كند و جاي روستاي جديد را تعيين كند.»
بلاتكليفي 15 ساله
مسوولان سد گتوند پيش از اين مدعي شده‌اند كه با رعايت همه قوانين و با يك هيات كارشناسي شامل منتخب مردم، منتخب دستگاه اجرايي و مورد تاييد دوطرف (مرضي الطرفين)، تملك‌ها انجام گرفته، ادعايي كه اهالي روستاها رد مي‌كنند.
در سال‌هاي گذشته سه استاندار خوزستان در نامه‌هايي به وزراي وقت نيرو خواستار پرداخت حق و حقوق روستاهاي حاشيه سد گتوند شده‌اند. در چند مصوبه استانداري و فرمانداري نيز بر ساخت شهرك به عنوان جايگزين روستاها تاكيد شده. همچنين فرمانداري لالي در يكي از مكاتبات خود در تاريخ آبان 96 اعلام كرده كه «خسارت وارده به 300 هكتار عرصه در روستاي تلخاب تاجدين، 150 هكتار عرصه در پرنوشته و سرپر، 141 هكتار عرصه در گاورا لب رود، 400 هكتار عرصه در سربيشه، 139 هكتار عرصه و اعيان در رگ‌هليل جبران نشده، همچنين 6ميليارد تومان طبق مدارك كارشناسي شده و ادعاي مالكان در روستاي گلزاري پابرآفتاب و تنگ‌هليل به مالكان پرداخت نشده است.»
پيمان مولايي سرپرست فرمانداري مسجدسليمان از بررسي موضوع توسط يك تيم كارشناسي امور حقوقي وزارت نيرو خبر داده و به ايسنا گفته است: «در خصوص آبگيري همه هشدارها داده شده و حتي جلسه هماهنگي با تعدادي از اهالي روستا برگزار كرده‌ايم.» به گفته او، «از سال ۱۳۸۸ كه بحث تملك در اطراف سد گتوند انجام شد، عمده زمين‌ها و خانه‌ها خريداري شد اما چند خانواده به دليل اختلافات حقوقي و به دليل اينكه روي قيمت به توافق نرسيده‌اند، در روستا باقي مانده‌اند.»
حميد جهان‌بين معاون فرمانداري مسجدسليمان نيز به «اعتماد» مي‌گويد: «طبق گزارشي كه بخشداري داده، هلال احمر عصر پنجشنبه مقداري اقلام خوراكي و چادر براي روستاي تلخاب تاجدين آورده و قرار است يك موتور برق به صورت موقت بياورد. ما به اهالي اعلام كرديم كه براي جابه‌جايي روستا به محل جديد در خارج از حريم سد و گرفتن كد روستايي آمادگي داريم، اما براي گرفتن حق و حقوق‌شان بايد از جاي ديگري پيگيري كنند.
مكاتبات بسياري با استانداري، سازمان آب و برق، مديريت سد گتوند و مديريت بحران استانداري انجام شده و جلسات متعددي نيز برگزار كرديم كه هيچ‌كدام به نتيجه نرسيده. در مورد اخير، از مديريت سد گتوند درخواست كرديم كه اقدام فوري براي پايين آوردن سطح آب انجام دهند كه روستاها دچار مشكل نشوند و خطرات احتمالي را هم بررسي و رفع كنند.»
