تشريح روياهاي كي‌يف براي رييس CIA
اوكرايني‌ها در سفر ويليام برنز، رييس CIA به اين كشور براي او از طرح‌هاي‌شان درخصوص وادار كردن مسكو به مذاكره گفته‌اند
محمدحسين لطف‌الهي
مقامهاي امريكايي مي‌گويند ويليام برنز، رييس سازمان اطلاعات مركزي ايالات‌متحده (CIA) اخيرا سفري به اوكراين داشته و مقامهاي اوكرايني طرح‌هاي خود را درخصوص بازپس‌گيري مناطق اشغالي از روسيه و آغاز گفت‌وگوهاي آتش‌بس با مسكو با او در ميان گذاشته‌اند.
طي اين سفر كه ماه ژوئن انجام شده، برنز با ولوديمير زلنسكي رييس‌جمهور اوكراين و مقامهاي اطلاعاتي اين كشور ديدار كرده است. سفر رييس سازمان اطلاعات مركزي در شرايطي صورت گرفته كه كي‌يف ضدحمله بزرگي را براي بازپس‌گيري مناطقي كه تحت كنترل روس‌هاست آغاز كرده و پس از ماه‌ها باقي ماندن در فاز تدافعي تلاش دارد با تكيه بر تجهيزات پيشرفته غربي نظير تانك‌هاي آلماني لئوپارد وضعيت ميدان جنگ را به نفع خود تغيير دهد. براساس گزارش روزنامه واشنگتن‌پست، يكي از مقامهاي امريكايي كه در جريان جزييات اين سفر قرار دارد، گفته است: «ويليام برنز به تازگي به اوكراين سفر كرده و اين سفر بخشي از سفرهاي منظم او به اين كشور از زمان آغاز تهاجم نظامي روسيه به اوكراين در سال گذشته به حساب مي‌آيد.» به گفته اين مقام امريكايي، «هدف از اين سفر به اشتراك‌گذاري اطلاعات حياتي با اوكراين بود تا اطمينان حاصل شود اطلاعاتي كه به اوكراين براي دفاع از خود كمك مي‌كند، دراختيار اين كشور قرار دارد.»
مقامهاي اوكرايني كه به دليل سرعت پايين پيشروي اين كشور و دستاوردهاي نه چندان قابل توجه ضدحمله اخير كه هنوز در جريان است تحت فشار قرار دارند، در برابر امريكايي‌ها اعتماد به نفس زيادي از خود نشان داده و با اطمينان از پيروزي و برنامه‌هاي آتي خود سخن گفته‌اند. به گفته سه منبع آگاه، اوكرايني‌ها ضمن تشريح برنامه‌هاي‌شان براي بازپس‌گيري بخش قابل‌توجهي از مناطق اشغالي تا فصل پاييز، از انتقال توپخانه و سامانه‌هاي موشكي به مناطق هم‌مرز با كريمه و افزايش فشارها به روسيه در جبهه شرقي با هدف وادار كردن مسكو به شروع گفت‌وگوهاي آتش‌بس سخن گفته‌اند. مذاكرات اوكراين و روسيه كه با ميانجي‌گري تركيه برگزار مي‌شد، در مارس 2022 بدون دستيابي به نتيجه مشخص پايان يافت. يك مقام اوكرايني در اين ديدارها گفته است: «روسيه تنها زماني مذاكره مي‌كند كه به صورت جدي تهديد شده باشد.» به‌رغم اين خوش‌بيني و بلندپروازي اوكرايني‌ها كه دست‌كم هنوز پشتوانه‌اي عملي نداشته و نشانه‌اي جدي از امكان تحقق آن در ميدان جنگ مشاهده نمي‌شود، مشخص نيست ارزيابي دقيق سازمان CIA و ويليام برنز از آينده ضدحمله كنوني اوكراين كه قرار است ماه‌ها به طول بينجامد چيست. سي‌ان‌ان نوشته سازمان اطلاعات مركزي ايالات‌متحده از پاسخ به اين سوال سر باز زده است.
سفر برنز، چند روز پيش از شورش شبه نظاميان واگنر در روسيه انجام گرفت. هر چند امريكايي‌ها مدعي هستند كه از اواسط ژوئن از تصميم يوگني پريگوژين براي شورش عليه وزارت دفاع روسيه آگاه بوده‌اند اما آنها مي‌گويند در اين باره با مقامهاي اوكرايني ازجمله ولوديمير زلنسكي گفت‌وگويي صورت نگرفته است.
