چگونه در فضا سيب‌زميني سرخ كنيم؟
نيلوفر منزوي
خيلي فانتزي به نظر مي‌رسد، اما ممكن است فضانوردان هم بتوانند در فضا سيب‌زميني سرخ‌كرده بخورند. سيب‌زميني سرخ‌كرده يكي از هوس‌هايي است كه به هر حال سراغ فضانوردها هم خواهد آمد، اما واقعا سيب‌زميني مي‌تواند در گرانش نزديك به صفر سرخ شود يا چيز خوبي از سيب‌زميني فضايي درنمي‌آيد؟ محققان حتي درباره اين موضوع هم تحقيق كرده‌اند. به هر حال اگر قرار باشد بشريت حضوري دايمي در فضا داشته باشد و ماه‌ها و سال‌ها را در سفرهاي فضايي بگذراند، بايد از آن غذاهاي عجيب و غريب مخصوص فضا عبور و چيزهايي جذاب‌تر هم به منوي فضايي اضافه كرد كه بيشتر طعم زندگي روي زمين را داشته باشد. براي همين هم محققان سراغ روش‌هاي پخت زميني در فضا رفته‌اند كه به طريقي بتوان آنها را در شرايط بي‌وزني هم انجام داد.
محققان به جاي شروع با چيزي آسان مثل سالاد كلم، تصميم گرفتند سراغ خوراكي هيجان‌انگيزتري مثل سيب‌زميني سرخ‌كرده بروند. سختي كار اينجاست كه سرخ كردن چيزي بيشتر از يك ماهيتابه روغن داغ و ريختن سيب‌زميني‌هاي خلالي در آن است. سرخ كردن مجموعه‌اي از فرآيندهاي بسيار پيچيده فيزيك و شيمي است و برخي از اينها ممكن است در گرانش صفر كار نكنند. يكي از آنها اين است كه هنگام پختن چگونه حباب‌هايي روي سيب‌زميني‌ها ايجاد مي‌شود. بدون نيروي جاذبه، گردش روغن در اطراف سيب‌زميني نمي‌تواند اتفاق بيفتد و مي‌تواند باعث چسبيدن حباب‌ها به هم شود و اين چسبيدن يك لايه عايق بخار تشكيل دهد و سيب‌زميني‌ها نتوانند به درستي بپزند.
براي بررسي اين موضوع، تيم تحقيقاتي يك سرخ‌كن آزمايشي ساخت كه مانند چرخ و فلكي براي كنترل سيب‌زميني‌ها كار مي‌كند و همچنين يك دوربين سريع براي ضبط پخت و پز و همچنين سرعت رشد، اندازه و توزيع و سرعت فرار حباب‌ها از سيب‌زميني در نظر گرفت. در اين فرآيند دماي روغن و داخل سيب‌زميني نيز ثبت شد. كل دستگاه براي ايمني، خودكار مهروموم و تحت فشار بود. اين كار با قرار دادن سرخ‌كن روي يك جت ESA انجام شد كه كمانه‌اي سهم وي را براي ايجاد شرايط بي‌وزني فضا در چند ثانيه ايجاد مي‌كرد. به گفته آژانس فضايي اروپا، حباب‌ها مانند شرايط روي سطح زمين تشكيل شده و ازسطح سيب‌زميني هم جدا شدند.
اگرچه اين فرآيند هنوز در رابطه با پارامترهاي مختلف نياز به اصلاح دارد، اما به هر حال به اينكه مي‌توان خارج از زمين و در فضاي بين سياره‌اي هم غذاي سرخ‌شده خورد، اميدواركننده است. احتمالا كيلومترها دور از خانه، در فضايي معلق، يك ظرف سيب‌زميني سرخ‌كرده با سس كچاپ خيلي به آدم بچسبد، اما ماجرا فراتر از اين حرف‌هاست. جان ليومباس از اين تيم تحقيقاتي مي‌گويد كه علاوه بر تغذيه و راحتي، مطالعه فرآيند سرخ كردن در فضا مي‌تواند به پيشرفت‌هايي در زمينه‌هاي مختلف، از جوشاندن سنتي تا توليد هيدروژن از انرژي خورشيدي در شرايط ريزگرانش منجر شود. عجيب هم نيست، از سيب‌زميني سرخ‌كرده مي‌توان به همه چيز رسيد، حتي توليد هيدروژن. اين تحقيق در Food Research International منتشر شده است.