گروه اجتماعي| موج گرما در راه است و نشانه‌هاي آن از همين الان هم بروز پيدا كرده است؛ در تازه‌ترين خبر ديروز هم رييس اداره كل هواشناسي استان تهران از افزايش دما تا ۴۵ درجه سانتيگراد در تهران طي هفته پيش‌رو خبر داد. به گفته احد وظيفه، رييس مركز ملي اقليم و سرپرست بحران خشكسالي سازمان هواشناسي كشور دما روند صعودي دارد. سال گذشته و امسال جزو سال‌هاي گرم محسوب مي‌شوند. به‌طور نسبي دماي هوا از اول مهرماه ۱۴۰۱ تاكنون به‌طور ميانگين در كشور ۱.۱ درجه سلسيوس بيش از متوسط بلندمدت بوده است. او كه با ايسنا سخن مي‌گفت با تاكيد بر عدم بارش‌هاي مناسب در تابستان گفت: تابستان سال جاري به لحاظ دمايي گرم‌تر از سال گذشته و حتي متوسط دماي بلندمدت خواهد بود. مازيار غلامي، مديركل اداره هواشناسي استان تهران هم گفته بود: تحليل جديدترين نقشه‌هاي پيش‌بيني فصلي بيانگر آن است كه تا پايان تابستان متوسط دماي هوا در سطح استان ۰.۵ تا ۱ و حتي براي نيمه‌جنوبي استان ۱ تا ۱.۵ درجه سلسيوس بالاتر از نرمال برآورد و متوسط بارش استان در بهترين شرايط، در حد نرمال و با تمايل به كمتر از نرمال پيش‌بيني مي‌شود. در حالي كه گزارشات هواشناسي حاكي از افزايش دما در تابستان است، مازيار غلامي به ايسنا گفت: براي هفته پيش‌رو از شنبه (۱۷ تيرماه) تقويت هواي گرم در تهران پيش‌بيني مي‌شود. اين افزايش دما در مناطق شمالي به ۴۰ تا ۴۲ درجه سانتيگراد و در نيمه جنوبي استان به ۴۲ تا ۴۵ درجه سانتيگراد مي‌رسد. او افزود: با توجه به اينكه برخي روزها و ساعت‌ها وزش باد شديد وجود دارد، احتمال خيزش گرد و خاك استاني، انتقال گرد و خاك از استان‌هاي همجوار همچنين كشورهاي همسايه مانند عراق نيز وجود دارد. غلامي درباره بارش‌هاي تابستانه تصريح كرد: در حال حاضر در نقشه‌ها و داده‌هاي هواشناسي اثري از بارش‌هاي سيل‌آسا همچون سال گذشته نيست. اين افزايش دما موجي از گرمازدگي را هم به همراه خواهد داشت و ممكن است براي شهروندان در معرض خطر مانند كودكان و بزرگسالان مساله‌ساز شود. «محمدعلي حيدرنيا»، متخصص پزشكي اجتماعي و دانشيار دانشكده پزشكي، دانشگاه علوم پزشكي شهيد بهشتي در يادداشتي كه براي «اعتماد» ارسال كرده، ضمن تشريح گرمازدگي از راه‌هاي پيشگيري و مقابله گفته است. اين يادداشت در ادامه آورده شده است.
