نگاهي به پرونده رييس‌جمهور سابق و چالش‌هاي حقوقي در صحنه سياسي امريكا
كيفرخواست جديد عليه دونالد ترامپ
دكتر احمد ترابي
دونالد ترامپ در تاريخ ايالات متحده و در مقايسه با روساي جمهوري اين كشور يك فرق اساسي دارد و آن اينكه زندگي‌اش مملو از پرونده‌هاي حقوقي و اكنون كيفري است و حال كيفرخواست Indictment ديگري عليه رييس‌جمهوري سابق صادر شده است. در اين كيفرخواست دونالد ترامپ به ارتكاب جرايم فدرال و مهمي در ارتباط با جابه‌جايي صدها سند محرمانه، از جمله فايل‌هاي مربوط به اسرار اتمي و طرح‌هاي نظامي امريكا متهم شده است. كيفرخواست در 49 صفحه تنظيم شده و 37 مورد اتهام را عليه ترامپ مطرح مي‌كند و كلكسيوني از اتهامات مختلف را شامل مي‌شود.
همان‌گونه كه قبلا در مقاله مورخ 28/6/1401 در همين روزنامه نوشته‌ام ترامپ كلا با مجموعه‌اي از دعاوي و تحقيقات كه حدود 20 پرونده را شامل مي‌شود، روبه‌رو است و اشاره كرده‌ام كه در ميان دعاوي مختلف، دو دعوي پتانسيل آن را دارند كه زمينه خروج او را از انتخابات رياست‌جمهوري فراهم آورند. اول همين دعوي پيدا شدن اسناد و مدارك از خانه وي (يعني همين دعوي). دوم دعاوي هم مربوط به تلاش‌هاي ترامپ براي لغو نتايج انتخابات 2020 و شورش ژانويه 2021 كه تحقيقات آن در جريان است. البته دعوي كيفري خانم استورمي دنيلز ستاره پورن عليه او نيز منجر به صدور كيفرخواست و حتي بازداشت او به اتهام جعل اسناد در پرداخت حق‌السكوت به او شده، اما به نظرم صدور كيفرخواست اخير چون كه جرم فدرال و مرتبط با امنيت ملي امريكاست از اهميت بيشتري برخوردار است. اين مقاله به صورت اختصار به بررسي دلايل ذكر شده در كيفرخواست و اتهامات مطرح شده عليه آقاي ترامپ در كيفرخواست و تاثيرات آن در انتخابات آينده امريكا مي‌پردازد.
اول- سوابق و اتهامات كيفري مطرح شده براي روساي جمهوري امريكا
چندين سابقه و اتهامات كيفري در تاريخ براي روساي جمهوري امريكا ذكر شده‌اند.
1- يولسيس س گرانت Ulysses S. Grant هجدهمين رييس‌جمهوري امريكا بود كه در سال 1872 خود و كالسكه‌اش توسط يك افسر پليس سياهپوست يعني آقاي ويليام اچ وست William H. West متوقف و به مبلغ 20 دلار آن زمان كه ارزش كنوني آن 430 دلار است، جريمه شد.
2- آقاي ريچارد نيكسون در سال 1974 و در جريان رسوايي واترگيت به اتهامات مشاركت در سرقت نوارهاي واترگيت و خودداري از ارايه نوارها به مجلس نمايندگان و دروغگويي به مجلس تحت تعقيب قرار گرفت وليكن بعد از استعفا از مقام رياست‌جمهوري توسط جرالد فورد جانشين خودش عفو شد.
3- آقاي بيل كلينتون رييس‌جمهوري ديگر امريكا بود كه به علت دروغگويي و جلوگيري از اجراي عدالت در جريان رابطه‌اش با خانم مونيكا لوينسكي در سال 1999 مورد اتهام قرار گرفت و اين موضوع به استيضاح او در مجلس سنا انجاميد وليكن استيضاح نتوانست راي لازم را كسب كند.
بنابراين هر كدام از روساي جمهوري كه با چنين مشكل حقوقي روبه‌رو شده‌اند به نوعي با چالش‌هاي سياسي دشواري مواجه بوده‌اند و آقاي ترامپ در واقع چهارمين رييس‌جمهوري است كه در تاريخ سياسي امريكا به اين شكل در مظان اتهامات كيفري قرار گرفته است.
