گزارش گفت‌و‌گوهای ایران و امریکا و تبادل زندانیان دوکشور
دلارهای نفتی بازمی‌گردند
معاون سياسي رييس‌جمهور ايران: تا زمان انتقال كامل پول‌ها، زندانيان مدنظر امريكا همچنان در ايران باقي مي‌مانند
همزمان با طرح موضوع تبادل زندانيان امريكايي و آزادسازي 6ميليارد دلار دارايي‌هاي مسدودي ايران و انتقال به بانكي در قطر، موضوع در فضاي مجازي و شبكه اجتماعي بازخوردهاي وسيعي پيدا كرد؛ از يك طرف افراد و جريانات همسوي دولت تلاش كردند اين تصميمات تازه را فتح‌الفتوح بزرگ دولت در صحنه ديپلماسي برآورد كنند. رويكردهاي تحليلي متفاوت و در برخي موارد متضادي در خصوص اين تفاهم ارايه شد. گروهي از تحليلگران حوزه سياست خارجي با اشاره به اين واقعيت كه هر نوع حركت در راستاي منافع ملي بايد با استقبال افراد و جريانات گوناگون قرار بگيرد به استقبال اين تصميم رفتند. گروهي ديگر از كارشناسان اما تلاش كردند لايه‌هاي عميق‌تر موضوع را ارزيابي كنند. اين دسته از تحليلگران با اشاره به اينكه ايران به جاي حل موضوعات موردي با ايالات متحده بهتر است به سمت حل ريشه‌اي مشكلات (در عين حفاظت از خطوط قرمز ترسيمي) با امريكا حركت كند نسبت به اين موضوع واكنش نشان دادند.
بيانيه رسمي وزارت خارجه ايران درباره تبادل زندانيان با امريكا و آزادسازي پول‌هاي بلوكه شده
وزارت خارجه در مورد آزادسازي منابع توقيف شده ايراني و آزادي تعدادي از زندانياني كه غيرقانوني توسط امريكا بازداشت شده‌اند، بيانيه‌اي صادر كرد. فرآيند آزادسازي چند ميليارد دلار از دارايي‌هاي جمهوري اسلامي ايران كه براي چند سال به‌طور غيرقانوني در كره جنوبي توسط امريكا توقيف شده بود، آغاز شد. ايران تضمين لازم براي پايبندي امريكا به تعهدات خود در اين خصوص را دريافت كرده است. آزادسازي و رفع محدوديت از منابع مالي جمهوري اسلامي ايران كه غيرقانوني و به بهانه نگراني بانك‌هاي خارجي از تحريم‌هاي ظالمانه ايالات متحده مسدود يا استفاده از آنها سخت شده ، همواره در دستور كار وزارت امور خارجه قرار داشته است. نحوه بهره‌برداري از منابع و دارايي‌هاي مالي رفع توقيف شده در اختيار جمهوري اسلامي ايران بوده و اين منابع براي نيازهاي مختلف كشور حسب تشخيص مراجع ذي‌صلاح هزينه خواهد شد. علاوه بر آزادسازي منابع مالي كه به صورت غيرقانوني توقيف شده بود، حمايت از حقوق ايرانيان در سراسر جهان جزو وظايف ذاتي وزارت امور خارجه است. در اين چارچوب، آزادي تعدادي از زندانيان بي‌گناه ايراني كه طي سال‌هاي گذشته به‌طور غيرقانوني و با اتهام واهي دور زدن تحريم‌هاي ظالمانه امريكا، در اين كشور دستگير و زنداني شده‌اند، به‌طور جدي توسط دستگاه ديپلماسي پيگيري شده است. در اين راستا، آزادي تعدادي از زندانياني كه به‌طور غيرقانوني توسط امريكا بازداشت شده‌اند، به زودي محقق خواهد شد. در فراز پاياني اين بيانيه آمده است: يادآوري مي‌نمايد كه زندانيان مدنظر امريكا كماكان در ايران حضور دارند.
بلينكن: تبادل زندانيان گامي مثبت است
بلينكن، وزير امور خارجه ايالات متحده يكي از نخستين چهره‌هايي بود كه نسبت به ابعاد گوناگون اين تصميم واكنش نشان داد. وزير امور خارجه امريكا درباره توافق مبادله زندانيان ميان تهران و واشنگتن اظهارنظر كرد و آن را «گامي مثبت» دانست.
بلينكن همچنين مدعي شد كه با اين زندانيان گفت‌وگو كرده است. بلينكن گفت: «نيازي به گفتن نيست كه آنها از اينكه از زندان خارج شده‌اند بسيار خوشحالند. باور من اين است كه اين شروعي براي پايان كابوس آنهاست.» ديپلمات ارشد امريكا در پاسخ به سوال يك خبرنگار مبني بر اينكه آيا در ازاي آزادي اين ۵ امريكايي پنج زنداني ايراني آزاد خواهند شد، گفت: «من وارد هيچ جزيياتي كه داريم چه كاري انجام مي‌دهيم، نمي‌شوم، چون نمي‌خواهم روند بازگشت هموطنانم به خانه را با خطر مواجه كنم.» وي در بخش ديگري از اظهاراتش تصريح كرد كه ايران بابت آزاد كردن اين زنداني‌ها از تخفيف تحريمي برخوردار خواهد شد. او اضافه كرد كه تنها وجوه مسدود شده ايران به حساب‌هايي منتقل خواهد شد تا بتوان از آن تنها براي مصارف بشردوستانه استفاده شود. بلينكن گفت: «امريكا اجراي تحريم‌ها عليه ايران را ادامه خواهد داد.» از سوي ديگر، جمشيدي، معاون سياسي رييس‌جمهور ايران هم در خصوص اين پرونده توييتي منتشر كرد و نوشت: «بعد از آزاد شدن پول‌هاي ايران در عراق، فرآيند آزادسازي كل دارايي‌هاي ايران در كره جنوبي نيز آغاز شده است. تا زمان انتقال كامل پول‌ها، زندانيان مدنظر امريكا همچنان در ايران باقي مي‌مانند.» پس از واكنش مقامات امريكايي نوبت به معاون سياسي رييس‌جمهور ايران رسيد كه در خصوص اين مبادله اظهارنظر كند.
