انتقاد اردوغان به فروش سلاح‌هاي امريكا به يونان
محمود فاضلي
رجب طيب اردوغان، رييس‌جمهور تركيه در بازگشت از سفر به جمهوري آذربايجان در نشست خبري در «آنكارا» از برنامه تسليحاتي يونان انتقاد كرد و از قصد خود براي رسيدگي به اين موضوع در ديدار آتي با نخست‌وزير جديد يونان خبر داد. به گفته اردوغان، بعد از انتخابات تركيه، ميچوتاكيس، نخست‌وزير يونان تماس گرفت و به من تبريك گفت. چنانچه در نشست ناتو در ليتواني احتمال ديدار باشد، از انجام آن اجتناب نخواهيم كرد. ما دو كشور همسايه هستيم. چنانچه پيام‌هاي مبهم وجود نداشته باشد ما نه در پي افزايش دشمني‌ها بلكه در پي تحكيم دوستي‌ها هستيم. در ديداري كه با ميچوتاكيس خواهم داشت به وي خواهم گفت آقاي نخست‌وزير خريد تسليحات را متوقف كنيد. با چه هدفي اين اقدامات را انجام مي‌دهيد؟ امريكا بي‌وقفه به شما سلاح مي‌دهد. چرا مي‌خريد؟ آيا اين تسليحات را رايگان به شما مي‌دهند؟ زمان توقف تلاش‌هاي تسليحاتي فرا رسيده است. با اين تسليحات قصد داريد كجا برويد؟ احتمالا در مورد اين موضوعات صحبت خواهيم كرد. اما بدانيد كه ما به دنبال كاهش دشمنان خود نه افزايش آنها هستيم.
اگرچه رييس‌جمهور اردوغان در ماه‌هاي اخير تلاش كرده در داخل كشور و در روابط بين‌المللي و منطقه‌اي تركيه شروعي جديد داشته باشد، اما به نظر مي‌رسد تنش موقت با همسايه خود پايدار نباشد و اختلافات بار ديگر به صحنه سياسي بازگردد.
ميتسوتاكيس، رهبر حزب «دموكراسي» يونان و نخست‌وزير سابق اين كشور اخيرا اعلام كرده با توجه به تحركات تركيه، يونان بايد توان نيروهاي مسلح خود را تقويت كند. يونان موظف است نيروهاي مسلح خود را تقويت كند، زيرا ما، تركيه را به عنوان بزرگ‌ترين و از نظر ژئوپليتيكي غيرقابل پيش‌بيني‌ترين همسايه كنار خود داريم. ما توانستيم توازن را از نظر قدرت نيروهاي مسلح تغيير دهيم. در هوا، همه چيز نسبت به چهار سال پيش كاملا تغيير كرده. در حال حاضر تركيه به طور قطع جنگنده «اف-۳۵» خريداري نخواهد كرد و ما موافقت امريكا را براي خريد آنها دريافت كرده‌ايم.
مقامات يوناني در تمامي سطوح رضايت خود از كاهش تنش در روابط دوجانبه با تركيه را ابراز كرده اما نخست‌وزير پيشين كه خود را براي انتخابات آماده مي‌كند، تاكيد دارد هيچ توهمي در مورد احتمال تغيير رويكرد تركيه در قبال يونان وجود ندارد. از كاهش تنش در ماه‌هاي اخير راضي هستيم. در ماه‌هاي گذشته شاهد نقض حريم هوايي كشورمان نيستيم. دست دوستي دراز مي‌كنيم اما همزمان نيروهاي مسلح كشورمان را تقويت مي‌كنيم. از مرزهاي خود حفاظت كرده و همچنان به دنبال ايجاد ائتلاف‌هاي قوي كه موجب تقويت موقعيت ژئوپليتيك كشورمان مي‌شود، هستيم.