دولت ايالات‌متحده بارها تاكيد كرده كه نه واشنگتن و نه كي‌يف نقشي در شورش شكست خورده واگنر در روسيه نداشته‌اند. براساس گزارش روزنامه وال‌استريت ژورنال، برنز پس از روشن شدن سرنوشت شورش شبه نظاميان واگنر با سرگئي ناريشكين رييس سرويس اطلاعات خارجي روسيه تماس گرفته و به او گفته كه دولت امريكا هيچ دخالتي در مساله شورش شبه نظاميان واگنر نداشته و آن را يك موضوع داخلي در روسيه مي‌داند.
زلنسكي و فرماندهان ارشد ارتش اوكراين در ماه‌هاي اخير به شدت تحت فشار بوده‌اند. آنها درحالي كه از يك‌سو با خطوط دفاعي محكم روسيه مواجه هستند و امكان پيشروي سريع و كسب دستاوردهاي جدي براي‌شان فراهم نيست، با فشار فزاينده كشورهاي غربي مواجهند كه ميلياردها دلار صرف حمايت نظامي از اوكراين و آموزش نيروهاي نظامي اين كشور كرده‌اند و انتظار پيروزي كي‌يف را مي‌كشند.
رسانه‌هاي امريكايي تلفات نيروهاي اوكرايني در ضدحملات اخير را «سنگين» توصيف كرده‌اند. ميادين مين گسترده روسيه، خطوط دفاعي قوي و عوارض طبيعي زمين كه جلوي پيشروي سريع نيروهاي اوكرايني را مي‌گيرد و آنها را به اهدافي آسيب‌پذير در برابر حملات هوايي و موشكي روسيه تبديل مي‌كند از جمله دلايل تلفات سنگين نيروهاي اوكرايني اعلام شده است.
زلنسكي در سخنراني‌هاي اخير خود اذعان كرده است كه ضدحمله اوكراين «آرام‌تر از آنچه مطلوب كي‌يف است» پيش مي‌رود. تصاوير متعددي نيز از هدف قرار گرفتن تانك‌هاي لئوپارد كه اوكراين انتظار داشت نقش يك تغيير‌دهنده بازي را داشته باشند، منتشر شده است.
برخلاف آنچه اين شواهد پيشنهاد مي‌دهند، الكسي رزنيكوف وزير دفاع اوكراين هرگونه نظر بدبينانه‌اي را رد مي‌كند و معتقد است «حادثه اصلي» هنوز در راه است. ژنرال والري زالوژني، فرمانده كل نيروهاي مسلح اوكراين هم خواستار صبر و شكيبايي بيشتر شده و گفته است كه حملات با نهايت تلاش نيروهاي اوكرايني صورت مي‌گيرد. زالوژني هفته گذشته نيز در گفت‌وگويي اختصاصي با روزنامه واشنگتن پست گفته بود «بله، حملات با آن سرعتي كه ناظران انتظار دارند پيش نمي‌رود اما اين مشكل آنهاست.»
تحليلگران نظامي مي‌گويند هر چند اين هدف بسيار جاه‌طلبانه است اما هنوز اوكراين براي دستيابي به هدف خود يعني افزايش فشار نظامي به روسيه و وادار كردن مسكو به مذاكره شانس دارد. راب لي، تحليلگر نظامي امريكايي در نشريه فارن پاليسي مي‌نويسد: «هنوز اين امكان وجود دارد كه اوكراين بتواند ارتباط زميني كريمه با روسيه را از طريق بازپس‌گيري مناطق اشغالي در استان زاپروژيا يا پيشروي تا حدي كه اين مناطق كاملا در پوشش توپخانه و راكت‌انداز هايمارس قرار گيرند، قطع كند.» به گفته او، همه چيز به آتش توپخانه اوكراين بستگي دارد كه تا چه اندازه بتواند دقيق و پيوسته نيروهاي روسيه و مواضع دفاعي روس‌ها را هدف قرار دهد.»
لي مي‌افزايد: «اگر تلفات اوكرايني‌ها شديد باشد، ضدحمله آنها زود به پايان نزديك خواهد شد اما اگر اوكرايني‌ها بتوانند ضربه‌هايي جدي به نيروها و تجهيزات روسيه وارد كنند و مانع از رسيدن نيروهاي كمكي ممكن است بتوانند به دست‌كم بخشي از اهداف مدنظر خود دست پيدا كنند.»
گمانه‌زني‌ها حاكي از اين است كه مقامهاي اوكرايني تصور مي‌كنند پس از دستيابي به اهداف مورد اشاره مي‌توانند درازاي چشم‌پوشي از كريمه از روسيه تقاضاي تضمين‌هاي امنيتي كنند و جنگ را با شرايطي كه براي مسكو و كي‌يف در آن زمان قابل قبول باشند، پايان دهند.
دستيابي به اين اهداف با شرايط فعلي ميدان جنگ بعيد و دور از دسترس به نظر مي‌رسد.