دوم- موارد و مستندات كيفرخواست
1- كيفرخواست كنوني شرح مفصلي است از اقدامات ترامپ در زماني كه كاخ سفيد را ترك مي‌كرده است و در همان زمان به جمع‌آوري و خروج اسنادي كه همگي جزو اسناد طبقه‌بندي شده بودند، پرداخته است. در اين كار هم فردي به نام والت ناوتا Walt Nauta كه از جمله مباشرين و محافظين آقاي ترامپ بود به وي كمك و همدستي كرده و از او به عنوان Co-conspirator همدست ياد شده است. بنابراين او هم ديگر متهم پرونده است و يك مورد اتهام هم عليه او مطرح شده و به اين ترتيب جمع موارد اتهامي كيفرخواست به 38 مورد بالغ شده است.
كيفرخواست به امضاي جك اسميت John Luman Smith بازرس ويژه وزارت دادگستري امريكا رسيده است. اسميت كه از سوي دادستان كل مريك گارلند Merrick Brian Garland به اين سمت منصوب شده هم در پرونده حاضر سوءاستفاده از اسناد طبقه‌بندي شده كار كرده كه نتيجه‌اش همين كيفرخواست كنوني است و هم مشغول تحقيق در مورد نقش احتمالي رييس‌جمهور سابق و اطرافيانش در شورش 6 ژانويه 2021 در ساختمان كنگره ايالات متحده است كه بايد منتظر نتيجه آن هم باشيم. اسميت سابقه كار در رسيدگي به پرونده‌هاي جنايي بين‌المللي از جمله جنايات در كوزوو و كار در دادگاه بين‌المللي كيفري ديوان لاهه را در كارنامه دارد. او پس از صدور كيفرخواست گفت كه هدف اين است كه ثابت شود «هيچ كس فراتر از قانون نيست».
2- در كيفرخواست به مواردي اشاره شده كه نشان‌دهنده علم و اطلاع آقاي ترامپ از ماهيت اسناد و وجود آنها در محل اقامتش در فلوريداست از جمله در صفحه 3 كيفرخواست به صورت خلاصه و در صفحات 14-15 و 16 كيفرخواست به صورت مشروح اشاره مي‌شود كه در 21 جولاي 2021 آقاي ترامپ در كلوپ گلف بدمينيستر Bedminister club در حضور اشخاصي كه هيچ كدام صلاحيت شنيدن اسناد محرمانه را نداشتند به وجود اسناد اشاره كرده و گفته است كه آن اسناد فوق محرمانه هستند.
3- در صفحه 4 كيفرخواست به وضعيت كلوپ مارالاگو Mar-a-Lago متعلق به آقاي ترامپ هم اشاره شده كه اين كلوپ بين ژانويه 2021 و آگوست 2022 پذيراي ده‌ها هزار اعضا و ميهمان بوده است و همچنين اسناد در اتاق‌هاي مختلف مانند سالن رقص، اتاق‌هاي خواب، حمام و دوش و برخي نيز در انباري‌ها قرار داشتند و بنابراين نشان مي‌دهد كه رييس‌جمهوري سابق حتي نسبت به پيش‌بيني محلي امن براي نگهداري چنين اسنادي تا چه اندازه غيرمحتاط بوده است.
4- در كيفرخواست به مواردي از انكار، كارشكني و پنهانكاري آقاي ترامپ در انتقال و تحويل اسناد به هيات منصفه متعاقب احضاريه وي اشاره شده است و به اين ترتيب بر عمدي بودن كارهاي آقاي ترامپ تاكيد مي‌كند.
5- در كيفرخواست همچنين به اين موضوع اشاره شده تا زماني كه پليس وارد كلوپ مارالاگو نشده است آقاي ترامپ با درخواست اداره آرشيو ملي و بعدا با درخواست هيات منصفه بخشي از اسناد را پس فرستاده و ليكن همچنان از استرداد اسنادي ديگر امتناع كرده است. اين موارد عمل ارتكابي آقاي ترامپ را از غيرعمدي بودن متمايز مي‌سازد.