گرمازدگي چيست و با آن چه بايد كرد؟
بر اساس گفته مسوولان هواشناسي كشور امسال يعني سال 1402 تابستان گرم‌تري را پيش رو داريم و اين بدين معني است كه آشنايي با بيماري‌هاي مرتبط با گرما و علايم هشداردهنده آنها ضروري و مهم است. مطالب ارايه شده برداشتي خلاصه از دو سايت معتبر زير است:
National Center for Environmental Health (NCEH)
Centers for Disease Cotrol and Prevention (CDC)
بر اساس اين مطالب، بدن انسان به‌طور معمول با تعريق خود را خنك مي‌كند. در هواي گرم، به خصوص در هواي بسيار مرطوب، تعريق براي خنك كردن بدن كافي نيست (به اصطلاح بدن كم مي‌آورد) و دماي بدن به حد خطرناكي بالا مي‌رود. بيشتر بيماري‌هاي ناشي از گرما زماني اتفاق مي‌افتد كه براي مدت طولاني در محيط گرم بمانيد. ورزش و كار در محيط خيلي گرم نيز مي‌تواند منجر به بيماري گرمازدگي شود. افراد مسن، كودكان خردسال و كساني كه بيمار هستند يا اضافه وزن دارند، مصرف برخي داروها يا نوشيدن الكل نيز مي‌تواند خطر گرمازدگي را افزايش دهد. «بهترين درمان گرمازدگي پيشگيري از بروز آن است و مهم‌ترين اصل در پيشگيري توجه به امكان بروز گرمازدگي است. اگر در فصل گرما به خريد مي‌رويد يا در محيط گرم كار يا ورزش مي‌كنيد يا امكان در ترافيك ماندن داريد اگر به بازارهاي سرپوشيده مي‌رويد و...فكر كنيد ممكن است دچار گرمازدگي شويد و تمهيدات لازم را انجام دهيد.»
بيماري‌هاي ناشي از گرما
چهار نوع بيماري ناشي از گرما را مي‌توان نام برد:
1– گرمازدگي (Heat stroke) سكته گرمايي يا نوع حاد: سريع ايجاد مي‌شود و يك بيماري تهديدكننده زندگي است كه در آن دماي بدن ممكن است در عرض چند دقيقه به بالاي 106 درجه فارنهايت (41 درجه سانتيگراد) برسد. علايم شامل خشكي پوست، نبض سريع و قوي، سرگيجه، حالت تهوع و گيجي است. اگر هر يك از اين علايم را مشاهده كرديد، فورا از پزشك كمك بگيريد.
2- گرمازدگي (Heat exhaustion) فرسودگي گرمايي يا نوع تدريجي: به تدريج به وجود مي‌آيد و بيماري است كه پس از چندين روز قرار گرفتن در معرض دماي بالا و كمبود مايعات رخ دهد. علايم شامل تعريق شديد، تنفس سريع و نبض تند و ضعيف است. اگر درمان نشود، مي‌تواند به گرمازدگي نوع حاد تبديل شود.
3- گرفتگي عضلاني ناشي از گرما: درد يا اسپاسم عضلاني كه در طول ورزش سنگين رخ مي‌دهد. معمولا اين انقباض‌ها در شكم، بازوها يا پاها ايجاد مي‌شود.
4- بثورات گرمايي: تحريك پوست بر اثر تعريق زياد كه در كودكان خردسال بيشتر ديده مي‌شود. (عرق‌جوش)
شما مي‌توانيد با نوشيدن مايعات براي جلوگيري از كم‌آبي، استفاده از نمك و مواد معدني و محدود كردن زمان حضور در گرما، خطر ابتلا به بيماري ناشي از گرما را كاهش دهيد.