واكنش قطري‌ها رسيد كه به نقش خود در اين پرونده اشاره كنند. در خبري كه شفقنا آن را منتشر كرده «سلطان بن سعد المريخي»، وزير مشاور در امور خارجه قطر اعلام كرد: «دوحه نقشي محوري در تسهيل گفت‌وگو ميان واشنگتن و تهران ايفا كرد. قطر به حل و فصل اختلافات با روش‌هاي مسالمت‌آميز و گفت‌وگو باور دارد.» ضلع ديگر اين معادله اما كره جنوبي بود كه مقاماتش در اظهارنظري عجيب اعلام كردند هنوز در جريان ابعاد گوناگون اين تصميم قرار نگرفته‌اند. وزارت خارجه كره جنوبي مدعي شد: «ما اطلاعي از گزارش منتشر شده در رسانه‌هاي غربي مبني بر احتمال ارتباط ميان آزادي منابع مالي بلوكه شده ايران در سئول به عنوان بخشي از توافق تبادل زندانيان ميان تهران و واشنگتن نداريم.»
واكنش‌ها به تصميمي در ايران و امريكا
با تاييد شدن قطعي اين خبر، زمزمه‌هاي برخي انتقادات در خصوص اين تصميم در فضاي رسانه‌اي ايران و امريكا شنيده شد. در امريكا اغلب چهره‌هاي جمهوري‌خواه به نقد اين تصميم بايدن پرداختند و آن را به عنوان پيروزي قطعي ايران تحليل كردند. مايك پنس، معاون اول ترامپ اعلام كرد: «به‌رغم اينكه از آزادي زنداني‌مان خوشحالم اما مردم امريكا بايد بدانند كه بايدن اجازه داده است بزرگ‌ترين باج تاريخ را به ايران بدهيم. اين پول صرف ساخت پهپاد براي روسيه و تامين مالي تروريسم عليه ما و اسراييل خواهد شد.» تام كاتن، نماينده جمهوري‌خواه مجلس سناي امريكا هم در بيانيه‌اي در واكنش به توافق مبادله زندانيان ميان ايران و امريكا آن را «رقص بايدن به ساز ايران» تفسير كرد و خواستار متوقف كردن آن شد.
در ايران هم منتقدان با اشاره به اينكه در نوبت قبلي كه دولت روحاني اقدام به آزادسازي بدهي‌هاي ايران از امريكا كرده بود، گاندوسازان، تلاش‌هاي زيادي را براي زير سوال بردن اين تصمميم برنامه‌ريزي كرده بودند و به نقد رويكردهاي جناحي و سياسي در خصوص منافع ملي پرداختند. بايد ديد اين تصميم آيا دريچه‌اي به سمت درك مشترك ميان دو كشور باز مي‌كند يا آن را بايد در حكم تصميمي موردي و غيرمستمر قلمداد كرد.
باز شدن راه براي از سرگيري مذاكرات احياي برجام
نيويورك‌تايمز نوشت: به گفته مقامات و تحليلگران، اعلام توافق مبادله زندانيان بين ايالات متحده و ايران مي‌تواند چشم‌انداز همكاري ديپلماتيك بيشتر، از جمله هدف ديرينه دولت بايدن براي مهار برنامه هسته‌اي ايران را افزايش دهد. در ادامه اين مطلب آمده است: بر اساس توافقي كه روز پنجشنبه اعلام شد، ايران در ازاي آزادي پنج ايراني زنداني در ايالات متحده و همچنين آزادسازي حدود 6 ميليارد دلار از دارايي‌هاي ايران براي اهداف بشردوستانه تحت نظارت دقيق، پنج ايراني- امريكايي را از بازداشت آزاد مي‌كند. هنري رم، كارشناس ارشد انديشكده واشنگتن براي سياست خاور نزديك گفت: «توافق زندانيان گامي كليدي به جلو براي تلاش‌هاي واشنگتن و تهران در جهت كاهش تنش‌هاست، زيرا آنها به دنبال بازگشت به مذاكرات رسمي هسته‌اي در اواخر سال جاري هستند.» اين توافق در حالي انجام مي‌شود كه به نظر مي‌رسد ايران و ايالات متحده توافقي غيررسمي را رعايت مي‌كنند كه بر اساس آن ايران برنامه هسته‌اي خود را محدود كرده و شبه‌نظاميان نيابتي خود را در عراق و سوريه محدود كرده است تا از اقدامات تلافي‌جويانه امريكا جلوگيري كند. مقامات امريكايي مكررا دستيابي به هرگونه «توافق» هسته‌اي با ايران را پس از مذاكرات غيرمستقيم در عمان در اوايل سال جاري رد كرده‌اند. به نظر مي‌رسد ايران به توافق پايبند است. پارامترهاي آن شامل غني‌سازي اورانيوم ايران در سطوح خلوص بالاتر از 60 درصد و عدم حمله قابل توجهي به نيروهاي امريكايي توسط نيروهاي نيابتي ايران در سوريه و عراق است.