پاسخ وزارت جهادکشاورزی به گزارشی درباره «برنج ایرانی»
سردبير محترم روزنامه اعتماد
با سلام و احترام
نظر به مطلب منتشر شده در آن روزنامه مورخ 29/ 04/ 1402 كد خبر ۲۰۳۶۳۸ با عنوان «روزگار ناخوش برنج ايراني» مقتضي است دستور فرماييد طبق قانون مطبوعات توضيحات موسسه پژوهش‌هاي برنامه‌ريزي اين وزارتخانه را در آن روزنامه و در همان صفحه و ستون براي روشنگري افكار عمومي منتشر نمايند.
برنج يكي از اقلام غذايي پر‌مصرف در سبد غذايي خانوارهاي ايراني است. مصرف سرانه مطلوب توصيه شده توسط وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي براي برنج ۳۰ كيلوگرم به ازاي هر نفر در سال است كه با احتساب آخرين آمار جمعيت انتشار يافته توسط مركز آمار ايران به تاريخ 28/۰۴/۱۴۰۲ برابر 85،164،518 نفر ميزان برنج مورد نياز براي تامين نياز مصرفي بهينه برنج توسط جمعيت كشور برابر ۲۵۵۵ هزارتن برآورد مي‌گردد. البته در گزارش‌هاي كارشناسي با توجه به عرضه سرانه برنج (توليد داخلي + واردات) ميزان نياز مصرفي كشور حدود ۲.۹ ميليون تن نيز عنوان شده است. بر اساس اطلاعات رسمي انتشار يافته و اطلاعات پيش‌بيني دفتر‌تخصصي ميزان توليد شلتوك و متعاقب آن ميزان توليد برنج سفيد (با ضريب تبديل ۶۰ درصد) در سال ۱۴۰۰ به‌شدت كاهش يافته و به 8/1 ميليون تن رسيد. نگراني بابت افزايش قيمت برنج داخلي، عدم تامين نياز مصرف داخلي و ذخاير راهبردي زمينه را براي تشديد واردات برنج مهيا نمود. بر اساس اطلاعات گمرك جمهوري اسلامي ايران در حالي كه در سال ۱۴۰۰، ۸۵۰ هزار تن برنج به ارزش ۷۳۱ ميليون دلار به كشور وارد شده بود، در سال ۱۴۰۱، ۱.۷۸ ميليون تن برنج به ارزش ۲.۱۳ ميليارد دلار به كشور وارد شده است. ميزان برنج وارداتي دو برابر و ارزش واردات آن سه برابر شده است. طبيعي است افزايش واردات و وابستگي به واردات يعني ضرورت پذيرش قيمت محصول وارداتي از كشورهايي كه سهولت تجارت با آنها وجود دارد و به نوعي بازار داخلي كشور به لحاظ ارزبري و افزايش قيمت مصرفي متاثر و متضرر مي‌گردد. از سوي ديگر به استناد برآوردهاي اعلامي از سوي دفتر تخصصي برنج معاونت زراعت، ميزان توليد برنج در سال ۱۴۰۱، ۲۳ درصد افزايش يافته و به حدود ۲.۳ ميليون تن رسيده است. (ضريب تبديل حسب نظر دفتر فني حدود ۶۰ درصد در نظر گرفته شده است و امكان افزايش آن تا ۶۲ درصد نيز وجود دارد. افزايش ضريب تبديل و به نوعي افزايش دقت عمل شاليكوبي‌ها افزايش توليد برنج سفيد را به همراه دارد.)لذا شرايط بازار داخلي و افزايش قيمت محصول داخلي در سال ۱۴۰۱ باعث شده تقاضا براي مصرف برنج خارجي افزايش يابد يا به عبارت ديگر در سال ۱4۰۱ سياست‌گذاري‌هاي تجاري در مورد اين كالا رويه مناسبي را طي ننمود و بر‌خلاف رويه سال‌هاي قبل ممنوعيت فصلي واردات اعمال نشد و به نوعي بازار مصرف محصول برنج همزمان با كاهش قدرت خريد خانوارها براي مصرف برنج داخلي به سمت برنج‌هاي خارجي سوق داده شد.
علی‌ایحال، مجموعه اقدامات در راستاي تنظيم بازار محصول برنج و تعديل قيمت اين محصول در مقابل انتظارات قيمتي برخي از كشاورزان و شاليكوبي‌ها مازاد و انباشت برنج‌هاي توليد داخلي را با افت شديد قيمت و در نهايت ضرر كشاورزان توليد‌كننده داخلي به همراه داشته است. بر اساس استعلام كارشناسي از دفتر تخصصي، ميزان انباشت برنج توليد داخلي ۱۴۰۱ بيش از ۱۰۰ هزارتن عنوان شده است. همچنين آن دفتر با توجه به روند توليد شلتوك در كشور توليد برنج در سال ۱۴۰۲ را بيش از ۲.۳ ميليون تن پيش‌بيني مي‌نمايند. لذا به نظر مي‌رسد با توجه به حجم واردات محصول برنج در سال ۱۴۰۱ و مجموع موجودي محصول توليد داخلي در سال جاري، نياز وارداتي در سال ۱۴۰۲ كاهش مي‌يابد.
در نهايت آنچه كه مهم است برنامه‌ريزي توليد و واردات در حوزه محصول برنج بسيار اهميت مي‌يابد. ضمن آنكه محصول برنج ايران به لحاظ كيفيت از برنج‌هاي وارداتي بالاتر و بازارپسند براي مصرف‌كنندگان ايراني است. مديريت عرضه و قيمت اين محصول به ويژه در فرآيند بازار رساني محصول مي‌تواند شرايط را براي افزايش مصرف محصول داخلي فراهم سازد . لذا نظر بر ميزان انباشت محصول و توليد پيش‌بيني شده براي سال جاري و همچنين روند ميزان واردات در سال جاري بيش از ۳۰۰ هزار تن برنج طي سه‌ماهه ابتدايي سال ۱۴۰۲ نگراني بابت افزايش قيمت محصول در بازار مصرف، محل ابهام است. ضمن آنكه پيگيري برقراري سهميه تعرفه‌اي براي واردات برنج به جاي ممنوعيت فصلي واردات و گره زدن واردات به خريد توليد داخلي و در كنار آن رهگيري محموله‌هاي وارداتي و توليد داخلي به منظور جلوگيري از مخلوط نمودن از اقدامات مهم و موثري است كه مي‌تواند در راستاي تنظيم بازار برنج اعمال شود.همچنين در اين راستا مقرر گرديد با تامين اعتبار كه خط اعتباري آن توسط بانك مركزي تامين شده است خريد برنج پر محصول در دستور كار قرار گيرد و واردات برنج هم مشروط به خريد برنج از توليد‌كننده داخلي خواهد بود.
فاطمه زارعان
سرپرست مركز روابط عمومی و اطلاع‌رساني