در معرض گرماي شديد
چه اتفاقي براي بدن مي‌افتد؟
در گرماي بيشتر از معمول هوا، سيستم كنترل دماي بدن ناتوان شده و پديده گرمازدگي به وجود مي‌آيد. بدن به‌طور معمول با تعريق خود را خنك مي‌كند. اما تحت برخي شرايط، عرق كردن كافي نيست. در چنين مواردي دماي بدن فرد به سرعت افزايش مي‌يابد. دماي بسيار بالاي بدن ممكن است به مغز يا ساير اندام‌هاي حياتي آسيب برساند. عوامل متعددي بر ناتوانايي بدن براي خنك كردن در هواي بسيار گرم تاثير مي‌گذارند. هنگامي كه رطوبت هوا زياد باشد، عرق به سرعت تبخير نمي‌شود و از آزاد شدن سريع گرما در بدن جلوگيري مي‌كند. ساير شرايطي كه مي‌توانند توانايي تنظيم دما را محدود كنند عبارتند از: سالمندي، كودكان زير پنج سال، چاقي، تب، كم‌آبي بدن، بيماري قلبي، بيماري رواني، كم‌كاري تيروئيد، گردش خون ضعيف، آفتاب‌سوختگي و مصرف داروهاي تجويزي و مصرف الكل. (برخي از اين داروها مانند ديورتيك‌ها (ادرارآور)، آرام‌بخش‌ها، محرك‌ها و برخي داروهاي قلب و فشارخون و داروهاي بيماري‌هاي رواني احتمال ابتلا به گرمازدگي را افزايش مي‌دهند).
علايم هشداردهنده گرمازدگي حاد چيست؟
علايم هشداردهنده گرمازدگي حاد متفاوت است؛ اما ممكن است شامل موارد زير باشد: دماي بدن بسيار بالا (بيش از 103 درجه فارنهايت يا 39.4 سانتيگراد) / پوست قرمز، گرم و خشك (بدون تعريق) / نبض سريع و قوي/ سردرد ضربان‌دار/ سرگيجه/ حالت تهوع/ گيجي/ بي‌هوشي. اما اگر فردي را با هر يك از علايم هشداردهنده گرمازدگي حاد ديديم چه بايد بكنيم؟ در حالي كه شروع به خنك كردن قرباني مي‌كنيد از شخص ديگري بخواهيد براي كمك پزشكي فوري تماس بگيرد و خود موارد زير را انجام دهيد:
قرباني را به يك منطقه سايه ببريد.
با استفاده از هر روشي كه مي‌توانيد، قرباني را به سرعت خنك كنيد. به عنوان مثال، قرباني را در يك وان آب‌خنك غوطه‌ور كنيد. فرد را در يك دوش خنك قرار دهيد. اسپري قرباني با آب خنك از شلنگ باغچه؛ فرد را با يك اسفنج مرطوب خنك كنيد يا اگر رطوبت هوا كم است، قرباني را در يك ملحفه خنك و مرطوب بپيچيد و او را به شدت باد دهيد.
دماي بدن را كنترل كنيد و به تلاش‌هاي خنك‌سازي ادامه دهيد تا دماي بدن به 102-101 درجه فارنهايت (38.9 و 38.3 سانتيگراد) كاهش يابد.
اگر پرسنل فوريت‌هاي پزشكي تاخير داشتند، براي گرفتن دستورالعمل‌هاي بيشتر با اورژانس بيمارستان تماس بگيريد.
علايم هشداردهنده گرمازدگي چيست؟
اين علايم شامل موارد زير است:
عرق كردن شديد/ رنگ‌پريدگي/ گرفتگي عضلات/ خستگي/ ضعف/ سرگيجه/ سردرد/ حالت تهوع يا استفراغ/ غش كردن. علاوه بر اين پوست ممكن است خنك و مرطوب باشد. ضربان نبض سريع و ضعيف و تنفس سريع و كم‌عمق خواهد بود. اگر گرمازدگي درمان نشود، ممكن است به گرمازدگي حاد تبديل شود. اگر علايم بدتر شد يا بيش از يك ساعت طول كشيد به پزشك مراجعه كنيد.
كرامپ گرمايي چيست؟
گرفتگي (عضلاني گرمايي) همراه با درد يا اسپاسم عضلاني است، معمولا در شكم، بازوها يا پاها به دنبال فعاليت‌هاي شديد رخ مي‌دهد و افرادي كه در حين فعاليت‌هاي سنگين زياد عرق مي‌كنند، بيشتر مستعد گرفتگي گرمايي هستند. اين تعريق باعث از بين رفتن نمك و رطوبت بدن مي‌شود. سطح كم نمك در عضلات باعث گرفتگي دردناك مي‌شود. گرفتگي گرمايي نيز ممكن است از علايم گرمازدگي باشد. اگر مشكلات قلبي يا رژيم كم سديم داريد، براي گرفتگي گرمايي به پزشك مراجعه كنيد.
