درباره سفر المقداد به تهران
سيدعماد حسيني
چند روز پيش فيصل المقداد وزير خارجه سوريه در راس يك هيات بلندپايه اقتصادي وارد تهران شد.
يكي از مهم‌ترين دستاوردهاي سفر المقداد به تهران فعال شدن خط اعتباري جديد ايران براي سوريه بود كه مي‌تواند در رونق گرفتن مراودات اقتصادي بين دو كشور سهم عمده‌اي را در پي داشته باشد.
اما سوالي كه رسانه‌هاي عربي شايد از روي غرض‌ورزي به دنبال يافتن پاسخي براي آن هستند، دليل توجه مجدد دمشق به سوي تهران در سايه آغاز گسترش روابط با پايتخت‌هاي متمول عربي است.
به تعبيري واضح‌تر چرا بايد سوريه‌اي كه طي چند ماه گذشته اخباري از افتتاح بانك‌هاي مشترك اماراتي-سوري و سوري-سعودي در كنار اعلام آمادگي شماري از كشورهاي متمول حوزه جنوبي خليج‌فارس براي سرمايه‌گذاري در اين كشور و مشاركت در بازسازي آن منتشر شده، بايد دوباره به دنبال خط اعتباري ايراني براي تامين سوخت مورد نياز خود باشد؟
بي‌ترديد يكي از دلايل اين اقدام سوريه وفاداري به متحدان خود است كه در زمان جنگ داخلي در كنارش ايستادند و بيشترين كمك را به بازگشت ثبات به اين كشور كرده‌اند، اما به طور حتم نمي‌توان از نبود گام‌هاي ملموسي از سوي كشورهاي عربي نسبت به سوريه هم غافل ماند.
به اعتقاد برخي كارشناسان، بسياري از كشورهاي عربي از جمله كشورهاي حوزه جنوبي خليج‌فارس به اميد ايجاد تغيير در مواضع و سياست‌هاي دولت بشار اسد، نشسته بودند، ولي ظاهرا نه تنها در زمان جنگ بلكه در زمان ثبات و بازسازي هم دمشق به اين هدف آنها روي خوش نشان نداده است.
بي‌ترديد دمشق نيز با وجود استقبال از هيات‌هاي عربي و بازگشت به صحنه بين عربي، همچنان به آن درجه از اعتماد نسبت به طرف‌‌هايي كه تا چندي پيش در سوي ديگر خاكريز در حال جنگ براي سرنگوني حكومتش بودند، نرسيده است.
مسوولان سوري چندان از رويكرد محمد بن سلمان در رابطه با اجراي گام‌هاي متقابل در برقراري روابط با رياض خرسند نيستند، زيرا بر اين باورند كه اين آنها نبودند كه اين روابط را قطع يا از شورشياني كه تا نزديكي كاخ اليمامه رياض پيش رفته بودند، حمايت مي‌كردند، بلكه پول‌هاي كشورهاي شوراي همكاري خليج‌فارس عامل اصلي قدرت پيشرفت داعش و گروه‌هاي مخالف بشار اسد محسوب مي‌شدند و رسانه‌هاي اين كشورها نيز به آن اذعان و اعتراف كرده‌اند.
از اين‌رو مراكز تصميم‌گيري در دمشق به پيشنهاد عربستان و البته امارات متحده عربي و چند كشور ديگر براي خروج از ائتلاف و هم‌پيماني با ايران در مقابل حضور و مشاركت پررنگ‌تر عربي در اقتصاد اين كشور چندان روي خوشي نشان نداده يا به تعبيري آن را به اين شكل نپذيرفتند. در واقع كشورهاي عربي به دنبال آن هستند كه حضور اقتصادي خود را در كشور سوريه مشروط به خروج برخي رقباي سياسي منطقه‌اي و حتي بين‌المللي كنند، امري كه سوري‌ها چندان تمايلي به همراهي با آن ندارند.
به هر شكل گرفتاري در بيش از يك دهه جنگ داخلي در سوريه به مسوولان سوري اين تجربه را بخشيده است كه نبايد تمام تخم‌مرغ‌هاي خود را در يك سبد قرار داده و از آن مهم‌تر تخم‌مرغ‌هاي‌شان را از يك سبد امن به سبدي كه آينده نامعلومي دارد، منتقل نكنند.
در اين بين نبايد از اين امر هم غافل ماند كه حضور يك هيات بلند پايه اقتصادي به رياست رييس ديپلماسي سوريه جنبه تبليغاتي و رسانه‌اي قابل تاملي هم داشته و دمشق از اين طريق به دنبال ارسال پيام‌هاي خاصي براي كشورهاي عربي بود كه اگر آنها در گرماي تابستان منطقه، سردي روابط را با دولت بشار اسد در دستور كار خود قرار داده‌اند، اين كشور گزينه‌هاي ثابتي دارد كه همواره مي‌تواند به آنها تكيه كند، گرچه اين گرايش چندان با آنچه كه به رويه و خط‌مشي عربي شهرت يافته همخواني نداشته باشد. حضور هيات عاليرتبه سوريه در ايران اين پيام دمشق را براي برادران عربش ارسال كرد كه تا دير نشده به جاي مشروط كردن ادامه حضور خود در سوريه، به فكر پنبه نشدن رشته خود در اينجا باشند.