6- در صفحات 5-6 و 7 كيفرخواست به نوع اسناد اشاره شده و آنها را در سه طبقه‌بندي اساسي ذكر كرده است كه شامل فوق‌سري، سري و محرمانه Top secret, Secret and Confidential مي‌شوند. همچنين اسناد ديگري هم وجود دارند كه اگرچه در آن طبقه‌بندي قرار ندارند، اما نبايد در اختيار ديگران و به ويژه خارجيان قرار بگيرند و با علامت NO FORN مشخص مي‌شوند. دو نوع ديگر نيز كه حايز اهميت هستند با علامت‌هاي SCI و SCIF مشخص شده‌اند. SCI ناظر به اطلاعات حساس است و SCIF ناظر به اشخاصي است كه فقط مي‌توانند آن اطلاعات حساس را در اختيار داشته باشند. بخشي از كيفرخواست عليه آقاي ترامپ مستند حقوقي جرم‌انگاري اين اسناد را توضيح مي‌دهد و از جمله به دستور اجرايي Executive order شماره 13526 اشاره مي‌كند. اين دستور اجرايي در سال 2009 و در زمان رياست‌جمهوري آقاي اوباما صادر شد و طبق رويه قانون اساسي امريكا تا زماني كه با دستور اجرايي ديگري لغو نشده است قدرت اجرايي دارد و معتبر است. طبق دستور اجرايي مذكور تغيير عنوان اسناد و خارج كردن آنها از محرمانگي مستلزم انجام تشريفات و تاييد نهادهاي امنيتي است كه آقاي ترامپ آن كارها را انجام نداده و بنابراين محرمانه بودن اسناد همچنان به قوت خود باقي مانده است. اين مطلب در بند 18 و در صفحه 7 كيفرخواست مفصل ذكر شده است. اضافه كنم كه تاكنون دفاع آقاي ترامپ بر اين اساس بوده كه طبق اختياراتش اسناد را از طبقه‌بندي حساس خارج كرده و آنها را declassified كرده است.
7- در بخش ديگري از كيفرخواست صادره و در صفحه 9 به سخنان و اظهارات آقاي ترامپ در دوران كانديداتوري‌اش براي رياست‌جمهوري در مورد اسناد طبقه‌بندي شده و اهميت اين اسناد اشاره شده است كه حاكي از علم او به قبح عمل ارتكابي است. از جمله در 8 آگوست سال 2016 چنين گفته است: در دولت من همه قوانين مرتبط با طبقه‌بندي اسناد را براي حفاظت از اين اسناد به اجرا خواهم گذاشت و هيچ كس بالاتر از قانون نيست. در اظهارات ديگري در 6 سپتامبر همان سال گفته است: ما نمي‌توانيم در اتاق بيضي كاخ سفيد كسي را داشته باشيم كه معناي طبقه‌بندي شده يا محرمانه بودن را نمي‌فهمد. او در دوران رياست‌جمهوري نيز اظهارات مشابهي را در اهميت حفاظت از اسناد محرمانه و طبقه‌بندي شده ابراز كرده كه از جمله در 26 جولاي 2018 بوده و به متن آن اظهارات هم استناد شده است.
بيان اين اظهارات در كيفرخواست نشان مي‌دهد كه دادستان تا چه اندازه تلاش دارد كه عمدي بودن عمل ارتكابي ترامپ را برجسته كند و اينكه وي با علم و اطلاع آن اسناد را نگهداري مي‌كرده است.
8- بخش ديگري از كيفرخواست به موضوع دست‌اندركار بودن و نظارت شخص ترامپ در بسته‌بندي كردن لوازمش براي خروج از كاخ سفيد اشاره كرده كه به دستور او آقاي ناوتا كار اين بسته‌بندي‌ها را انجام مي‌داده است و آقاي ترامپ مي‌دانست كه چه مداركي را از كاخ سفيد به كلوپ مارالاگو مي‌برد. همچنين به مكالمات بين كارمندان اين كلوپ كه شنود شده است در صفحه 11 كيفرخواست به‌طور مشخص اشاره شده كه حاكي از دسترسي آنان به اسناد و جابه‌جايي آنها در اتاق‌هاي اين كلوپ است. اين جابه‌جايي‌ها به دفعات اتفاق افتاده است كه نشان مي‌دهد اصولا طبقه‌بندي اسناد و لزوم عدم دسترسي ديگران به آنها حتي در مارالاگو نيز به هيچ روي مورد توجه آقاي ترامپ قرار نداشته است.
9- حتي اداره آرشيو ملي امريكا National archives and Record Administration چندين مرتبه طي مكاتباتي از آقاي ترامپ خواسته است تا اسناد مزبور را به آن اداره بازگرداند. در صفحات 17، 18، 19 و 20 كيفرخواست به مكالماتي بين كارمندان ترامپ كه شنود شده‌اند، اشاره شده كه در آنها از نحوه بسته‌بندي و ارسال آن برخي اسناد به آن اداره حكايت دارد و اينكه اسناد به صورت كامل تحويل نشده‌اند.