7 كشته بر اثر سيلاب و توفان
گروه اجتماعي: سيلاب و توفاني كه از عصر روز پنجشنبه 18 خرداد آغاز شد جان 7 نفر در ايران را گرفت و خسارات زيادي به استان‌هاي كشور وارد كرد. به گفته «جعفر ميعادفر» رييس سازمان اورژانس كشور تعداد مصدومان بر اثر توفان و سيلاب در ۲ روز گذشته را در تهران ۲۷ نفر، در اهر ۲ نفر، اصفهان ۱۵ نفر، مازندران پنج نفر و البرز ۱۰ نفر اعلام كرد. ميعادفر از مصدوميت ۲۷ نفر و اعزام ۱۸ نفر به مراكز درماني خبر داد كه ۹ نفر از آنها به صورت سرپايي در محل درمان شدند، در استان اصفهان كه بيشترين كشته‌شدگان را داشت بر اثر سيلاب 4 نفر جان خود را از دست دادند و ۹ نفر نيز مصدوم شدند. در محور كندوان استان مازندران نيز ۲ نفر بر اثر ريزش سنگ مصدوم شدند
اما اين تمام خسارتي نبود كه اين شرايط جوي به كشور تحميل كرد. محمد حيدري منش فرماندار فيروزكوه درتشريح آخرين وضعيت سيلاب در اين شهرستان از آبگرفتگي ۳۰ منزل مسكوني در فيروزكوه، آسيب به يك واحد قاليشويي و آسيب به تقريبا ۳۰۰ هكتار اراضي كشاورزي يونجه، سيب زميني، گندم، جو و سبزيجات خبر داد. رييس پليس تهران سردار محمدحسين حميدي در تهران هم از آسيب ديدن بيش از 500 اتومبيل به علت سقوط درختان و آسيب به چند بيلبورد شهري گفت. سيل در استان قزوين خسارات گسترده‌اي به الموت غربي و بويين‌زهرا و آوج وارد كرد. در سمنان هم طغيان رودخانه‌ها و وقوع سيل در مناطقي از شاهرود اتفاق افتاد. در این ميان مسافران زيادي در جاده‌هاي ايران درگير سيلاب و طغيان رودخانه‌ها شدند و در جاده‌هاي شمالي ريزش سنگ باعث آسيب به خودروها و ايجاد ترافيك سنگين شد. سيل و آبگرفتگي در مسجد سليمان به سرريز سد گتوند انجاميد كه در اين بين منازل شماري از مردم صدمه ديد و نيروهاي هلال احمر براي امدادرساني به حادثه‌ديدگان، به اين منطقه اعزام شده‌اند
سازمان مديريت بحران كشور تا يكشنبه آينده براي ۲۱ استان كشور هشدار سطح نارنجي صادر كرد و به مردم توصيه كرده است از توقف در حاشيه رودخانه‌ها و مسيل‌ها و صعود به ارتفاعات خودداري كنند علاوه بر اين سازمان هواشناسي هشدار قرمز سيل براي خراسان شمالي و شرق گلستان صادر كرد. سازمان هواشناسي كشور ضمن صدور هشدار سطح قرمز درباره تشديد فعاليت سامانه بارشي و احتمال وقوع سيل در استان‌هاي خراسان شمالي و شرق گلستان، اعلام كرد كه بعدازظهر روز جمعه ارتفاعات شمال البرز، ارتفاعات شمال و شمال شرق تهران، غرب گلستان، شرق و شمال سمنان، مناطق مركزي، شمالي و شمال غرب كرمان، شمال آذربايجان غربي، نيمه شمالي خراسان رضوي در وضعيت نارنجي قرار مي‌گيرند. در اين باره رييس سازمان اورژانس كشور «جعفر ميعادفر» هم به‌علت هشدار سازمان هواشناسي مبني بر احتمال وقوع سيل در ۱۱ استان كشور از آماده‌باش كامل نيروهاي اورژانس در اين مناطق خبر داد. ميعادفر گفت: «آماده‌باش نيروهاي اين سازمان تا رفع خطرات احتمالي در استان‌هاي اصفهان، البرز، تهران، زنجان، مازندران، سمنان، مركزي، قزوين، كرمان، آذربايجان شرقي و قم ادامه خواهد داشت.» اورژانس كشور همچنين هشدار داد: «پرهيز از تردد غيرضروري در معابر اصلي به دليل خطر احتمال سقوط درختان در اثر تندباد، پرهيز از حضور در ارتفاعات، مناطق كوهستاني و دشت‌هاي باز به منظور جلوگيري از خطر صاعقه‌زدگي، رعايت سرعت مطمئنه و فاصله طولي خودروها در رانندگي با توجه به كاهش شديد ديد در معابر، توقف در حاشيه معابر در صورت بروز توفان شديد يا شديد شدن بارندگي با رعايت اصل پرهيز از توقف زير درختان، پرهيز از حضور در پشت‌بام‌ها، تراس‌ها يا كنار پنجره‌ها به دليل احتمال سقوط يا صاعقه‌زدگي، خودداري از صحبت كردن با تلفن همراه در زمان توفان و رعد و برق و پرهيز از هرگونه ورود و حتي نزديك شدن به رودخانه‌ها و سيلاب براي وقوع احتمالي از سيل به مردم توصيه مي‌شود.»