وي اعتقاد دارد هيچ لزومي ندارد يونان و تركيه دايم در تنش زندگي كنند. از نظر يونان، فقط يك اختلاف بين دو كشور وجود دارد و آن تحديد منطقه انحصاري اقتصادي و فلات قاره در اژه و شرق مديترانه است. بايد توافق كنيم كه اين مساله را فقط در چارچوب حقوق بين‌المللي و روابط حسن همجواري حل كنيم. هيچ نخست‌وزير يوناني نمي‌تواند موضوعات ديگري كه خارج از دستور كار روابط دوجانبه است را روي ميز مذاكره مطرح كند. موضوعاتي چون غيرنظامي‌سازي جزاير، حاكميت و حقوق حاكميتي خارج از چارچوب بحث با تركيه است.
وزير دفاع سابق نيز اعتقاد دارد اردوغان پس از پيروزي در انتخابات تلاش دارد تا «وجهه خوبي» از خود به غرب نشان دهد و در همين راستا تلاش خواهد كرد تا غربي‌ها را متقاعد كند كه روابط با يونان در مسير عادي‌سازي كامل قرار گرفته است. در يونان همگي به خوبي مي‌دانيم كه اهداف راهبردي بلندمدت تركيه هرگز تغيير نمي‌كند و به همين جهت بايد هوشياري كامل خود را حفظ كرد و به تقويت نيروهاي مسلح خود ادامه دهيم. ما از فرصت‌هايي كه براي رسيدن به تفاهم در پي تنش‌زدايي اخير پيش آمده حمايت مي‌كنيم اما خطوط قرمز ما مشخص است و هرگز از آن منحرف نخواهيم شد. يونان و تركيه در زمينه نظامي به شدت با هم رقابت دارند. ارتش يونان در حال توسعه و تقويت خود است و حتي سفارش خريد جنگنده‌هاي «اف-۳۵» را هم به امريكا داده و در صورت دريافت آنها ناوگان نيروي هوايي تركيه از رقيب هميشگي خود عقب مي‌افتد. يونان به تازگي ۲۴ فروند جنگنده «رافال» ساخت فرانسه، ۶ فروند جديد و ۱۸ فروند دست دوم و همچنين سه فروند ناوچه فرانسوي سفارش داده است. خانم ساكلاروپولو رييس‌جمهور يونان طي سخناني در كنفرانس صدمين سالگرد امضاي پيمان لوزان ميان يونان و تركيه اظهار داشت: «صدمين سالگرد امضاي پيمان لوزان فرصتي عالي براي تاييد مجدد اعتبار و چارچوب پايداري كه ايجاد كرده است، زيرا اين پيمان همچنان ستون صلح در منطقه است. براساس اصول بنيادين حقوق بين‌المللي، معاهداتي كه مرزهاي بين كشورها را تعيين مي‌كنند منقضي نمي‌شوند. ضمنا آنها را نمي‌توان به طور يكجانبه و بدون كسب رضايت ساير طرفين مورد بازنگري قرار داد. حل و فصل نهايي موضوعات مرزي، سنگ بناي اين پيمان است. در راستاي رقابت‌هاي منطقه‌اي يونان و تركيه گفته مي‌شود در پي فشارهاي يونان، كشورهاي لهستان و اسپانيا از مشاركت رزمايش Anatolian Phoenix كه از 6 تا 16 ژوئن در تركيه انجام مي‌شود، منصرف شدند. در اين رزمايش غير از تركيه و دو كشور لهستان و اسپانيا، آذربايجان، قطر و نمايندگان قبرس شمالي شركت مي‌كنند. به دستور رييس ستاد مشترك نيروهاي مسلح يونان، وابسته نظامي يونان در آنكارا مشاركت قبرس شمالي در اين رزمايش را به آگاهي وابستگان نظامي لهستان و اسپانيا رساند. آنان نيز در پاسخ مدعي شدند كه به عنوان ناظر در رزمايش شركت كرده و در هيچ كدام از جلسات انجام شده، اشاره نشده بود كه قبرس شمالي نيز شركت خواهد كرد. درنهايت مقامات لهستان و اسپانيا از مشاركت در اين رزمايش خودداري كردند.