10- موارد متعدد ديگري هم در كيفرخواست به عنوان اتهامات مطرح شده‌اند كه فهرستي طولاني را شامل مي‌شوند، اما شايد مهم‌ترين آنها مكالمات آقاي ترامپ با وكلايش است كه در صفحات به ويژه 21 به بعد كيفرخواست منعكس شده است. به‌طور مشخص اين مكالمات نشان‌دهنده اطلاع آقاي ترامپ از وضعيت اسناد، مكان اسناد و لزوم انتقال آنها به اداره آرشيو ملي اسناد است.
سوم- موارد اتهامي و تقاضاي مجازات آقاي ترامپ مستند به قانون كيفري امريكا در عنوان هجدهم مجموعه قوانين فدرال
در حقوق كيفري امريكا اتهامات وارده به آقاي ترامپ را تحت عنوان كلي سوءاستفاده از اسناد طبقه‌بندي شده mishandling of classified documents و ايجاد مانع در تلاش دولت براي بازپس‌گيري تلاش obstruct the government’s attempts to retrieve them ذكر و بررسي مي‌كنند. اما با توجه به اشكال و شرايط ارتكاب جرم توسط متهم اتهامات رسمي به آقاي ترامپ بر اساس كيفرخواست را تعيين كرده است كه عبارتند از:
1- توطئه براي جلوگيري از عدالت Conspiracy to obstruct justice موضوع بند k ماده 1512
2- نگهداري غيرقانوني اسناد و سوابق Withholding document or record موضوع بندهاي 2-a و 2-b از ماده 1512
3- مخفي كردن سند يا سابقه با فساد concealing a document or record موضوع بند c-1,2 از ماده 1512
4- پنهان كردن يك سند ضمن تحقيقات فدرال concealing a document in a federal investigation موضوع بند 2 از ماده 1519
5- طراحي براي پنهان كردن scheme to conceal موضوع بند a-1,2 از ماده 1001
6- بيانات و اظهارات خلاف واقع false statement and representation موضوع بند a-2, 2 از ماده 1001
7- همچنين در كيفرخواست يك مورد اتهامي براي آقاي ويليام ناوتا ذكر شده كه عبارت است از بيانات و اظهارات خلاف واقع جرم برابر بند a-2 از ماده 1001
بر اساس آنچه در كيفرخواست تقاضا شده است در صورت مجرم شناخته شدن آقاي ترامپ در تمام موارد، وي مي‌تواند حداكثر به 75 سال زندان محكوم بشود.
چهارم- شرايط احتمالي سياسي
كيفرخواست كنوني عليه آقاي ترامپ كيفرخواست مهمي است. احتمالا در پرونده ديگر مربوط به شورش 6 ژانويه 2021 هم كيفرخواست ديگري صادر بشود. آيا اين كيفرخواست‌ها و احتمالا تشكيل دادگاه‌ها بازدارنده شركت آقاي ترامپ در انتخابات رياست‌جمهوري هستند. قانونا خير. (اين نكته هم قابل توجه است كه در امريكا طبق قانون اساسي محكومين كيفري از راي دادن محروم هستند ولي مي‌توانند براي رييس‌جمهوري انتخاب هم بشوند) اما اين كيفرخواست‌ها و احتمالا تشكيل دادگاه‌ها، شرايط سياسي را براي شركت و انتخاب ترامپ در انتخابات هر چه پيش‌تر برويم، سخت‌تر خواهد كرد و در عين حال رفته رفته رقباي جمهوري‌خواه ترامپ نسبت به اين مشكلات او موضع‌گيري خواهند كرد. همچنين ممكن است در صورت محكوميت كيفري ترامپ محدوديت‌هايي براي سفر‌هاي انتخاباتي او به وجود بيايد و برخي ايالت‌ها هم مانع راي دادن به فرد محكوم كيفري بشوند كه اين امر قطعا چالش‌هاي حقوقي را در جريان انتخابات به وجود خواهد آورد. ضمن اينكه بايد توجه داشت كه طبق بخش 4 از اصل دوم قانون اساسي رييس‌جمهور قانونا پس از اعلام جرم عليه او و محكوميت به خاطر ارتكاب (جرم) از كار بركنار مي‌شود.