راش حرارتي يا گرمايي چيست؟
بثورات حرارتي نوعي تحريك پوستي است كه بر اثر تعريق بيش از حد در هواي گرم و مرطوب ايجاد مي‌شود. اين بيماري در هر سني ممكن است رخ دهد؛ اما در كودكان خردسال بيشتر شايع است. بثورات حرارتي مانند يك دسته قرمز از جوش‌ها يا تاول‌هاي كوچك به نظر مي‌رسد. بيشتر در گردن و بالاي سينه، در كشاله ران، زير سينه‌ها و در چين آرنج رخ مي‌دهد.
چگونه مردم مي‌توانند در هواي گرم
از سلامت خود محافظت كنند؟
به ياد داشته باشيد خونسردي خود را حفظ كنيد. مقدار زيادي مايعات بنوشيد، نمك‌ها و مواد معدني را جايگزين كنيد، لباس و كرم ضدآفتاب مناسب بپوشيد، در داخل خانه خنك بمانيد، فعاليت‌هاي خارج از منزل را با دقت برنامه‌ريزي كنيد در هواي گرم هميشه سعي كنيد در بيرون از خانه با يك دوست همراه باشيد. افراد در معرض خطر را تحت نظر بگيريد و با محيط سازگار شويد.
در هواي گرم چقدر بايد بنوشيم؟
در هواي گرم، صرف‌نظر از سطح فعاليت خود، بايد مايعات مصرفي خود را افزايش دهيد. (مصرف معمولي آب 30 سانتيمتر مكعب براي هر كيلوگرم وزن بدن است) براي نوشيدن صبر نكنيد تا تشنه شويد. در طول ورزش سنگين در يك محيط گرم، هر ساعت به اندازه كافي مايعات خنك غيرالكلي بنوشيد تا رنگ طبيعي و مقدار خروجي ادرار شما حفظ شود.
آيا در هواي گرم
بايد قرص نمك مصرف كرد؟
از مصرف قرص نمك خودداري كنيد مگر به تجويز پزشك. تعريق شديد، نمك و مواد معدني را از بدن خارج مي‌كند. اينها براي بدن شما ضروري هستند و بايد جايگزين شوند. ساده‌ترين و مطمئن‌ترين راه براي انجام اين كار از طريق رژيم غذايي شماست. هنگام ورزش يا كار در گرما آبميوه يا يك نوشيدني ورزشي بنوشيد. (نوشيدنيهاي ورزشي از 3 جزو اصلي تشكيل شده‌اند: آب، كربوهيدرات و سديم اين نوشيدنيها آب از دست رفته بدن را جبران و انرژي لازم براي انجام بهتر فعاليت‌هاي ورزشي و كار را تامين مي‌كنند) .
بهترين لباس براي هواي گرم يا موج گرما
چيست؟
زماني كه در خانه هستيد تا حد امكان كمتر لباس بپوشيد. لباس‌هاي سبك وزن، رنگ روشن و گشاد انتخاب كنيد.
در آفتاب داغ، يك كلاه لبه پهن كه سايه ايجاد مي‌كند و سر را خنك نگه مي‌دارد، استفاده كنيد.
اگر مجبور به بيرون رفتن هستيد، حتما 30 دقيقه قبل از بيرون رفتن از كرم ضدآفتاب استفاده كنيد و طبق دستورالعمل بسته به استفاده مجدد ادامه دهيد.
آفتاب سوختگي توانايي بدن شما براي خنك كردن را كاهش مي‌دهد و باعث از دست دادن مايعات بدن مي‌شود. همچنين باعث درد و آسيب به پوست مي‌شود.